Udar słoneczny (udar cieplny) – objawy udaru słonecznego
Spędzasz upały na świeżym powietrzu? Uwaga na udar słoneczny! To stan niebezpieczny dla zdrowia i życia, na który podatne są przede wszystkim małe dzieci, osoby starsze i przewlekle chore. Na szczęście udarowi można zapobiec. Co to jest udar słoneczny i udar cieplny? Jakie są przyczyny udaru cieplnego? Co robić, kiedy wystąpi?
Z artykułu dowiesz się:
Co to jest udar słoneczny i udar cieplny?
Udar słoneczny, będący rodzajem udaru cieplnego, wynika z przegrzania organizmu. Przegrzanie ma miejsce, kiedy ustrój nie jest w stanie odprowadzać nadmiaru nagromadzonego ciepła. Do udaru dochodzi przy głębokiej temperaturze ciała przekraczającej 40 st. C, co bezpośrednio zagraża życiu. Szybka pomoc zwiększa szanse chorego.
Przyczyny udaru cieplnego
Rozróżnia się dwa rodzaje udaru cieplnego – klasyczny i wysiłkowy. Powodem udaru cieplnego klasycznego jest długotrwałe narażenie na działanie gorąca w otoczeniu. Natomiast udar cieplny wysiłkowy jest spowodowany nadmierną własną produkcją ciepła, związaną z intensywną aktywnością fizyczną przy wysokich temperaturach. Wystąpieniu obu typów udaru sprzyja noszenie obcisłej, nieprzewiewnej odzieży, zbyt małe nawodnienie organizmu i picie alkoholu.
Udar słoneczny u dziecka – komu najbardziej zagraża udar
Udar cieplny może pojawić się u każdego. Jednak najbardziej zagraża małym dzieciom, u których mechanizmy regulacji temperatury organizmu są jeszcze słabo rozwinięte. Za grupę szczególnie narażoną uważa się również seniorów oraz osoby z chorobami skóry, układu krążenia, neurologicznymi czy endokrynologicznymi. Wystąpieniu udaru cieplnego sprzyja też zażywanie niektórych leków, np. kardiologicznych czy – powszechnie stosowanych w alergii – leków antyhistaminowych. Do udaru cieplnego wysiłkowego najczęściej dochodzi u osób młodych, które wykonują w upale ciężkie prace fizyczne lub uprawiają sport.
Objawy udaru słonecznego
Udar cieplny należy podejrzewać u każdej osoby z temperaturą powyżej 40 st. C, która była narażona na działanie gorąca. Inne objawy udaru cieplnego to:
- brak pocenia się,
- czerwona, gorąca i sucha skóra,
- szybkie bicie serca,
- szybkie oddychanie,
- bóle i zawroty głowy,
- splątanie, majaczenie, omdlenie,
- zmiany nastroju,
- nudności, wymioty,
- zaburzenia widzenia,
- drgawki,
- utrata przytomności.
W przypadku zaobserwowania takich objawów, trzeba pilnie zadzwonić po pogotowie pod numer 999 lub 112. W oczekiwaniu na karetkę należy szybko schłodzić chorego. Jak to zrobić?
Udar cieplny – pierwsza pomoc
Osobę z objawami udaru cieplnego trzeba przenieść w cień lub do chłodnego wnętrza. Można wówczas zdjąć z niej nadmiar odzieży. Ponadto zaleca się wachlowanie chorego. Jeśli istnieje taka możliwość, dobrze jest uruchomić wentylator. Należy też obficie zraszać osobę chorą letnią wodą. W razie konieczności trzeba utrzymywać drożność jej dróg oddechowych. Należy być przygotowanym do resuscytacji krążeniowo-oddechowej w przypadku pojawienia się objawów zatrzymania krążenia. Warto wiedzieć, że w udarze cieplnym nieskuteczne, a nawet szkodliwe, jest podawanie leków obniżających temperaturę, takich jak np. niesterydowe leki przeciwzapalne czy paracetamol. Nie jest też wskazane robienie choremu lodowatych okładów czy wkładanie go do zimnej wody.
Udar słoneczny – zapobieganie
Przegrzaniu organizmu i udarowi cieplnemu można zapobiec. Oto niektóre sposoby na bezpieczne przetrwanie upałów:
- Zakładaj luźną, lekką, jasną odzież. Noszenie ciasnego ubrania nie pozwala na prawidłowe chło-dzenie ciała. Dodatkowo będzie cię chronić nakrycie głowy i okulary przeciwsłoneczne.
- Unikaj poparzeń słonecznych, które obniżają zdolność organizmu do chłodzenia się. Stosuj kremy z filtrami. Pamiętaj, aby aplikować je przynajmniej co 2 godziny.
- Zwiększ spożycie płynów. Odpowiednie nawodnienie pomoże ci się prawidłowo pocić i utrzymać właściwą temperaturę ciała. Wybieraj wodę. Pij nawet szklankę co godzinę. Unikaj napojów z kofeiną i alkoholu. Przypominaj o piciu wody swoim bliskim.
- Dbaj o właściwą cyrkulację powietrza w pomieszczeniach. Używaj klimatyzacji lub wentylatorów. Okna otwieraj rano lub wieczorem.
- Uwaga! Udar słoneczny u dziecka może wystąpić na skutek pozostawienia go w zamkniętym samochodzie. Dlatego nigdy nie zostawiaj nikogo w zaparkowanym pojeździe. Pamiętaj, że temperatura w zamkniętym aucie – nawet przy uchylonych oknach – bardzo szybko wzrasta.
- Nie możesz uniknąć wytężonej aktywności w upale? Dużo pij i często odpoczywaj w chłodnym miejscu. Spróbuj zaplanować ćwiczenia lub pracę fizyczną na chłodniejsze części dnia, np. na wczesny poranek lub wieczór.
- Zaaklimatyzuj się. Ogranicz czas spędzony na pracy lub ćwiczeniu w upale, dopóki się nie do niego nie przyzwyczaisz.
- Nie zapominaj o lekkich, regularnych posiłkach.
- Jeśli w upalne dni bierzesz udział w wydarzeniu sportowym, upewnij się, że podczas imprezy dostępna będzie pomoc medyczna.
Źródła:
- https://www.mp.pl/pacjent/pierwsza_pomoc/145496,udar-cieplny (dostęp 18.06.2019)
- https://www.mp.pl/pacjent/pierwsza_pomoc/77869,hipotermia-i-udar-cieplny (dostęp 18.06.2019)
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/heat-stroke/symptoms-causes/syc-20353581 (dostęp 18.09.2019)
- http://www.czytelniamedyczna.pl/3855,przyczyny-rodzaje-i-zasady-postepowania-w-hipertermii.html (dostęp 18.06.2019)
- Materiały na profilu Głównego Inspektoratu Sanitarnego: www.facebook.com/GISgov.pl (dostęp 18.06.2019)
Autorka:
Małgorzata Skoczylas-Kouyoumdjian – o zdrowiu pisze od ponad 20 lat. Ukończyła kształcenie podyplomowe w Instytucie Żywności i Żywienia na kierunku dietetycznym. Jest mamą Rafała i żoną Krzysztofa. W wolnych chwilach czyta kryminały.