W czasie pandemii koronawirusa wprowadzono obowiązek zakrywania ust i nosa, podczas przebywania poza miejscem zamieszkania. Maseczki ochronne stały się wówczas nieodłącznym elementem naszej codzienności, pełniąc ważną rolę w ograniczaniu rozprzestrzeniania się wirusa.
Obecnie również bywają pomocne, choć nie są stosowane w tak szerokim zakresie jak wcześniej. Sprawdź, jakie są ich rodzaje, jak prawidłowo ich używać i na co zwrócić uwagę przy wyborze.
Z artykułu dowiesz się:
- Dlaczego w niektórych sytuacjach warto założyć maseczkę chirurgiczną lub materiałową?
- Skąd wzięły się zalecenia WHO w kwestii noszenia masek ochronnych?
- Co warto wiedzieć przed nałożeniem maseczki materiałowej?
- Czy dopasowana maseczka medyczna ma skuteczniejsze działanie?
- Który rodzaj maseczki wybrać?
Po co mamy zakrywać usta i nos?
Zanim odpowiemy na to pytanie zapoznajmy się z trzema ważnymi faktami:
Fakt 1. Koronawirus SARS-CoV-2 przenosi się głównie tak zwaną drogą kropelkową. Oznacza to, że wirus znajduje się na cząstkach, które wydostają się z naszych ust i nosa w trakcie kaszlu, kichania, mówienia i oddychania. Są to głównie cząsteczki wody, płynów ustrojowych – jeśli chcesz je zaobserwować popatrz, co wydobywa się z ust osoby mówiącej, kiedy popatrzysz na nią pod światło. To właśnie te drobne kropelki są nośnikiem wirusa i źródłem zakażenia. Większość z nich jest stosunkowo duża i opada na podłoże grawitacyjne w odległości około 2 metrów od zakażonego.
Wirus może znajdować się też w drobniejszych cząstkach tworzących tzw. aerozol – jest to zdecydowanie rzadsze źródło zakażenia, ponieważ powstanie aerozolu nie jest częste. Jego cząsteczki są jednak mniejsze i lżejsze, przez co mogą dłużej utrzymywać się w powietrzu (niektóre badania wskazują na czas około 3 godzin w niewentylowanym pomieszczeniu). Wirus nie przenosi się samoistnie w powietrzu, nie możesz się więc zarazić np. idąc na spacer po pustym parku.
Fakt 2. Źródłem zakażenia są osoby chore. W idealnej sytuacji wystarczyłoby odizolować wszystkie takie osoby i zatrzymać epidemię. Niestety zgodnie z szacunkami CDC wielu zakażonych nie ma żadnych objawów – są nosicielami wirusa, ale o tym nie wiedzą.
Fakt 3. Czas od zakażenia wirusem do wystąpienia objawów wynosi klika dni. Niestety już wtedy osoba chora zaczyna zarażać, mimo że czuje się dobrze. Badania sugerują, że zakażamy już na około 3 dni przed pojawieniem się pierwszych objawów.
Fakt 4. Obecnie w aptekach bez trudu można dostać szybkie testy na covid, które wykrywają antygeny wirusa SARS-CoV-2 w próbce wymazu pobranej z nosa. Zaleca się wykonanie testu szczególnie wtedy, kiedy podejrzewasz, że możesz być chory, w przypadku wystąpienia niepokojących objawów lub po kontakcie z osobą zarażoną. Wynik testu uzyskuje się po ok. 15 minutach.
Dlaczego WHO długi czas nie rekomendowała zasłaniania ust i nosa?
Światowa Organizacja Zdrowia, ustalając swoje wytyczne, kieruje się potwierdzonymi badaniami – a tych w początkowej fazie rozwoju epidemii było bardzo mało. WHO miała też na uwadze ogromny popyt na maseczki tuż po fali zachorowań w Europie. Ten deficytowy towar był trudno dostępny nawet dla personelu medycznego – wprowadzenie rekomendacji powszechnego noszenia masek spowodowałby ich całkowity brak na rynku – w tym dla osób najbardziej narażonych.
W świetle nowych doniesień WHO zmieniła rekomendacje. Przez długi czas maseczki medyczne były dostępne jedynie dla pracowników ochrony zdrowia. Pozostałe osoby mogły zakrywać usta innymi dostępnymi materiałami: od szalika czy chusty po lepiej przylegające maseczki materiałowe. Choć nie chroni to przed samym zarażeniem, to jednak zmniejsza rozprzestrzenianie wirusa.
Maseczki materiałowe – wszystko co warto o nich wiedzieć
Wystarczy szalik czy lepiej kupić maseczkę? Zarówno rządowe rozporządzenie, jak i wytyczne CDC mówiły o materiałowym nakryciu, nie precyzując, że musi to być maska. Maski materiałowe, które obecnie można kupić bez problemu, są jednak zdecydowanie wygodniejsze niż szalik czy chusta. Zapewniają komfort noszenia, lepsze dopasowanie do twarzy. Materiał, z którego są wykonane jest też bezpieczniejszy przy dłuższym kontakcie ze skórą.
