Rokitnik – właściwości i zastosowanie w ziołolecznictwie
Właściwości lecznicze rokitnika zwyczajnego są znane ludzkości od setek lat. Roślina ta jest źródłem wielu witamin, minerałów, nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz innych substancji, które wspierają funkcjonowanie organizmu człowieka. Jest ona uznawana za superfood – i nic dziwnego! Sprawdź, czym wyróżniają się nasiona, liście i owoce rokitnika.
Z owoców, liści i nasion rokitnika korzystano już w VIII wieku naszej ery. Z tego okresu pochodzą pierwsze zapisy. Roślina ta znalazła się w podręczniku do medycyny tybetańskiej. Jest ona wpisana w tradycyjne lecznictwo Tybetu, Mongolii i Syberii. Wiele wskazuje również na to, że rokitnik zwyczajny był też stosowany w Starożytnej Grecji.
Z artykułu dowiesz się:
Rokitnik – co musisz o nim wiedzieć?
Rokitnik jest rośliną, która należy do rodziny oliwkowatych. Ma postać krzewu, który osiąga wysokość do 6 metrów (niekiedy kilkunastu metrów). Posiada liczne rozgałęzienia, które są zakończone cierniami. Jej liście mają lancetowaty kształt i szarozielony kolor. U nasady bocznych rozgałęzień pojawiają się kwiaty. Natomiast owoce rokitnika to niełupki o charakterystycznym pomarańczowym kolorze.
Przez wiele lat sądzono, że istnieje tylko jeden gatunek rokitnika. Obecnie uznaje się ich aż siedem. Na terenie Polski występuje wyłącznie rokitnik zwyczajny. To właśnie jemu przypisuje się cenne właściwości. Pozostałe można spotkać na terenach od Europy po wschodnią Azję.
W Polsce rokitnik zwyczajny naturalnie rośnie wyłącznie wzdłuż wybrzeży Bałtyku. Na tych stanowiskach jest on objęty ochroną gatunkową oraz ochroną sieci Natura 2000. Oznacza to, że zabronione jest jego zrywanie, a także zbieranie liści, owoców i nasion. Jednak rokitnik jest powszechnie uprawiany poza obszarami naturalnego występowania. Często nasadza się go na skarpach w celu ich wzmocnienia lub w celu rekultywacji terenów poprzemysłowych (co ma miejsce np. w Bełchatowie w okolicy kopalni).
Rokitnik pospolity jest rośliną wieloletnią. Jego nadziemne pędy mogą żyć nawet przez 40 lat. Kwitnie od marca do maja. Liście rokitnika odpadają w listopadzie, gdy zaczną się pierwsze mrozy. Natomiast owoce utrzymują się przez całą zimę.
Rokitnik – właściwości
Rokitnik zwyczajny jest szeroko znany ze swoich prozdrowotnych właściwości. Dla człowieka znaczenie mają nie tylko owoce tej rośliny, ale także jej nasiona i liście. Każde z nich charakteryzuje się obecnością wielu substancji aktywnych, które wspierają organizm człowieka.
Owoce rokitnika
Owoce rokitnika są soczyste i mają charakterystyczny zapach. Ich smak jest określany jako cierpki i kwaśny, chociaż po przymrozkach staje się on słodkawy. W miąższu owoców rokitnika znajduje się 4–15% olejów. Zawierają mało cukru. Należy jednak pamiętać, że ich skład chemiczny w głównej mierze zależy od odmiany, warunków uprawy, sposobu przechowywania.
Owoce rokitnika są bogatym źródłem witaminy C. Może to być nawet 900 mg/100 g świeżych owoców – jednak ilość ta jest zmienna. Wykazuje się ona wysoką stabilnością, co oznacza, że może przetrwać podczas procesów obróbki (również termicznej). Owoce rokitnika zawierają również karotenoidy (w tym witaminę A), witaminę E, witaminy z grupy B, flawonoidy, garbniki, potas, żelazo, miedź, aminokwasy, fitosterole oraz przeciwutleniacze.
Liście rokitnika
W skład liści rokitnika zwyczajnego wchodzą przede wszystkim cenne minerały. Są to głównie potas, magnez, żelazo, bor, mangan, selen. Oprócz tego znajdziemy w nich kwasy organiczne, flawonoidy oraz witaminy. Z liści przyrządza się aromatyczne napary.
Nasiona rokitnika
Nasiona rokitnika zawierają do 20% olejów. Tłoczy się z nich olej rokitnikowy. Ma on postać ciemnopomarańczowej cieczy. Jest gęsty i ma charakterystyczny smak i zapach. Olej z rokitnika zawiera: tokoferole, karotenoidy, kwasy tłuszczowe, flawonoidy, sterole.
Rokitnik – zastosowanie w ziołolecznictwie
Surowcem zielarskim jest głównie olej z rokitnika, ale wykorzystuje się także liście, owoce, a niekiedy korę tej rośliny. Wytwarza się z nich koncentraty witaminowe, ale także ekstrakty, napary i preparaty do stosowania na skórę.
Rokitnik jest znany ze swoich właściwości antyoksydacyjnych. Ogranicza utlenianie, a tym samym zapobiega uszkodzeniom komórek i nowotworzeniu. Powszechnie stosuje się go w celu wzmocnienia organizmu – zwłaszcza w okresie rekonwalescencji po chorobie lub wzmożonej zachorowalności na infekcje.
Powszechne jest stosowanie rokitnika na problemy skórne. Wspiera on naturalną regenerację tkanek po odmrożeniach, oparzeniach i w trudno gojących się ranach. Może sprawdzić się pomocniczo w terapii schorzeń dermatologicznych – głównie trądziku.
Rokitnik pomaga również w dolegliwościach ze strony układu pokarmowego. Sprawdza się w stanach zapalnych, chorobie wrzodowej oraz przy przewlekłych biegunkach. W licznych badaniach wykazano, że reguluje poziom cholesterolu, co ma znaczenie dla osób będących w grupie ryzyka wystąpienia miażdżycy naczyń krwionośnych.
Podsumowanie
Rokitnik to niezwykle wartościowa roślina, która wspiera funkcjonowanie organizmu człowieka. W nasionach, liściach i owocach rokitnika znajdziemy wiele cennych witamin, minerałów, przeciwutleniaczy i innych substancji aktywnych. Można stosować ją w czasie rekonwalescencji, przy problemach ze skórą oraz dolegliwościach ze strony układu pokarmowego. Rokitnik można spożywać w formie przetworów, soków, oleju, naparów i suplementów diety.
Źródła:
- P. Bośko, W. Biel, Właściwości lecznicze rokitnika zwyczajnego (Hippophaë rhamnoides L.), "Postępy Fitoterapii" 2017, nr 18, s. 36-41.
- P. Malinowska, B. Olas, Rokitnik - roślina wartościowa dla zdrowia, “Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych” 2016, t. 65, nr 2, s. 285-292.
Autorka
Angelika Janowicz – absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku pielęgniarstwo. Pisze o zdrowiu, ponieważ wie, jak ważna jest edukacja pacjenta. Wielbicielka podróży i kuchni greckiej.