S.O.S. Zapalenie wyrostka robaczkowego – jak je rozpoznać?
Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego rozwija się na skutek niedrożności tego narządu. Schorzenie może wystąpić u osób w każdym wieku. Średni wiek osób leczonych z tego powodu wynosi 22 lata. Jego głównym objawem jest silny ból brzucha. Jednak zwykle obecne są też inne dolegliwości. Zobacz, jak rozpoznać zapalenie wyrostka robaczkowego i jakie są metody leczenia.
Wyrostek robaczkowy jest narządem będącym częścią jelita grubego – a dokładniej jelita ślepego. Stanowi jego uwypuklenie. Jest położony w prawym dole biodrowym, ale jego dokładne ułożenie może różnić się u poszczególnych osób. Narząd ten osiąga średnią długość około 10 centymetrów. Funkcje wyrostka robaczkowego przez długi czas nie były znane. Obecnie wiadomo, że jest on częścią układu immunologicznego, ponieważ posiada tkankę limfatyczną. Jednocześnie wycięty wyrostek robaczkowy nie osłabia odporności.
Z artykułu dowiesz się:
Zapalenie wyrostka robaczkowego – gdzie znajduje się ognisko bólu?
Najbardziej znanym objawem ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego jest ból brzucha. Początkowo jest on zlokalizowany w nadbrzuszu i śródbrzuszu. Jest on rozlany, co oznacza, że pacjent nie potrafi wskazać jego dokładnej lokalizacji. Na tym etapie dolegliwości nie są zbytnio nasilone. Są one jednak nieprzyjemne i utrudniają codzienną aktywność.
Z czasem ból przemieszcza się do prawego dołu biodrowego. Jest to charakterystyczny objaw tego, że wyrostek robaczkowy został objęty stanem zapalnym. Umiejscawia się on w tzw. punkcie McBurneya, czyli w 1/3 odległości między pępkiem a przednim górnym kolcem biodrowym. Występuje też tkliwość tego miejsca. Zdarza się, że ból promieniuje do prawej pachwiny. Na tym etapie dolegliwości zwykle przybierają na sile.
Niekiedy zapalenie wyrostka robaczkowego przechodzi w zapalenie otrzewnej. Jest to sytuacja, w której stan zapalny obejmuje całą jamę brzuszną. Wymaga ona pilnej interwencji lekarskiej, ponieważ jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia. W takiej sytuacji ból obejmuje cały brzuch i jest bardzo silny.
Przyczyny zapalenia wyrostka robaczkowego
Dlaczego występuje zapalenie wyrostka robaczkowego? Stan zapalny rozwija się, gdy światło wyrostka robaczkowego zostanie zatkane. Dzieje się na to na skutek:
- przerostu tkanki chłonnej wyrostka podczas infekcji bakteryjnej lub wirusowej,
- choroby pasożytniczej jelit,
- powstania kamienia kałowego,
- przedostania się do jelit ciała obcego,
- nowotworu jelita grubego.
Gdy wyrostek robaczkowy zostaje zatkany, w jego wnętrzu następuje wzrost ciśnienia. W efekcie dochodzi do uszkodzenia błony śluzowej i rozwinięcia się stanu zapalnego. Upośledzone zostaje ukrwienie tego narządu, a tym samym powstaje martwica.
Zapalenie wyrostka robaczkowego – objawy
Objawy zapalenia wyrostka robaczkowego to nie tylko ból brzucha w okolicy prawego dołu biodrowego. Pojawia się również szereg innych dolegliwości. Wśród nich wymienić można:
- nudności i wymioty,
- utratę apetytu,
- wzdęcia brzucha,
- wzrost temperatury ciała (do 38 stopni Celsjusza),
- zatrzymanie gazów i stolca (jednak zdarza się, że u dzieci występuje biegunka),
- parcie na mocz lub częste oddawanie moczu,
- ogólnie złe samopoczucie i osłabienie.
Warto jednak zaznaczyć, że wyrostek robaczkowy objęty stanem zapalnym nie zawsze daje takie same objawy u wszystkich osób. Wiele zależy od tego, jakie jest jego dokładne położenie.
Zapalenie wyrostka – powikłania
Podejrzenie zapalenia wyrostka robaczkowego zawsze powinno zostać skonsultowane z lekarzem, ponieważ zaniechanie leczenia lub jego zbyt późne rozpoczęcie może skutkować rozwojem powikłań. U chorego może dojść do:
- zapalenia otrzewnej,
- perforacji wyrostka i wylania się jego treści do jamy brzusznej,
- ropnia okołowyrostkowego,
- nacieku okołowyrostkowego (zlepienia się struktur wokół wyrostka).
Mimo to rokowania w przypadku zapalenia wyrostka robaczkowego są dobre, a śmiertelność jest niska. Warto zdawać sobie sprawę, że schorzenie to może wystąpić również u kobiet ciężarnych. W ich przypadku jego pęknięcie wiąże się z wysokim ryzykiem poronienia.
Leczenie wyrostka robaczkowego – czy zawsze potrzebna jest hospitalizacja?
W przypadku jakiegokolwiek bólu brzucha należy skonsultować się z lekarzem. W diagnostyce stosuje się testy laboratoryjne krwi i moczu oraz badania obrazowe. Są to: USG jamy brzusznej, tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny. Dwie ostatnie metody obrazowania stosuje się w niejasnych przypadkach.
Obecnie metodą z wyboru jest chirurgiczne wycięcie wyrostka. Badania naukowe wskazują jednak, że w niektórych przypadkach skuteczne i bezpieczne może być odejście od operacji i zastosowanie antybiotykoterapii.
Chirurgiczne leczenie ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego
Usunięcie wyrostka robaczkowego może odbywać się przy pomocy metody laparoskopowej lub tradycyjnej. W pierwszym przypadku nie jest konieczne rozcinanie powłok brzucha. Zabieg ten wiąże się też z krótszym czasem rekonwalescencji. Jednak jego przeprowadzenie nie jest możliwe we wszystkich przypadkach. Wybór metody operacji wyrostka zależy od lekarza prowadzącego.
Podsumowanie
Zapalenie wyrostka robaczkowego objawia się bólem obejmującym okolicę prawego dołu biodrowego. Dolegliwościom bólowym towarzyszy szereg innych objawów – m.in. wymioty, nudności, osłabienie, wzrost temperatury ciała. Atak wyrostka wymaga interwencji lekarskiej, dzięki czemu nie dochodzi do rozwoju powikłań. Zaniechanie leczenia grozi pęknięciem wyrostka i zapaleniem otrzewnej. W terapii stosuje się metody chirurgiczne.
Źródła:
- N. Dowgiałło-Wnukiewicz i in., Chirurgiczne leczenie ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego u pacjentów w wieku podeszłym, “Polish Journal of Surgery” 2019, nr 92, s. 12-15.
- M. Zbroja i in., Zapalenie wyrostka robaczkowego jako najczęstsza przyczyna ostrego bólu brzucha u dzieci. Diagnostyka ultrasonograficzna [w:] Współczesne zastosowanie radiologii w medycynie. Monografia naukowa, red. J. Bednarski, Lublin 2020.
Autorka
Angelika Janowicz– absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku pielęgniarstwo. Pisze o zdrowiu, ponieważ wie, jak ważna jest edukacja pacjenta. Wielbicielka podróży i kuchni greckiej.