Każdego roku w Polsce odnotowuje się kilkaset przypadków zatrucia grzybami. Konsekwencje zdrowotne mogą być bardzo poważne, dlatego ważne jest wczesne rozpoznanie nieprawidłowości i zgłoszenie się do lekarza. Sprawdź, jakie są objawy zatrucia grzybami.
Grzyby są wykorzystywane w celach kulinarnych od wieków – szczególnie w krajach europejskich. Są one doceniane nie tylko ze względu walorów smakowych, ale także odżywczych. Wiadomo, że stanowią źródło białka, błonnika, witamin (głównie z grupy B), minerałów i innych związków, które wykazują pozytywny wpływ na organizm człowieka (m.in. polifenole, polisacharydy, kwasy tłuszczowe). Niestety, nie wszystkie grzyby nadają się do spożycia. Dlatego zalecane jest zbieranie i zjadanie tylko tych, które pochodzą z zaufanych źródeł oraz są odpowiednio przechowywane i przyrządzane.
Zatrucie grzybami – objawy
Zatrucie grzybami kojarzy się ze spożyciem tych gatunków, które są trujące lub niejadalne. Zawierają one substancje, które są toksyczne dla ludzi. Już w niewielkiej dawce prowadzą do zaburzeń w funkcjonowaniu narządów wewnętrznych. Toksyny zawarte w grzybach to m.in. amatoksyny, muskaryna, manityna, psylocybina, muscymol, a także inne substancje drażniące układ pokarmowy. Są one odporne na wysokie temperatury i inną obróbkę. Grzyby trujące występujące w Polsce to m.in. muchomor sromotnikowy, muchomor czerwony, borowik szatański, zasłonak rudy, muchomor wiosenny, muchomor plamisty, strzępiak ceglasty.
Trzeba jednak pamiętać, że zatrucie grzybami grozi również na skutek spożycia grzybów jadalnych. Najczęściej jest to skutek ich niewłaściwego przechowywania. Gdy są one zamknięte w opakowaniach bez dostępu powietrza, wytwarzają neurynę. Jest to substancja o działaniu toksycznym. Objawy zatrucia pojawiają się też po spożyciu grzybów zbyt młodych lub starych oraz nieodpowiednio przyrządzonych (surowych, wielokrotnie zamrażanych i odgrzewanych). Co ważne – nie należy łączyć grzybów jadalnych z alkoholem, ponieważ niektóre gatunki zawierają koprynę, która blokuje proces jego rozkładu, co prowadzi do poważnego zatrucia pokarmowego.
Pierwsze objawy zatrucia grzybami pojawiają się dopiero po pewnym czasie od spożycia. Wiele zależy od gatunku grzyba. W przypadku muchomora sromotnikowego jest to kilkanaście godzin – z możliwym okresem ustąpienia dolegliwości. Niekiedy zatrucie grzybami ujawnia się dopiero po 2 tygodniach (w przypadku spożycia grzybów: piestrzenicy kasztanowatej i zasłonaka rudawego).
Możliwe objawy zatrucia grzybami to:
- bóle brzucha,
- nudności i wymioty,
- biegunka,
- bóle głowy,
- ślinotok,
- zawroty głowy,
- uczucie gorąca,
- rozszerzenie źrenic,
- drżenie mięśni,
- niepokój lub pobudzenie ruchowe,
- wzmożona potliwość,
- zaburzenia świadomości,
- silne zmęczenie i znaczne osłabienie,
- wzmożone pragnienie.
Należy zdawać sobie sprawę, że nie muszą wystąpić wszystkie powyższe objawy zatrucia. Wszystko zależy od rodzaju toksyn zawartych w danym gatunku grzybów. Substancje toksyczne mogą powodować uszkodzenia narządów wewnętrznych, układu nerwowego lub działać wyłącznie w obrębie przewodu pokarmowego.
