Podstawowym elementem diagnostyki zaburzeń pracy serca jest bez wątpienia badanie elektrokardiograficzne, czyli EKG. Zdarza się jednak, że EKG spoczynkowe nie wykazuje żadnych zmian, mimo że pacjent odczuwa wyraźne dolegliwości, a lekarz podejrzewa nieprawidłowości. W takich przypadkach przeprowadza się tzw. próbę wysiłkową, czyli elektrokardiografię w czasie wykonywania przez pacjenta określonej aktywności fizycznej.
EKG wysiłkowe to badanie, które ocenia pracę serca w warunkach wysiłku fizycznego. Jest szczególnie ważnym elementem diagnostyki choroby niedokrwiennej serca, zaburzeń rytmu oraz oceny kondycji układu krążenia. Wykonuje się je także u sportowców i pacjentów po incydentach kardiologicznych, aby sprawdzić wydolność serca. Sprawdź, na czym polega test wysiłkowy, kiedy zaleca się jego wykonanie i jak interpretować otrzymane wyniki.
Z artykułu dowiesz się:
- Czym jest próba wysiłkowa?
- Co wykazuje badanie elektrokardiograficzne podczas wysiłku fizycznego?
- Komu zaleca się EKG wysiłkowe?
- Kiedy próba wysiłkowa nie powinna być przeprowadzona?
- Jak się przygotować do testu wysiłkowego?
- Jak wygląda badanie EKG wysiłkowe?
- Jak interpretować wyniki próby wysiłkowej?
- Ile kosztuje EKG wysiłkowe?
Co to jest próba wysiłkowa?
Elektrokardiograficzna próba wysiłkowa to badanie, które umożliwia sprawdzenie wydolności pracy serca, układu krążenia oraz poziomu ciśnienia krwi u pacjenta w trakcie wysiłku fizycznego. Dzięki niemu można wychwycić te zaburzenia przepływu krwi oraz rytmu serca, które nie uwidaczniają się w czasie elektrokardiografii spoczynkowej.
Kiedy dana osoba poddana jest wysiłkowi fizycznemu, rośnie zapotrzebowanie serca na tlen, co wymaga zwiększenia przepływu krwi przez naczynia wieńcowe. Jeśli są one niewydolne, może momentami występować jego niedokrwienie. Tego rodzaju nieprawidłowości ciężko wykryć podczas klasycznego EKG, dlatego wielu pacjentów kardiologicznych lekarze dodatkowo kierują na próbę wysiłkową.
Próba wysiłkowa – co wykazuje?
EKG wysiłkowe ocenia reakcję serca i naczyń na zwiększony wysiłek fizyczny. Przeprowadza się je głównie u pacjentów, u których istnieje podejrzenie choroby niedokrwiennej serca. Poza niedokrwieniem mięśnia sercowego, próba wysiłkowa może wykazać również ewentualne zaburzenia rytmu serca i przewodzenia. Pozwala też ocenić ogólną wydolność układu sercowo-naczyniowego.
Próba wysiłkowa jest nie tylko cennym elementem diagnostyki schorzeń kardiologicznych, ale również kontroli skuteczności leczenia zastosowanego m.in. przy chorobie niedokrwiennej serca.
Kto powinien zrobić badanie wysiłkowe?
Na próbę wysiłkową kieruje się pacjentów, którzy odczuwają objawy, takie jak bóle w klatce piersiowej, zaburzenia rytmu serca czy skoki ciśnienia tętniczego, a EKG spoczynkowe nie wskazuje na zaburzenia. EKG wysiłkowe wykonują także sportowcy, żeby zaobserwować adaptację pracy serca do wysiłku oraz tętno maksymalne.
Test wysiłkowy przeprowadza się wyłącznie na zalecenie lekarza. Wśród wskazań do jego wykonania wymienia się:
- diagnostykę arytmii oraz bólów w klatce piersiowej,
- ocenę stadium zaawansowania choroby wieńcowej,
- ocenę skuteczności leczenia choroby wieńcowej,
- kwalifikację do badań inwazyjnych, takich jak koronarografia,
- kwalifikację do rehabilitacji po przebytym zawale serca, wszczepieniu bajpasów czy transplantacji serca.
Przeciwwskazania do testu wysiłkowego
Warto wiedzieć, że nie każdy pacjent kardiologiczny może być poddany próbie wysiłkowej. Do przeciwwskazań zalicza się:
- świeżo przebyty zawał serca,
- duże zaburzenia rytmu serca,
- niewyrównaną chorobę niedokrwienną serca,
- zaawansowaną niewydolność lewokomorową,
- ciężkie nadciśnienie tętnicze,
- aktywną ostrą infekcję,
- zapalenie mięśnia sercowego,
- zakrzepicę żył,
- zatorowość płucną,
- ostre rozwarstwienie aorty.
Przygotowanie do próby wysiłkowej
Przygotowanie do badania EKG wysiłkowego nie jest trudne. W ciągu trzech godzin poprzedzających próbę wysiłkową nie powinno się spożywać posiłków ani palić papierosów. Ponadto przez 6-12 godzin (w zależności od zalecenia lekarza prowadzącego) nie należy podejmować żadnego wysiłku fizycznego (trening, noszenie ciężkich rzeczy, długie spacery).
Przed badaniem pacjent zakłada wygodny strój oraz sportowe buty. W przychodni zazwyczaj jest miejsce, w którym można się spokojnie przebrać przed i po próbie wysiłkowej.
O tym czy w dniu testu powinno się przyjąć leki zażywane na stałe decyduje lekarz. Jeśli są to preparaty, które mogą zaburzyć wynik EKG, specjalista może zalecić chwilowe odstawienie. Jeżeli jednak celem badania jest ocena skuteczności leczenia, powinno się je zażyć tak jak dotychczas.
EKG wysiłkowe zawsze powinno być poprzedzone badaniem w stanie spoczynku – wynik należy zabrać ze sobą na test wysiłkowy.
Jak przebiega badanie wysiłkowe?
Próba wysiłkowa jest nieinwazyjna, bezbolesna i stosunkowo krótka – trwa ok. 20-30 minut. W tym czasie personel medyczny monitoruje kondycję, stan zdrowia i samopoczucie pacjenta.
Przed rozpoczęciem testu na torsie pacjenta umieszcza się elektrody podłączone do urządzenia rejestrującego zapis EKG. Na ramię wkłada się mankiet ciśnieniomierza, aby mieć pod kontrolą ten parametr. Następnie badany wchodzi na bieżnię lub (rzadziej) ergometr rowerowy – wtedy zaczyna się test. Podczas jego trwania stopniowo podnosi się prędkość urządzenia i kąt nachylenia bieżni. Próba może być zakończona przez lekarza prowadzącego lub pacjenta, jeśli nie jest w stanie jej kontynuować.
Jeżeli w trakcie badania pojawią się dolegliwości, takie jak duszności, bóle w klatce piersiowej czy mrowienie, należy od razu zgłosić je personelowi medycznemu.
Interpretacja wyników próby wysiłkowej
Wynik testu wysiłkowego może być ujemny lub dodatni. Ujemny oznacza, że urządzenie monitorujące nie zarejestrowało nieprawidłowości, a pacjent nie zgłaszał żadnych dolegliwości. Taki wynik uznaje się za prawidłowy. Z kolei dodatni może wskazywać na istniejące zaburzenia pracy serca, co wymaga wykonania dodatkowych badań.
Należy jednak pamiętać, że interpretacji wyników dokonuje wyłącznie lekarz – nie powinno się tego robić na własną rękę.
