Osoba, która uległa poparzeniu, wymaga pilnej pomocy medycznej. W przeciwnym razie może dojść do bardzo poważnych powikłań – także zgonu, gdy uszkodzenia są rozległe. Każdy, kto jest świadkiem wypadku, powinien otoczyć poszkodowanego odpowiednią opieką. Zobacz, jak udzielić pierwszej pomocy przy oparzeniach.
Oparzenie jest uszkodzeniem skóry, a niekiedy też tkanek, które są położone głębiej. Dochodzi do niego najczęściej wskutek kontaktu z wysoką temperaturą, prądem elektrycznym lub substancjami chemicznymi. Na tego rodzaju urazy narażone są wszystkie osoby bez względu na wiek czy płeć. Oparzenie może stanowić stan zagrożenia życia, a szczególnie niebezpieczne jest dla małych dzieci. Z tego względu warto znać podstawowe zasady pierwszej pomocy.
Z artykułu dowiesz się:
- Jakie są rodzaje oparzeń?
- Jakie są stopnie oparzeń?
- Jak wygląda pierwsza pomoc przy oparzeniach?
- Jak zapobiec bliznowaceniu po oparzeniu?
Rodzaje oparzeń
Oparzenie skóry lub błony śluzowej może się przytrafić na co dzień. Wystarczy nieopatrznie dotknąć gorącego garnka, pieca czy przegrzanego silnika w samochodzie. Oparzone miejsce staje się zaczerwienione, początkowo pojawia się obrzęk, a w przypadku poważniejszych uszkodzeń na skórze tworzą się pęcherze wypełnione płynem surowiczym. Towarzyszy temu uczucie silnego pieczenia – można temu zaradzić, aplikując na poparzoną okolicę maści łagodzące.
W takich sytuacjach nie jest zazwyczaj wymagana pomoc lekarska. Wystarczy schłodzić ranę i zapewnić jej odpowiednie warunki do zagojenia. W przypadku rozległych oparzeń II, III i IV stopnia konieczna jest zwykle hospitalizacja pacjenta.
Wyróżnia się następujące rodzaje oparzeń:
- oparzenia termiczne,
- oparzenia chemiczne,
- oparzenia prądem elektrycznym.
Oparzenia termiczne są spowodowane działaniem wysokich temperatur na skórę. Do urazu może dojść poprzez dotknięcie rozgrzanego przedmiotu, oblanie się gorącym płynem oraz kontakt z parą wodną lub ogniem. Ten rodzaj jest jednym z najczęściej występujących. Każdego roku oparzenie tego typu zdarza się u kilkuset tysięcy osób.
Oparzenia chemiczne powstają w wyniku działania żrących substancji chemicznych. Dochodzi do nich na skutek bezpośredniego kontaktu toksycznej cieczy lub proszku ze skórą i błonami śluzowymi, ale niebezpieczne są także ich opary. Warto pamiętać, że tego typu urazy zdarzają się nie tylko u pracowników przemysłowych. Oparzenie chemiczne może powstać w domu, a jego źródłem zwykle są silne detergenty stosowane do sprzątania.
Ostatni rodzaj oparzeń pojawia się w wyniku działania prądu wysokonapięciowego lub niskonapięciowego. Ciało człowieka jest opornikiem, dlatego przy porażeniu wydzielana jest duża energia cieplna. Warto dodać, że może on współistnieć z oparzeniem termicznym, ponieważ niekiedy dochodzi do zapalenia się odzieży.
Oprócz tego podziału oparzenia dzieli się jeszcze w zależności od tego, jakie tkanki zostały uszkodzone. Są to tzw. stopnie oparzeń. Inna klasyfikacja obejmuje też procent powierzchni ciała, której dotyczy uraz.
Stopnie oparzeń
Wyróżnia się:
- oparzenia I stopnia – uszkodzenie obejmuje jedynie naskórek. Skóra jest zaczerwieniona, bolesna i sucha, a objawy zwykle ustępują w ciągu kilku dni, nie pozostawiając trwałych śladów. Przykładem może być łagodne oparzenie słoneczne.
- oparzenia II stopnia – oparzenie II stopnia obejmuje naskórek i część skóry właściwej. Oprócz zaczerwienienia i bólu w oparzonym miejscu pojawiają się pęcherze wypełnione płynem surowiczym. Leczenie trwa dłużej, a ryzyko infekcji jest większe niż w przypadku oparzeń I stopnia. W lżejszych przypadkach regeneracja skóry bywa całkowita, ale cięższe i rozleglejsze mogą zostawić blizny.
- oparzenia III stopnia – obejmuje skórę właściwą oraz naczynia i nerwy, objawia się stwardnieniem i zmianą zabarwienia skóry, a także brakiem bólu z powodu zniszczenia zakończeń nerwowych.
- oparzenia IV stopnia – obejmuje także mięśnie, ścięgna i kości, pojawia się martwica i zwęglenie ciała. Leczenie wymaga interwencji chirurgicznej, przeszczepów skóry, a rekonwalescencja jest długotrwała.
Ponadto oparzenie może być lekkie, średnie lub ciężkie.
Do określenia powierzchni ciała, która uległa poparzeniu najczęściej stosuje się regułę dziewiątek. Zgodnie z nią:
- tułów – 18%,
- kończyny górne – 9% (każda),
- głowa – 9%,
- plecy – 18%,
- kończyny dolne – 18% (każda),
- krocze – 1%.
W przypadku oparzeń określenie stopnia i zajętej powierzchni ciała ma znaczenie dla ustalenia rokowania oraz sposobów leczenia.
Oparzenia – pierwsza pomoc
Niezależnie od rodzaju oparzenia podstawową zasadą jest to, aby ratownik upewnił się, że zagrożenie minęło. Nie można przystępować do czynności ratunkowych, gdy istnieje ryzyko niebezpieczeństwa. W takiej sytuacji jedynym sposobem na udzielenie pomocy jest wezwanie służb ratunkowych. Jeżeli jest bezpiecznie, należy postępować zgodnie z zasadami, które różnią się w zależności od rodzaju i stopnia oparzenia.
Oparzenie termiczne
W przypadku oparzenia termicznego, uszkodzone miejsce należy natychmiast schłodzić. Można polewać je chłodną wodą przez 15-20 minut. Po tym czasie należy je zabezpieczyć sterylnym opatrunkiem. Zabronione jest stosowanie jakichkolwiek maści i leków. Nie można też ściągać ubrania, jeżeli uległo ono przyklejeniu do skóry. Osobę, która się pali, trzeba najpierw położyć na ziemi i ugasić ogień przy pomocy koca. Lekkie oparzenia nie wymagają kontaktu z lekarzem – w każdym innym przypadku trzeba niezwłocznie zgłosić się na konsultację.
Oparzenie chemiczne
W przypadku oparzeń chemicznych (kwasowych lub zasadowych) konieczne jest polewanie skóry lub błon śluzowych wodą przez 30 minut (zabronione w przypadku tlenku wapnia). Jeśli substancja żrąca występuje w postaci proszku, należy najpierw ją strzepać ze skóry, pamiętając o zachowaniu zasad bezpieczeństwa. Wdychanie cząsteczek może również spowodować poparzenie dróg oddechowych.
Ranę należy zabezpieczyć opatrunkiem. Jeżeli pacjent wypił detergent, powinno się dać mu do picia dużą ilość wody. Zabronione jest prowokowanie wymiotów. Ratownikom medycznym i lekarzowi trzeba udzielić informacji dotyczących środka, który wywołał oparzenie.
