Syndrom niespokojnych nóg – RLS w pigułce
Mrowienie, drętwienie i konieczność poruszania nogami w czasie snu może świadczyć o syndromie niespokojnych nóg. Jest to zaburzenie, które dotyczy nawet 5–8% osób dorosłych. Schorzenie ma charakter przewlekły, a jego objawy nasilają się wraz z wiekiem. Zobacz, jakie są przyczyny i leczenie syndromu niespokojnych nóg.
Zespół niespokojnych nóg może pojawić się u osób w każdym wieku. Najczęściej jego pierwsze objawy obserwuje się około 20. roku życia. Im człowiek jest starszy, tym ulegają one nasileniu. Do czynników, które sprzyjają ich ujawnieniu się, można zaliczyć: ciążę, niedokrwistość z niedoboru żelaza, niewydolność nerek. Zespół niespokojnych nóg jest jedną z przyczyn bezsenności. Szacuje się, że występuje nawet u 20% osób, które mają problemy ze snem.
Z artykułu dowiesz się:
RLS – charakterystyka
Zespół niespokojnych nóg (RLS – restless legs syndrome) jest zaburzeniem ruchowym. Ma ono przewlekły charakter, ale może występować z okresami zaostrzeń i remisji. Jego charakterystyczną cechą jest to, że objawy pojawiają się podczas odpoczynku (głównie w czasie snu), a ustępują pod wpływem ruchu. Dolegliwości występujące przy zespole niespokojnych nóg są charakterystyczne. Nasilają się one z czasem. Dlatego chorzy często trafiają do lekarza dopiero po kilku latach od wystąpienia pierwszych objawów RLS. Inną nazwą zespołu niespokojnych nóg jest choroba Ekboma.
Objawy zespołu niespokojnych nóg
Objawy zespołu niespokojnych nóg pojawiają się, gdy kończyny nie są poruszane. U większości chorych ma to miejsce podczas nocnego odpoczynku (w czasie zasypiania lub snu). Z tego powodu pojawia się kolejny problem, jakim jest bezsenność oraz uczucie zmęczenia w ciągu dnia (co niesie za sobą dalsze konsekwencje: pogorszenie samopoczucia, spadek nastroju, problemy z koncentracją). Dolegliwości ustępują po wykonaniu ruchu. Jednak ulga jest jedynie chwilowa, ponieważ często pojawiają się ponownie – gdy tylko osoba chora przestaje poruszać kończynami.
Zespół niespokojnych nóg objawia się nieprzyjemnymi odczuciami w obrębie kończyn dolnych. Są to tzw. parestezje. Przyjmują one postać mrowienia, pieczenia, cierpnięcia, a czasami także bólu. Dodatkowo osoba chora ma wrażenie, że jej nogi są zmęczone. Pojawia się też niepokój ruchowy, który powoduje konieczność poruszania się. Z tego powodu pacjent rusza nogami, aby poczuć się lepiej.
W przebiegu zespołu niespokojnych nóg często pojawiają się tzw. okresowe ruchy kończyn podczas snu. Są to mimowolne skurcze mięśni kończyn dolnych. Zwykle dotyczą one zgięcia palucha lub stawu skokowego. Jednak zdarzają się też ruchy w stawie kolanowym.
Skąd bierze się zespół niespokojnych nóg
Przyczyny zespołu niespokojnych nóg nie zostały do końca poznane. Wiele wskazuje na to, że odpowiadają za nią zaburzenia w syntezie dopaminy. Dużą rolę mogą odgrywać także neurony dopaminergiczne, na co wskazuje wiele przeprowadzonych do tej pory badań. Uważa się również, że istotne są czynniki genetyczne.
Wyróżnia się zespół niespokojnych nóg:
- wtórny,
- idiopatyczny.
Pierwszy z nich jest związany z występowaniem innych chorób i zaburzeń. Schorzenie wywołuje m.in. niedobór żelaza, niedobór magnezu lub niewydolność nerek. Często ciąża jest stanem, w którego czasie ujawniają się objawy RLS.
Idiopatyczny zespół niespokojnych nóg nie jest związany z żadnym innym zaburzeniem. U takich osób często stwierdza się występowanie RLS u członków najbliższej rodziny, co pozwala sugerować, że ma ono podłoże genetyczne.
Syndrom niespokojnych nóg – jak wygląda diagnoza?
Osoby, które obserwują u siebie objawy wskazujące na zespół niespokojnych nóg, powinny zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu. Wyda on skierowanie na konsultację neurologiczną oraz badania, które pozwolą ustalić inne przyczyny nieprawidłowości lub wykluczyć inne schorzenia. Diagnostyka obejmuje m.in. testy laboratoryjne krwi (poziom glukozy na czczo, żelaza, ferrytyny, aminotransferaz wątrobowych, morfologia) oraz badania neurologiczne. Kryteria rozpoznania zespołu niespokojnych nóg obejmują: występowanie charakterystycznych objawów, nasilanie się ich w czasie odpoczynku, przymus ruchu oraz nawracanie dolegliwości.
Leczenie zespołu niespokojnych nóg w praktyce
Leczenie wtórnego zespołu niespokojnych nóg polega na odpowiedniej terapii choroby podstawowej. Stosuje się preparaty zawierające magnez lub żelazo. Konieczne jest także stosowanie diety, która dostarczy tych składników. Przy niewydolności nerek stosuje się leczenie dostosowane do stanu pacjenta.
Nieco inaczej jest z idiopatycznym zespołem niespokojnych nóg. Pacjentowi można podawać leki dopaminergiczne (np. lewodopę). Schemat leczenia jest opracowywany indywidualnie. Ponadto pomagają zabiegi fizjoterapeutyczne, regularna aktywność fizyczna, zrezygnowanie z używek (mogą one nasilać objawy).
Podsumowanie
Potrzeba poruszania kończynami w czasie odpoczynku, mrowienie i drętwienie mogą oznaczać zespół niespokojnych nóg. Leczenie zaburzenia opiera się na przyjmowaniu leków dopaminergicznych. Wskazana jest także fizjoterapia i zmiana stylu życia. RLS nie powoduje żadnych zmian neurologicznych. Nie stanowi też zagrożenia życia.
Źródła:
- M. Siemiński, W.M. Nyka, A. Nitka-Siemińska, Zespół niespokojnych nóg w praktyce ogólnolekarskiej, “Forum Medycyny Rodzinnej” 2008, t. 2, nr 2, s. 132–138.
- W. Kryszkowski i in., Zespół niespokojnych nóg, “Psychiatria Polska” 2010, nr 2, s. 235-243.
Autorka
Angelika Janowicz – absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku pielęgniarstwo. Pisze o zdrowiu, ponieważ wie, jak ważna jest edukacja pacjenta. Wielbicielka podróży i kuchni greckiej.
Ostatnia aktualizacja [30.10.2024]