Cholina to inaczej witamina B4. Jest ona jednym z najważniejszych składników lecytyny. Bierze ona udział w wielu procesach, które zachodzą w organizmie człowieka. Jej nieprawidłowy poziom uniemożliwia ich przebieg, tym samym skutkuje szeregiem zaburzeń. Zobacz, skąd się bierze cholina, jakie ma działanie i jakie są objawy niedoboru tej substancji.
Organizm człowieka potrzebuje nie tylko białka, węglowodanów i tłuszczów. Jego pracę wspomagają także minerały, witaminy i substancje dodatkowe. Jedną z tych, o której wciąż mówi się niewiele, jest cholina – witamina B4. Warto dodać, że umożliwia ona nie tylko prawidłowe funkcjonowanie organizmu, ale też jego wzrost. Dlatego zachowanie jej optymalnego poziomu szczególnie dotyczy ciężarnych i kobiet karmiących piersią.
Czym jest cholina?
Jest to organiczny związek chemiczny, który najczęściej występuje w postaci chlorku. Wchodzi w skład niektórych fosfolipidów. Najwięcej zawiera jej lecytyna. Cholina ma postać krystalicznej substancji, która jest bezbarwna lub przybiera biały kolor. Dobrze rozpuszcza się w wodzie i ma właściwości higroskopijne.
Cholina jest substancją witaminopodobną. Często widnieje też pod nazwą witamina B4. Mimo to powszechnie nie jest zaliczana do witamin z grupy B, ponieważ organizm potrzebuje jej w dużych ilościach i ma ograniczone możliwości jej syntezowania. Jest częściej uznawana za składnik odżywczy podobny do aminokwasów.
Cholina – witamina B4 – może być syntezowana przez organizm człowieka tylko w niewielkich ilościach. Powstaje w wątrobie z N-metyloetanoloaminy. Jednak proces ten nie pokrywa dziennego zapotrzebowania człowieka na cholinę. Dlatego substancja ta musi być dostarczana z zewnątrz.
Źródła choliny w pożywieniu to:
- mięso (drób, wołowina, boczek),
- jaja,
- mleko,
- ryby,
- fasola,
kiełki pszenicy,
- warzywa kapustne,
- wątróbka,
- krewetki,
- brokuły,
- przetwory mleczne,
- soja,
- awokado.
Dostępne są także suplementy diety, które zawierają cholinę. Dzienne zapotrzebowanie organizmu na witaminę B4 w przypadku dorosłych mężczyzn to 550 mg, a kobiet 425 mg. Dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym powinny przyjmować 200–300 mg, a młodzież 400–500 mg. Cholina jest potrzebna również niemowlętom w dawce 125–150 mg dziennie. Na wchłanianie witaminy B4 niekorzystny wpływ mają cukier, kawa i alkohol.
Cholina – działanie i zastosowanie
O tym, że witamina B4 jest ważnym składnikiem odżywczym, dowiedziano się dopiero w 1998 roku. W tym samym czasie odkryto jej działanie i wpływ na organizm człowieka. Wykazano, że dostarcza grupę metylową w wielu ważnych procesach. Tym samym wpływa na strukturę kodu genetycznego oraz metabolizm komórkowy.
Rola choliny jest bardzo ważna dla centralnego układu nerwowego. Substancja ta wspiera jego funkcjonowanie. Warunkuje także prawidłowy rozwój mózgu i nerwów.
Cholina jest ważna dla układu nerwowego jeszcze z innego powodu. Jest ona potrzebna do produkcji acetylocholiny – neuroprzekaźnika. Dzięki temu możliwe jest przekazywanie sygnałów nerwowych. Wielu badaczy wskazuje na udział choliny w procesach pamięci, a jej niedobór łączy z demencją i chorobą Alzheimera.
Cholina to prekursor fosfatydylocholiny. Jest to bardzo ważny składnik wszystkich błon komórkowych, ale też kwasów żółciowych, lipoprotein i surfaktantu. Witamina B4 jest również prekursorem betainy, która odpowiada za funkcjonowanie kłębuszków nerkowych.
Skutki niedoboru choliny
Niedobory choliny wiąże się z szeregiem zaburzeń w organizmie. Warto przy tym pamiętać, że u wielu osób przebiega całkowicie bezobjawowo. Dolegliwości pojawiają się zwykle, gdy deficyt utrzymuje się na dużym poziomie. W stanach niedoboru choliny dochodzi do uszkodzenia mięśni oraz wątroby (rozwija się niealkoholowe stłuszczenie wątroby), które prowadzi nawet do jej marskości.
Cholina w ciąży – dlaczego jest tak ważna?
Witamina B4 jest szczególnie ważna dla kobiet w ciąży. Cholina – podobnie jak kwas foliowy – uczestniczy w procesie rozwoju układu nerwowego płodu. Wykazano, że jej niedobór powoduje różnego rodzaju aberracje chromosomowe. Tym samym wzrasta ryzyko występowania zespołu Downa lub zespołu Edwardsa. W okresie ciąży z powodu niedoboru choliny może dojść jeszcze do innych nieprawidłowości: poronienia lub przedwczesnego porodu.
Warto dodać, że niedobory choliny w życiu płodowym mają konsekwencje na późniejszych etapach rozwoju dziecka i jego dorosłym życiu. Ciężarna powinna spożywać 450 mg choliny dziennie, a matka karmiąca piersią nawet 550 mg.
Podsumowanie
Codzienne przyjmowanie choliny pozwala uniknąć niedoborów, a tym samym umożliwia zachodzenie wielu ważnych procesów w organizmie człowieka. Powinna dostarczać jej zdrowa i zbilansowana dieta (dużo witaminy B4 jest w kiełkach pszenicy, produktach mlecznych, mięsie i warzywach). Można też wesprzeć się suplementami diety. Cholina jest ważną substancją w czasie ciąży, ponieważ potrzebna jest do prawidłowego rozwoju mózgu dziecka.
Źródła:
- Drews K., Aktywne wspomaganie szlaku folianów – epigenetyczny wpływ choliny i witaminy B12 na rozwój ciąży, “Ginekologia Polska” 2015, nr 86, s. 940–946.
- Leszczyńska T., Pisulewski P., Wpływ wybranych składników żywności na aktywność psychofizyczną człowieka, “ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość” 2004 nr 1 (38), s. 12–24.
Autorka
Angelika Janowicz – absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku pielęgniarstwo. Pisze o zdrowiu, ponieważ wie, jak ważna jest edukacja pacjenta. Wielbicielka podróży i kuchni greckiej.
