Uzależnienie od gier komputerowych, znane również jako video game addiction lub gaming disorder, to coraz częściej diagnozowany problem, który dotyka zarówno dzieci, młodzież, jak i dorosłych. To forma uzależnienia behawioralnego, w którym granie staje się dominującą aktywnością, wpływającą na różne aspekty życia. Osoby zmagające się z tym problemem mogą zaniedbywać obowiązki szkolne, zawodowe, a także relacje rodzinne i towarzyskie, poświęcając większość czasu na granie.
Uzależnienie od gier komputerowych zostało uznane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za jednostkę chorobową i wpisane na listę Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11. Sprawdź, jakie są najczęstsze przyczyny i skutki tego uzależnienia, jak je leczyć oraz zapobiegać zaburzeniom.
Z artykułu dowiesz się:
- Dlaczego coraz częściej gry komputerowe stają się uzależnieniem?
- Jak rozpoznać objawy uzależnienia od gier komputerowych w przypadku dzieci i dorosłych?
- Jak leczyć uzależnienie od gier komputerowych?
- Jak uchronić się przed uzależnieniem od gier komputerowych i jego negatywnymi skutkami?
Przyczyny uzależnienia od gier komputerowych
O uzależnieniu od gier komputerowych mówi się wtedy, gdy granie staje się priorytetem w życiu danej osoby. Utrzymująca się przez dłuższy czas chęć spędzania czasu przed ekranem jest wówczas bardzo silna i ciężka do pohamowania. Utrata kontroli nad czasem grania prowadzi do wielu negatywnych konsekwencji zdrowotnych oraz społecznych – wpływa na relacje z innymi, edukację oraz karierę. Jest to forma uzależnienia behawioralnego, które, zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), zostało wpisane na listę Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11.
Nie ma jednej konkretnej przyczyny, która powodowałaby u danej osoby postawienie w centrum gier komputerowych. Uzależnienie rozwija się w wyniku działania wielu czynników, zarówno psychologicznych, biologicznych, jak i społecznych. W grupie ryzyka uzależnienia znajdują się osoby:
- z obniżonym stężeniem serotoniny i dopaminy w mózgu – wygrywanie w wirtualnym świecie przyczynia się do zwiększenia ich poziomu w organizmie i aktywowania w mózgu układu nagrody,
- z niską samooceną, trudnościami emocjonalnymi czy społecznymi – w grze można stać się kimś innym – postacią odnoszącą sukcesy, eliminującą przeciwników i cieszącą się szacunkiem społeczności,
- przechodzące kryzys w świecie rzeczywistym – kłopoty zawodowe, rodzinne czy szkolne skłaniają do „ucieczki” do innego uniwersum i pozostania w nim,
- mające nieprawidłowe relacje z rodzicami – to dość częsta przyczyna w przypadku uzależnionych dzieci. Brak uwagi, poczucia bezpieczeństwa i właściwej opieki powoduje wybór świata wirtualnego.
Należy pamiętać, że gry komputerowe projektowane są w sposób zachęcający do dalszego grania (np. systemy nagród, dynamiczna akcja, społeczność online). To ułatwia utratę kontroli nad czasem grania i powoduje niechęć powrotu do rzeczywistości – realnych obowiązków i problemów.
Objawy uzależnienia od gier komputerowych
Jak rozpoznać czy jest się uzależnionym od gier komputerowych? Najczęstsze objawy wskazujące na istnienie problemu to:
- priorytetyzacja gier komputerowych – granie staje się głównym punktem każdego dnia,
- rezygnacja z innych zainteresowań oraz aktywności, które wcześniej sprawiały przyjemność,
- brak kontroli nad czasem spędzanym przy grze,
- skupianie myśli wyłącznie wokół gier i ich uniwersum,
- zaniedbywanie obowiązków szkolnych lub zawodowych,
- osłabienie relacji z bliskimi lub izolacja społeczna,
- agresywne reakcje w sytuacjach, gdy nie jest możliwe granie w gry komputerowe,
- samopoczucie zależne od sukcesów i porażek w grze,
- problemy z koncentracją,
- oszukiwanie innych.
Jeśli osoba nałogowo grająca w gry w porę nie zda sobie sprawy ze swojego problemu i nie podejmie działań zmieniających styl życia, odczuje poważne skutki uzależnienia. Oprócz dolegliwości związanych z wielogodzinnym przebywaniem w pozycji siedzącej przed ekranem (bóle pleców, stawów oraz kłopoty ze wzrokiem), mogą pojawić się także problemy natury emocjonalnej. Pogłębienie izolacji społecznej, osłabienie relacji i porażki związane z zaniedbaniem obowiązków w szkole lub w pracy przyczyniają się do rozwoju depresji.
Leczenie uzależnienia od gier komputerowych
Uzależnienie od gier komputerowych należy traktować poważnie i w miarę możliwości jak najszybciej podjąć odpowiednie leczenie. Sam uzależniony bardzo rzadko rozumie sytuację w jakiej się znalazł, dlatego ważna jest rola najbliższego otoczenia. Często to właśnie rodzina i przyjaciele pierwsi zauważają, że dzieje się coś złego. Jeśli nie wiedzą jak postępować, a osoba uzależniona reaguje agresją lub kłamie, żeby tylko móc jak najdłużej grać, powinni skonsultować się ze specjalistą.
Dotyczy to głównie rodziców – jeśli dziecko zaniedbuje obowiązki szkolne, relacje z rówieśnikami i porzuciło zainteresowania, które wcześniej sprawiały mu radość – nie wolno tego bagatelizować. W takiej sytuacji należy porozmawiać z psychologiem będącym jednocześnie terapeutą uzależnień – najlepiej jeśli specjalizuje się on w uzależnieniach od gier komputerowych.
Leczenie uzależnienia od gier komputerowych opiera się na uczestniczeniu w terapii poznawczo-behawioralnej (CBT). Podczas spotkań uzależniony uświadamia sobie swój problem i stopniowo może zmieniać wzorce zachowań, głównie w kontekście grania. Najczęściej specjalista wspólnie z pacjentem tworzą nowy harmonogram dnia lub tygodnia, wypełniony różnymi zajęciami, które mają zająć czas i odwrócić myśli od wirtualnego świata. Sposób leczenia opracowywany jest indywidualnie i dopasowywany do wieku, potrzeb oraz sytuacji pacjenta.