Objawy zatrucia grzybami mogą się nasilać, jeżeli nie zostanie wdrożone odpowiednie leczenie. Pojawić mogą się drgawki, żółtaczka, skaza krwotoczna, niewydolność narządów wewnętrznych lub śpiączka.
Objawy zatrucia grzybami jadalnymi
Objawy zatrucia grzybami jadalnymi najczęściej objawia się dolegliwościami żołądkowo-jelitowymi. Są to bóle brzucha, nudności, biegunka, wymioty, ogólne osłabienie. Zwykle przebieg jest łagodny. Może się jednak zdarzyć, że po zjedzeniu grzybów jadalnych zatrucie będzie bardzo nasilone.
Co robić podczas podejrzenia zatrucia grzybami?
Pojawienie się objawów zatrucia grzybami nigdy nie powinno być bagatelizowane – również, gdy mamy pewność, że zostały zjedzone tylko gatunki jadalne. Zawsze konieczne jest wdrożenie odpowiedniego leczenia, aby uniknąć powikłań groźnych dla zdrowia. Ze względu na różnorodne dolegliwości i brak objawów charakterystycznych, rozpoznanie zatrucia grzybami nie zawsze jest łatwe. Dlatego należy zachować czujność i nigdy nie bagatelizować pogorszenia samopoczucia po posiłku zawierającym grzyby (również grzyby jadalne).
Przy podejrzeniu zatrucia grzybami należy udzielić pierwszej pomocy osobie poszkodowanej. Bardzo ważne jest usunięcie resztek grzybów z przewodu pokarmowego. Dlatego należy wywołać wymioty. Dobrze jest zabezpieczyć treść żołądkową (lub resztki posiłku) do badań. Następnie osoba chora musi trafić do lekarza.
Wymiotów nie można prowokować u osób nieprzytomnych. W ich przypadku konieczne jest sprawdzenie parametrów życiowych, ułożenie w pozycji bezpiecznej i wezwanie pogotowia ratunkowego. Również należy zabezpieczyć resztki grzybów lub wymiocin (jeżeli były).
Leczenie zatrucia grzybami powinno odbywać się w szpitalu. Zwykle przeprowadza się płukanie żołądka. Podaje się także zawiesinę z węgla aktywowanego, aby usunąć toksyny z organizmu. Konieczne jest także nawadnianie pacjenta oraz monitorowanie czynności narządów wewnętrznych. Niekiedy jedynym ratunkiem jest przeszczep wątroby.
Zatrucie grzybami – powikłania
Zatrucie grzybami może mieć poważne skutki zdrowotne. Przede wszystkim dochodzi do zaburzenia funkcjonowania narządów wewnętrznych – głównie wątroby, ale też serca, nerek i mózgu. Niekiedy pojawia się masywne krwawienie z przewodu pokarmowego. Z powodu zatrucia grzybami może dojść do zgonu.
Podsumowanie
Zatrucie grzybami jest niebezpieczne dla zdrowia. Zagrożenie stanowią nie tylko grzyby trujące, ale również jadalne, jeżeli są nieprawidłowo przechowywane lub przyrządzane. Pojawienie się objawów wymaga natychmiastowej pomocy medycznej. Składają się na nią: płukanie żołądka, nawadnianie organizmu, łagodzenie objawów i przeciwdziałanie powikłaniom.
Źródła:
- Polskie Towarzystwo Pielęgniarstwa Ratunkowego, Pierwsza pomoc. Grzybobrania czas - zatrucia grzybami, http://ptpaiio-lodz.one.pl/wp-content/uploads/2015/11/Grzyby.pdf(dostęp 06.06.2022).
- T. Gawlikowski, A. Bilska-Kos, L. Satora, Zatrucia grzybami jadalnymi,
“Państwo i Społeczeństwo” 2018, nr 3, s. 119-131.
Autorka
Angelika Janowicz – absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku pielęgniarstwo. Pisze o zdrowiu, ponieważ wie, jak ważna jest edukacja pacjenta. Wielbicielka podróży i kuchni greckiej.
