Jednym z fundamentów zdrowego stylu życia jest dbanie o odpowiednie nawodnienie organizmu. Bez właściwej podaży płynów, dochodzi do zaburzeń w funkcjonowaniu większości narządów, co prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Szczególnie niebezpieczne jest ciężkie odwodnienie - jeśli ubytek wody wyniesie więcej, niż 15-25% masy ciała danej osoby, może nastąpić zgon. Z tego względu bardzo ważne jest uzupełnianie wody w organizmie i świadomość tego, jak wyglądają pierwsze objawy odwodnienia.
Wzmożone pragnienie oraz utrata masy ciała bez stosowania diety, czy aktywności fizycznej, może wskazywać na obniżoną zawartość wody w organizmie. Jeśli poziom płynów nie zostanie w porę uzupełniony, pojawią się kolejne objawy odwodnienia, takie jak suchość w ustach, zawroty głowy, czy uczucie osłabienia. Sprawdź, jak rozpoznać odwodnienie i co jest najczęstszą przyczyną takiego stanu. Podpowiadamy także, jak uzupełniać niedobory płynów i zapobiegać odwodnieniu - warto to wiedzieć szczególnie latem!
Z artykułu dowiesz się:
- Jakie są najczęstsze objawy odwodnienia?
- Jakie czynniki mogą spowodować odwodnienie organizmu?
- Jak zmniejszyć ryzyko odwodnienia i ochronić organizm przed konsekwencjami?
Odwodnienie: objawy, których nie należy bagatelizować
Odwodnienie jest stanem, o którym mówi się, gdy w organizmie znajduje się zbyt mała zawartość wody. Wilgoć z komórek uwalniana jest podczas pocenia się, oddawania moczu, czy nawet oddychania, dlatego zawsze należy dbać o prawidłowe nawodnienie. Człowiek potrzebuje wody do prawidłowej termoregulacji, właściwego funkcjonowania gospodarki hormonalnej oraz pracy stawów (woda jest składnikiem płynu stawowego oraz mazi stawowej), a także do pozbywania się produktów metabolizmu.
Warto wiedzieć, że woda stanowi niemal 70-80% masy ciała u dzieci i ok. 65% masy ciała osoby dorosłej. Wraz z wiekiem rezerwa płynów w organizmie zmniejsza się i może wynosić do ok.45%. Z tego względu największe ryzyko odwodnienia występuje u dzieci oraz osób starszych.
Lekkie odwodnienie dotyczy sytuacji, kiedy ubytek płynów wynosi ok. 3-4% płynów. Pojawia się wówczas wzmożone uczucie pragnienia, które zwykle ustępuje po spożyciu odpowiedniej ilości wody. Z kolei cięższe przypadki odwodnienia (zmniejszenie ilości wody w organizmie o 5-10%) wywołują dolegliwości, takie jak:
- bóle głowy,
- uczucie zmęczenia,
- suchość w ustach,
- przesuszona, pozbawiona elastyczności i zaczerwieniona skóra,
- brak potu,
- niewielkie ilości oddawanego moczu lub brak moczu,
- ciemny kolor moczu,
- tachykardia,
- spadek ciśnienia krwi,
- drżenie i skurcze mięśni,
- dezorientacja i apatia,
- omdlenia i utrata przytomności.
Intensywność oraz ilość występujących objawów, zależna jest od stopnia odwodnienia - im mniejszy, tym mniej uciążliwe i niebezpieczne dolegliwości.
Odwodnienie – objawy niedoboru wody w organizmie u dzieci
Najszybciej odwodnienie postępuje u małych dzieci, dlatego rodzice powinni je uważnie obserwować, aby wyłapać wszelkie nieprawidłowości w zachowaniu, czy wyglądzie. Przy minimalnym odwodnieniu nie pojawiają się żadne objawy, poza drobną utratą masy ciała - maluch może stracić do ok.3% swojej wagi.
Objawami większego niedoboru płynów (odwodnienie w stopniu umiarkowanym) są: spadek wagi na poziomie 3-9%, rozdrażnienie, osłabienie, przyspieszony oddech i tachykardia, suche błony śluzowe jamy ustnej oraz język. Rodzic powinien zauważyć również zmniejszoną ilość oddawanego moczu i mniejszą elastyczność skóry. Ponadto, dziecko może mieć chłodne dłonie oraz stopy.
O ciężkim stopniu odwodnienia u dziecka mówi się, gdy spadek masy ciała jest większy, niż 9%, maluch jest senny lub traci przytomność, a ponadto, nie odczuwa pragnienia i niechętnie pije. Dziecko płacze bez łez, ma zapadnięte oczy i często nie oddaje moczu lub wydala jedynie krople. Do objawów ciężkiego odwodnienia należą także pogłębiony oddech oraz przyspieszony rytm serca.
Jeśli zauważysz powyższe objawy u swojego dziecka, spróbuj podać mu wodę lub pierś, jeśli karmisz w ten sposób i jak najszybciej skontaktuj się z lekarzem pediatrą. Odwodnienie organizmu u dzieci postępuje bardzo szybko, dlatego stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia malucha.
Przyczyny odwodnienia
Na odwodnienie narażone są głównie niemowlęta, małe dzieci oraz osoby starsze. Najczęstszą przyczyną odwodnienia u maluchów są dolegliwości, takie jak biegunka oraz obfite wymioty, zwykle związane z tzw. "jelitówką". Niemowlęta nie są w stanie przekazać dorosłym, że odczuwają pragnienie, ani samodzielnie sięgnąć po wodę. Inne przyczyny odwodnienia u dzieci to także:
- niewłaściwa dieta,
- zbyt rzadkie karmienie piersią lub mlekiem modyfikowanym,
- zaburzenia odruchu ssania i przełykania,
- choroby układu moczowego,
- cukrzyca,
- mukowiscydoza.
Z kolei u osób starszych zmniejsza się ilość płynów w organizmie, dlatego rzadziej mogą odczuwać pragnienie. Nie bez znaczenia są także choroby przewlekłe, które towarzyszą podeszłemu wiekowi (cukrzyca, choroba Alzheimera) oraz trudności z chodzeniem, co może uniemożliwiać sięganie po płyny.
O odpowiednią podaż wody powinny dbać także osoby aktywne fizycznie, pracujące na słońcu oraz pacjenci, u których zdiagnozowano cukrzycę, choroby nerek, czy inne schorzenia, sprzyjające odwodnieniu. Przyczyną niedoboru płynów mogą być również przyjmowane leki, np. diuretyki. Ponadto za czynniki zwiększające ryzyko odwodnienia u dorosłych uważa się:
- dolegliwości żołądkowo-jelitowe, w przebiegu których występuje biegunka i wymioty,
- nadużywanie alkoholu,
- cukrzycę,
- zbyt częste korzystanie z sauny przy braku odpowiedniego nawodnienia,
- wysoką gorączkę,
- intensywny wysiłek fizyczny.
