Występowanie lęków nocnych u dzieci może mieć wiele przyczyn. Jedną z nich jest skumulowany niepokój lub przeżywany stres. Dziecko nie zawsze potrafi wyrazić to, jak się czuje, dlatego ważne jest, aby to rodzice reagowali jak najwcześniej na obniżenie nastroju swoich pociech.
Dzieciństwo to czas aktywnego dorastania psychofizycznego, poznawania świata i nawiązywania pierwszych kontaktów. Aby wszystkie procesy mogły zachodzić prawidłowo, dziecko potrzebuje odpowiedniego wsparcia. Poza zapewnieniem bezpiecznych warunków i odpowiednio zbilansowanych posiłków, bardzo ważne jest zadbanie o środowisko emocjonalne i stałą, bliską relację z maluchem.
W razie problemów ze snem warto pamiętać, że epizod lęku nocnego nie świadczy od razu o zaburzeniu. Należy zasięgnąć opinii specjalisty, kiedy objawy utrzymują się kilka tygodni lub są wyjątkowo uciążliwe.
Dlaczego dziecko nie chce spać? Lęki nocne i ich wpływ na rozwój pociechy
Spokojne noce są ważne, bo śpiąc dzieci rosną, zapamiętują to, czego nauczyły się w ciągu dnia, odpoczywają. Sen jest niezbędny do prawidłowej regeneracji ciała i mózgu dziecka. Reguluje pracę układu nerwowego i odpornościowego. Jest szczególnie ważny w przypadku dzieci i młodzieży. Podaje się, że noworodki i niemowlęta powinny spać nawet 18 godzin na dobę, dzieci od 1. roku do 3. lat między 12-14 godzin, przedszkolaki pomiędzy 3. a 6. rokiem życia 11-12 godzin, natomiast starsze dzieci w okresie od 6 do 12 lat między 10-11 godzin. Powyżej 12. roku życia optymalny czas snu wynosi 8-9 godzin.
Lęki nocne są łagodnym zaburzeniem i często ustępują w okresie 5. lub 6. roku życia. Według jednej z hipotez powszechne występowanie lęków nocnych u dzieci związane jest z tym, że układ nerwowy najmłodszych nie jest w 100% dojrzały. Warto pamiętać, że lęki nocne nie są tym samym co koszmary. Lęki nocne obejmują nietypowe, gwałtowne zachowania – takie jak histeryczny płacz czy bieganie po domu, których dziecko najczęściej później nie pamięta. W badaniach określa się, że lęki nocne występują w fazie pierwszej snu NREM (Non-Rapid Eye Movement). Koszmary senne natomiast występują w fazie czwartej snu REM (Rapid Eye Movement). Koszmar to tylko zły sen i nawet jeżeli jest niepokojący, a nie towarzyszą mu inne objawy, to prawdopodobnie nie dzieje się nic złego. Dziecko budzi się i można je uspokoić oraz wytłumaczyć, że to tylko sen.
Co to są zaburzenia snu u dziecka?
Zaburzenia snu występują powszechne wśród dzieci do 3. roku życia i poddają się leczeniu. W szerokim rozumieniu dotyczą one anomalii związanych ze snem. Do najczęstszych zaburzeń snu należy niedobór snu (bezsenność) lub wzmożona senność (hiperosmnia) oraz nietypowe zachowania podczas snu (parasomnia). Z dostępnych badań wynika, że przebudzenia i skrócenia czasu trwania snu dotyczą najczęściej dzieci do 2. roku życia, natomiast lęki nocne, nieefektywny sen oraz męczące koszmary dotyczą przeważnie dzieci w 3. roku życia.
W diagnozowaniu zaburzeń snu bardzo ważne jest wykluczenie innych możliwych chorób i dolegliwości. Zaburzenie snu może powodować też m.in. alergia, atopowe zapalenie skóry czy egzema. Jeżeli napadom lęku w nocy towarzyszą też zaburzenia ruchowe, należy skonsultować się dodatkowo z neurologiem dziecięcym. W przypadku lęku nocnego o podłożu emocjonalnym należy udać się do psychologa.
U małych dzieci w wieku przedszkolnym i wcześniej problemy ze snem wynikają najczęściej z problemów behawioralnych. Bezsenność może być efektem braku dyscypliny, nieuregulowanego porządku dnia, przebodźcowania. W przypadku wątpliwości, to wywiad lekarza i dalsza diagnostyka jest najlepszą metodą na poznanie źródła problemu.
