Opatrunki hydrokoloidowe – jak działają i kiedy warto je stosować?
Dobór odpowiedniego opatrunku do rodzaju rany jest bardzo ważny dla prawidłowego przebiegu procesu gojenia. Typ środków opatrunkowych należy dopasować do specyfiki i głębokości zranienia, aby zapewnić tkankom właściwą ochronę przed zabrudzeniami i bakteriami oraz przyspieszyć ich regenerację. Ze względu na to, że nie wszystkie rany dobrze goją się w środowisku suchym, w aptekach dostępne są specjalne opatrunki hydrokoloidowe. Tworzą one dobre warunki do regeneracji, dlatego polecane są głównie w leczeniu trudno gojących się ran.
Dzięki swojej unikalnej strukturze, opatrunki hydrokoloidowe wchłaniają wysięk z rany, tworząc żelową warstwę ochronną, która zapobiega infekcjom i wspiera regenerację. Polecane są zwłaszcza w przypadku ran przewlekłych, owrzodzeń, odleżyn czy pęcherzy, gdzie kluczowe jest utrzymanie wilgotności i ochrona przed urazami. Sprawdź, jak działają opatrunki hydrokoloidowe i w jakich sytuacjach warto je stosować.
Z artykułu dowiesz się:
- Co to jest opatrunek hydrokoloidowy?
- W jaki sposób opatrunki hydrokoloidowe przyspieszają gojenie ran?
- W jakich sytuacjach można sięgać po plastry hydrokoloidowe?
Czym jest opatrunek hydrokoloidowy?
Opatrunki hydrokoloidowe (plastry hydrokoloidowe) to nowoczesne środki opatrunkowe, które nie tylko zabezpieczają ranę przed urazami i zanieczyszczeniami, ale również wpływają na proces gojenia. Dawniej uważano, że każda rana, aby odpowiednio się goić potrzebuje suchego, czystego i sterylnego środowiska. W 1962 r. brytyjski lekarz dr George Winter opublikował w czasopiśmie Nature wyniki swoich badań, które wykazały, że to jednak wilgotne środowisko chroni ranę przed wysuszeniem i dwukrotnie przyspiesza jej gojenie.
Kolejne lata badań nie tylko to potwierdziły, ale również pozwoliły tworzyć coraz nowocześniejsze sposoby leczenia ran w tego typu warunkach. Obecnie najpopularniejsze są opatrunki hydrokoloidowe dostępne w aptekach bez recepty. Mogą mieć formę plastrów, past lub żeli, które nakłada się na tkanki, aby utrzymywały wilgotne środowisko rany. Zapewniają jej również odpowiednią temperaturę, pH oraz ochronę przed zanieczyszczeniami i infekcjami.
Opatrunek hydrokoloidowy w postaci plastra zbudowany jest z dwóch warstw – zewnętrznej z cienkiej pianki poliuretanowej, która nie zaburza wymiany gazowej i warstwy wewnętrznej. Powleczona jest ona substancją samoprzylepną z karboksymetylozelulozy, pektyny i żelatyny zawieszonych w macierzy polimerowej. Przy stosowaniu takiego rodzaju opatrunku żadne dodatkowe zabezpieczenia nie są potrzebne. Plastry hydrokoloidowe szczelnie przylegają do każdej rany, chroniąc ją również przed wodą.
Jeśli jednak sięgasz po pastę lub żel, należy zabezpieczyć ranę opatrunkiem wtórnym. Opatrunek wtórny to nic innego, jak po prostu wodoodporny plaster, który uniemożliwi wypływanie środka hydrokoloidowego.
Jak działają opatrunki hydrokoloidowe?
Aktywne działanie opatrunku hydrokoloidowego zapewnia jego wewnętrzna część. To właśnie ona przy kontakcie z otwartą raną zaczyna pochłaniać wilgoć, a jej powierzchnia zmienia się w miękki w dotyku żel wiążący wysięk. Dzięki temu oczyszcza obszar rany i dokładnie go zabezpiecza przed patogenami z zewnątrz. Żel, który tworzy się pod plastrem lekko uciska ranę, a tym samym zapobiega dalszemu wytwarzaniu wydzieliny.
Substancje aktywne w opatrunku obniżają pH zranienia, sprawiając, że odczyn staje się lekko kwaśny. Takie warunki sprzyjają odpowiedniemu działaniu układu immunologicznego – koncentracji neutrofili, co zapobiega rozwojowi bakterii. Właściwości opatrunków hydrokoloidowych przyspieszają proces ziarninowania (rany szarpane) oraz angiogenezę, czyli tworzenie naczyń włosowatych.
Hydrokoloidowe środki opatrunkowe bardzo dobrze dopasowują się do różnego rodzaju ran, jednak ważne jest odpowiednie dobranie rozmiaru plastra do wielkości rany. W aptekach dostępne są zarówno małe opatrunki, np. 6 cm x 6 cm lub 10 x 10 cm, jak i duże – 20 cm x 30 cm.
