Skrzyp polny – na co pomaga? Zastosowanie, działanie i właściwości ziela skrzypu
Skrzyp polny to roślina powszechnie występująca w Polsce, którą można dojrzeć przy drogach, na skrajach lasów i łąkach. Tymczasem ziele skrzypu polnego stanowi cenne źródło mikroelementów, przez co wpływa korzystnie na nasze zdrowie i urodę. Ekstrakt ze skrzypu polnego pomaga w utrzymaniu zdrowej skóry, włosów i paznokci, wykazuje też działanie moczopędne i wspiera organizm w procesie detoksykacji.
Właściwości lecznicze skrzypu polnego znane są w ziołolecznictwie od wieków. Dawniej stosowano ziele jako środek przeciw krwawieniom z narządów wewnętrznych oraz jako środek moczopędny. Obecnie zastosowanie rośliny i możliwości jej wykorzystania w farmacji znacznie się zwiększyły. Dostępnych jest wiele rozmaitych preparatów do stosowania wewnętrznego i zewnętrznego dedykowanych różnym przypadłościom. Przeczytaj artykuł i dowiedz się, jakie są najważniejsze właściwości skrzypu polnego, a także na co pomaga i kiedy warto go stosować.
Z artykułu dowiesz się:
- Jak wygląda i czym charakteryzuje się skrzyp polny?
- Skrzyp polny – jakie ma właściwości i zastosowanie?
- Jakie są przeciwwskazania do przyjmowania ziela skrzypu?
Skrzyp polny – charakterystyka
Skrzyp polny (Equisetum arvense L.) to wieloletnia bylina zarodnikowa z rodziny skrzypowatych. Rośnie głównie na glebach wilgotnych i kwaśnych. Przy potarciu ręką charakterystycznie skrzypi, czemu być może, zawdzięcza swą nazwę. Ziele bardzo szybko się rozrasta i odradza nawet po wyrwaniu lub ścięciu. Bywa w związku z tym uznawane za trudny do wyplenienia chwast, mimo to jego pędy stanowią ważny surowiec farmaceutyczny.
Właściwości lecznicze wykazuje dokładnie ziele skrzypu polnego (Equiseti herba) zawierające dojrzałe pędy płonne rośliny, które pojawiają się w maju. Osiągają one wysokość ok. 30-40 cm, są zielone i rozgałęzione na boki. Charakteryzują je długie liście wyrastające dookoła łodygi i skierowane do góry.
Przed pojawieniem się pędów płonnych, na przełomie marca i kwietnia roślina wypuszcza żółtobrunatne pędy zarodnionośne, które nie są rozgałęzione. Osiągają wysokość ok. 25 cm i są zakończone strzelistą główką z zarodnikami.
Pędy płonne skrzypu polnego zbierane są od czerwca do września, a następnie suszone w temperaturze do 40°C. Obcinane są jedynie części nadziemne rośliny, niezawierające plam ani innych oznak uszkodzenia.
W przypadku samodzielnych zbiorów dzikorosnącej rośliny należy zachować szczególną ostrożność, ponieważ można ją łatwo pomylić z innymi gatunkami skrzypów, zawierającymi toksyczne substancje.
Skrzyp polny – właściwości
Prozdrowotne działanie skrzypu polnego wpisuje się w długą tradycję ziołolecznictwa, a jego właściwości zostały opisane i udokumentowane w literaturze naukowej. Ziele skrzypu zawiera cenne dla organizmu mikroelementy, są to m.in.:
- Związki krzemu – ułatwiające syntezę kolagenu, poprawiające wygląd włosów, skóry i paznokci. Stosowane są także w terapii gruźliczej i leczeniu niedoboru krzemu w organizmie.
- Flawonoidy – które wykazują działanie antyoksydacyjne i wpływają pozytywnie na przepuszczalność ścian naczyń krwionośnych.
- Kwasy organiczne, w tym np. kwas kawowy, askorbinowy czy fenolowy.
- Sole mineralne (m.in. sole potasu).