Dodatkowe filtry flizelinowe czy obecność jonów srebra poprawiają parametry, wydłużając bezpieczny czas noszenia. Nie bez znaczenia jest też kwestia estetyki. Okres pandemii zapoczątkował tzw. modę maseczkowej, co odbierane było jako pozytywne zjawisko. W trudnych czasach ludzie starali się w ten sposób nadać pozór normalności nietypowym i nowym zachowaniom. Obecnie maseczka nie musi się kojarzyć tylko z chłodną procedurą medyczną – jej fason, krój i kolor mogą się stać elementem osobistej ekspresji.
Jak prawidłowo nosić maseczkę materiałową?
Należy zwrócić uwagę na dwie ważne kwestie: Maseczka materiałowa nie służy ochronie przed wirusem, ale może utrudniać jego wniknięcie do dróg oddechowych. Badania wykazały, że wilgotny materiał przestaje pełnić swoje funkcje filtracyjne – cząsteczki zawierające wirusa przedostają się w obie strony – osoba chora zakaża otoczenie, a zdrowa nie jest chroniona. Maseczkę należy więc wymienić na nową zawsze kiedy staje się wilgotna. Maseczka działa trochę jak filtr odkurzacza – na jej zewnętrznej powierzchni osadzają się cząsteczki z wirusem zasysane podczas wdechu. Jest to więc powierzchnia potencjalnie zakaźna. Należy więc unikać jej dotykania w trakcie noszenia, a także podczas zdejmowania (pamiętaj, żeby nie dotykać twarzy brudnymi dłońmi). Dodatkowo po zdjęciu maseczki należy umyć ręce lub zdezynfekować je płynem odkażającym na bazie alkoholu (na wypadek kontaktu z zewnętrzną powierzchnią).
Co zrobić po użyciu maseczki materiałowej?
Maseczki z materiałów – bawełny i tworzyw syntetycznych – można prać zgodnie z zaleceniami producenta. Należy zapoznać się z opisem na opakowaniu i przestrzegać właściwej temperatury prania. Zalecane jest, aby było to minimum 60°C. Upraną maseczkę powinno się też wyprasować.
Jeśli maseczka zawiera wymienne wkłady flizelinowe, również należy je wymienić po każdym użyciu, mając na uwadze, że są materiałem potencjalnie zakaźnym. Wkłady dezynfekujemy zgodnie z zaleceniami producenta (np. poprzez zalanie wrzątkiem). Nieprzestrzeganie tych zaleceń może skutkować uszkodzeniem materiału.
Jak długo mogę nosić bezpiecznie maseczkę?
Bezpieczny czas noszenia maseczek materiałowych nie został dokładnie określony. Zakładając, że służą one do ochrony w trakcie przebywania poza domem, kiedy jest duże ryzyko kontaktu z innymi osobami – czas ich użycia nie powinien być długi. Warto wymienić maskę na świeżą, kiedy czujesz, że używana dotychczas jest wilgotna.
Zawilgocony materiał maseczki oprócz tego, że traci właściwości zatrzymywania cząstek z wirusem, staje się też niebezpieczny. Tkanina wilgotna od pary wydychanej z ust, ciepła i bogata w martwy naskórek otarty z twarzy jest świetnym środowiskiem do rozwoju bakterii i grzybów. Niesie to za sobą ryzyko i może powodować dodatkowe zakażenia oraz obniżać odporność. Na szczęście producenci masek pomyśleli też o tym. Niektóre modele zawierają jony srebra o właściwościach bakteriostatycznych. Spowalniają one rozwój mikroorganizmów, zwiększając bezpieczeństwo stosowania maseczki, jak również zmniejszają ryzyko powstawania niemiłego zapachu.
Czy maseczka materiałowa ochroni mnie przed zarażeniem SARS-CoV-2?
Maseczka materiałowa jest porowata, zatem zatrzyma tylko część cząstek. W przypadku krótkiego kontaktu z osobą zakażoną, np. na ulicy i przy zachowaniu odległości minimum 2 metrów, ryzyko jest znikome. W przypadku długiego przebywania z osobą chorą w jednym pomieszczeniu, gdzie może się już wytworzyć aerozol z wirusem, maseczka bawełniana jest zbyt przepuszczalna – nie zatrzyma wirusa. Możemy więc przyjąć, że im lepiej filtruje maseczka i im lepiej przylega do twarzy, tym bardziej zmniejsza ryzyko zarażenia. Dodatkowe wkłady filtrujące, grubszy i gęstszy materiał oraz większa ilość warstw mogą ograniczać możliwość zakażenia.
