Szkarlatyna u dzieci – podstępna choroba okresu wczesnoszkolnego
Szkarlatyna jest jedną z chorób wieku dziecięcego. Powoduje ją infekcja bakteryjna paciorkowcami z grupy A. Źródłem zakażenia jest osoba chora. Objawy szkarlatyny pojawiają się nagle – są to głównie silny ból gardła, gorączka i wysypka. Brak odpowiedniego leczenia prowadzi do powikłań. Sprawdź, jak leczyć szkarlatynę u dzieci.
Szkarlatyna (płonica) jest ostrą chorobą zakaźną, która występuje głównie u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Jest to schorzenie ogólnoustrojowe, co oznacza, że jego objawy dotyczą całego organizmu. Najwięcej zachorowań odnotowuje się w miesiącach jesienno-zimowych. Jest to jedna z najczęstszych chorób zakaźnych u małych pacjentów.
Z artykułu dowiesz się:
Szkarlatyna – które dzieci są najbardziej narażone?
Przyczyną szkarlatyny jest zakażenie paciorkowcami beta-hemolizującymi typu A. Są to te same patogeny, które wywołują ostre zapalenie migdałków podniebiennych, czyli anginę. Obie choroby zakaźne mogą występować po sobie, ponieważ szkarlatyna często jest następstwem anginy. Nie jest to jednak reguła.
Na szkarlatynę są w szczególności narażone dzieci, które przebywają w dużych skupiskach – przedszkolach i szkołach. Najwięcej przypadków odnotowuje się w grupie wiekowej 4-6 lat. Źródłem zakażenia jest osoba chora lub nosiciel paciorkowca – również dorośli. Bakterie przenoszą się drogą kropelkową, ale zdarza się to także przez zakażone przedmioty, których dziecko dotyka, a następnie przenosi na brudnych rękach w okolicę jamy ustnej.
Szkarlatyna to choroba zakaźna typowa dla wieku dziecięcego. Może się jednak zdarzyć, że zachorują także osoby dorosłe. Szkarlatyna u dorosłych ma zwykle ciężki przebieg.
Okres wylęgania szkarlatyny jest bezobjawowy. Wynosi on od 2 do 5 dni. Po tym czasie pojawiają się objawy szkarlatyny.
Szkarlatyna – objawy
Choroba rozpoczyna się gwałtownie. Jako pierwsza zwykle pojawia się gorączka, która może osiągać nawet 40℃. Towarzyszą jej dreszcze, silny ból gardła (szczególnie w czasie przełykania), a także bóle brzucha, nudności i wymioty. Dołączają do nich jeszcze inne objawy szkarlatyny:
- powiększenie węzłów chłonnych szyjnych,
- zaczerwienienie gardła,
- osłabienie i apatia,
- biały nalot na języku, a następnie jego zaczerwienienie (tzw. język malinowy).
W przebiegu szkarlatyny nie stwierdza się kataru i kaszlu. Obecne są jednak objawy skórne. Około 24 godziny po wystąpieniu gorączki, pojawia się wysypka. Jest ona drobnoplamista i ma szkarłatny kolor (od którego wzięła się nazwa choroby). Zlokalizowana jest na twarzy, tułowiu, brzuchu, pośladkach, pachwinach, zgięciach łokciowych i podkolanowych. Po kilku dniach skóra zaczyna się łuszczyć, co może trwać nawet kilka tygodni.
Prawidłowe rozpoznanie i leczenie szkarlatyny jest bardzo ważne. Brak terapii lub prowadzenie jej w sposób nieprawidłowy powoduje groźne powikłania. Pojawiają się one kilkanaście dni po zakażeniu. Obecnie obserwuje się je rzadko, a rokowania uważa się za dobre.
Do możliwych powikłań szkarlatyny należą:
- gorączka reumatyczna,
- zapalenie ucha środkowego,
- zapalenie węzłów chłonnych szyjnych,
- ropień okołogardłowy,
- zapalenie płuc,
- ropne zapalenia zatok przynosowych,
- zapalenie mięśnia sercowego,
- ostre kłębuszkowe zapalenie nerek.
Rodzice powinni obserwować dziecko w trakcie leczenia pod kątem pojawienia się nowych dolegliwości.
Szkarlatyna u dzieci – jak leczyć?
Leczenie blizn wspierają różnego rodzaju preparaty medyczne w postaci maści i żelów. Warto jednak pamiętać, że tego typu terapia powinna zacząć się zaraz po zagojeniu się rany. Nie wszystkie zmiany skórne można usunąć. Natomiast w przypadku blizn pooperacyjnych szczególnie dobrze sprawdzają się plastry silikonowe. Pomaga także fizjoterapia oraz profesjonalne zabiegi kosmetologiczne.
Podstawą leczenia szkarlatyny jest antybiotykoterapia. Najczęściej sięga się po antybiotyk z grupy penicylin. Taka terapia trwa około 10 dni. Jest ona konieczna nawet przy lekkim przebiegu choroby. Im szybciej się ona rozpocznie, tym mniejsze ryzyko powikłań.
Jednocześnie ważne jest leczenie objawowe. Chorym podaje się leki przeciwgorączkowe i preparaty na ból gardła. Dziecku należy zapewnić odpoczynek, komfort termiczny i odpowiednio nawadniać organizm. Szkarlatynę leczy się w domu. Leczenie szpitalne jest potrzebne w ciężkich przypadkach oraz przy powikłaniach.
Aby uniknąć zachorowania na szkarlatynę, należy unikać kontaktu z osobami chorymi na infekcję paciorkowcową. Konieczne jest również przestrzeganie podstawowych zasad higieny (m.in. mycie i dezynfekcja rąk) oraz izolacja, gdy pojawią się objawy. Niestety, na szkarlatynę nie istnieje skuteczna szczepionka.
Podsumowanie
Szkarlatyna jest chorobą zakaźną wywołaną przez paciorkowce, która występuje głównie u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Jej objawy pojawiają się nagle. Należą do nich gorączka, ból gardła, wymioty, dreszcze, ogólne osłabienie i drobnoplamista wysypka. Leczenie polega na podawaniu antybiotyku. Szybkie rozpoczęcie kuracji jest ważne, aby uniknąć groźnych powikłań szkarlatyny: gorączki reumatycznej, zapalenia mięśnia sercowego, zapalenia płuc lub chorób nerek.
Źródła:
- L. Szenborn,„Pediatria po Dyplomie” https://podyplomie.pl/pediatria/12158,plonica (dostęp 29.07.2022).
- A. Kaszuba (red.), Zmiany skórne w chorobach ogólnoustrojowych. Tom IV, Wydawnictwo Czelej 2018.
Autorka
Angelika Janowicz – absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku pielęgniarstwo. Pisze o zdrowiu, ponieważ wie, jak ważna jest edukacja pacjenta. Wielbicielka podróży i kuchni greckiej.