Zastosowanie
Skrzyp polny jest rośliną mającą właściwości lecznicze, dlatego bywa pomocna przy zwalczaniu różnych przypadłości. Najczęściej jest wykorzystywana we wsparciu:
Pielęgnacji włosów, skóry i paznokci
Zawarty w skrzypie polnym krzem działa przyspieszająco na porost włosów oraz przeciwdziała ich wypadaniu. Dodatkowo ziele łagodzi podrażnienia, wykazuje działanie przeciwkrwotoczne oraz przyspieszające gojenie ran, co zostało udowodnione w badaniach. Skrzyp przeciwdziała też przedwczesnym oznakom starzenia. Ponadto ekstrakt z pędów skrzypu przyczynia się do poprawy stanu skóry łuszczycowej, a także trądzikowej ze skłonnością do łojotoku (w tym także do przetłuszczającej się skóry głowy).
Oprócz suplementów w kapsułkach i kroplach dostępne są też gotowe do wypicia płyny. Do stosowania zewnętrznego stosuje się również szampony i wcierki, które dodatkowo wzmacniają skórę głowy i włosy.
-
Mieszanki ziół ze skrzypem polnym są polecane do domowych kuracji oczyszczania organizmu. Ziele skrzypu działa odtruwająco, przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie. Dostępne są specjalne herbaty ziołowe, często wzbogacone o zawartość innych roślin leczniczych, które przyspieszają przemianę materii i działają antyoksydacyjnie. Należy pamiętać jednak, aby nie przekraczać dziennej zalecanej do spożycia porcji ziół i za każdym razem przygotowywać napój ze świeżej torebki.
Flawonoidy wykazują działanie moczopędne i przeciwzapalne, dlatego ziele skrzypu występuje w składzie preparatów wspierających leczenie chorób dróg moczowych. Wykorzystuje się je między innymi w przypadkach skąpomoczu lub dny moczanowej. Dostępnych jest wiele suplementów z ekstraktów roślin leczniczych, w tym ziela skrzypu, a także napoje gotowe do wypicia.
Skrzyp polny – możliwe skutki uboczne i przeciwwskazania do stosowania
W przypadku stosowania preparatów z roślin leczniczych i ziół trzeba zachować podobne środki ostrożności, jak w przypadku suplementów. Zawsze przed zastosowaniem danego preparatu zawierającego ziele skrzypu polnego warto zastosować się do zaleceń z ulotki.
Osoby, które nie powinny rozpoczynać suplementacji zielem skrzypu bez konsultacji z lekarzem, to:
- kobiety w ciąży,
- kobiety karmiące piersią,
- osoby z niedoborem witamin z grupy B (Skrzyp polny zawiera tiaminazy, czyli enzymy rozkładające witaminę B1),
- osoby z obrzękami związanymi z niewydolnością mięśnia sercowego,
- dzieci (roślina zawiera alkaloidy, np. nikotynę, która działa pobudzająco).
Podsumowanie
Pędy skrzypu zawierają związki mineralne oraz cenny kwas krzemowy, które mają szerokie zastosowanie w preparatach wspierających nasz organizm. Jest to także jedna z najstarszych roślin o działaniu wspierającym leczenie różnych przypadłości i poprawiającym stan skóry, włosów i paznokci. Ziele skrzypu ma także działanie antyoksydacyjne, usprawniające krążenie i wspierające pracę układu moczowego. Preparaty zawierające ziele skrzypu polnego mogą stanowić cenne uzupełnienie diety, jednak w przypadku jakichkolwiek wątpliwości związanych z ich zastosowaniem należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Źródła
- S. Kohlmunzer, Farmakognozja. Podręcznik dla studentów farmacji, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, s. 174-176.
- Z. Nawara, Rośliny łąkowe, Oficyna wydawnicza MULTICO, s. 234-236.
- M. Fijołek, Atlas dzikich roślin jadalnych, Wydawnictwo SBM, s. 160-161.
- K. Przygoński, Z. Zaborowska, E. Wojtowicz, B. Dziarska, Ocena aktywności przeciwutleniającej ziela skrzypu polnego, https://www.ptfarm.pl/pub/File/Bromatologia/2012/3/507-512.pdf (dostęp: 31.07.2024).
- Portal Opieka.farm, Skrzyp polny – Equisetum arvense L.,https://opieka.farm/skrzyp-polny-equisetum-arvense-l/ (dostęp: 31.07.2024).
Autorka
Klaudia Maj – specjalistka ds. rozwoju treści, absolwentka polonistyki i krytyki literackiej na Uniwersytecie Jagiellońskim. Miłośniczka przyrody, górskich wędrówek, entuzjastka aktywnego wypoczynku.
Powiązane kategorie
Ostatnia aktualizacja [11.09.2024]