Rana zabezpieczona tego rodzaju opatrunkiem ma zapewnioną właściwą wilgotność. Plaster hydrokoloidowy chroni odsłonięte zakończenia nerwowe i zmniejsza dolegliwości bólowe w czasie jej gojenia.
Kiedy stosować plastry hydrokoloidowe na rany?
Opatrunki hydrokoloidowe przyspieszają regenerację tkanek, szczególnie w przypadku trudno gojących się ran. Wskazaniami do stosowania opatrunków hydrokoloidowych są:
- owrzodzenia podudzi,
- rany pooperacyjne,
- odleżyny,
- otwarte rany chirurgiczne, które pozostawiono do leczenia wtórnego,
- otarcia skóry,
- rany po pobraniu narządu do przeszczepu.
Po plastry koloidalne można sięgnąć również w przypadku odcisków i pęcherzy, ponieważ redukują ucisk w obolałym miejscu oraz zmniejszają dolegliwości bólowe. Co ciekawe, opatrunki hydrokoloidowe polecane są także przy opryszczce wargowej. Chronią przed namnażaniem i rozprzestrzenianiem drobnoustrojów odpowiedzialnych za rozwój choroby. Zapobiegają też nadkażeniu i łagodzą uciążliwy świąd. Za sprawą tego rodzaju opatrunku nie dochodzi do wytworzenia strupa, po którym na skórze pozostają nieestetyczne blizny.
Jak się zakłada i usuwa opatrunki hydrokoloidowe?
Zanim umieścisz na skórze opatrunek hydrokoloidowy, dokładnie oczyść okolice rany. Nie używaj do tego spirytusu, który mógłby silnie podrażnić skórę – znacznie lepsze będą środki na bazie oktenidyny lub roztwór soli fizjologicznej. Osusz naskórek i dobierz odpowiedni rozmiar plastra (powinien być o ok. 3 cm większy niż średnica rany). Usuń folię lub papier ochronny i przyłóż opatrunek do skóry. Gdyby okazało się, że nie przylega dokładnie, użyj dodatkowo wodoodpornego plastra.
Żeby z kolei zdjąć opatrunek hydrokoloidowy, należy najpierw ostrożnie podważyć wszystkie jego brzegi. Powinno się odklejać je delikatnie i stopniowo z każdej strony, a dopiero na końcu odsunąć centralną część. Ogromnym plusem w tym przypadku jest to, że tego rodzaju plastry nie przywierają do rany, dlatego znacznie łatwiej je usunąć bez bólu.
Opatrunki hydrokoloidowe, podobnie jak klasyczne środki opatrunkowe, również należy regularnie zmieniać. Przyjmuje się, że jeden plaster nie powinien pokrywać rany dłużej niż tydzień. Konieczność wymiany plastra zachodzi także wtedy, gdy wydzielina zaczyna wyciekać spod jego brzegów lub ilość żelu po wchłonięciu wysięku jest zbyt duża i może mocno uciskać. Specjalne linie nadrukowane na wierzchniej części plastra pomogą Ci to zauważyć.
Opatrunek hydrokoloidowy – przeciwwskazania do stosowania
Niestety nie każdą ranę można opatrzyć przy pomocy hydrokoloidów. Nie powinno się ich stosować na:
- rany grzybicze,
- rany zainfekowane,
- rany gruźlicze,
- oparzenia trzeciego stopnia,
- owrzodzenia kiłowe,
- owrzodzenia tętnicze.
Podsumowanie
Opatrunki hydrokoloidowe są bardzo pomocne przy leczeniu przewlekłych ran różnego typu. Zanim jednak je zastosujesz, skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, aby upewnić się, że nie ma ku temu przeciwwskazań. Gdyby w trakcie korzystania z hydrokoloidów na skórze pojawiła się opuchlizna, zaczerwienienie lub uczucie gorąca, jak najszybciej usuń opatrunek i zgłoś się do lekarza POZ.
Źródła:
- M. Czarnecka-Operacz, A. Sadowska-Przytocka, Zastosowanie opatrunków hydrokoloidowych w leczeniu ran i owrzodzeń, „Aesthetica” 2015, nr 6, s. 18, 20-22.
- M. Kaźmierski, J. Puchała, A. Chrapusta-Klimeczek i in., Ocena skuteczności opatrunku typu hydrowłóknistego z dodatkiem srebra jonowego Aquacel AG w miejscowym leczeniu oparzeń, „Zakażenia” 2005, nr 2, s. 108-113
- M. Sopata, Profilaktyka i sposoby leczenia odleżyn przy zastosowaniu „kolorowego” systemu klasyfikacji, „Borgis – Nowa Medycyna” 2000, nr 1.
- M. Kaźmierski, P. Mańkowski, A. Jankowski, Opatrunek hydrokoloidowy Granuflex – alternatywa czy metoda z wyboru w leczeniu rany oparzeniowej?, „Ordynator Leków” 2003.
Autorka
Aleksandra Chojnowska – absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego, magister filologii polskiej, copywriterka. Od lat zgłębia wiedzę na tematy związane ze zdrowiem oraz urodą i z pasją pisze o tym, jak każdego dnia dbać zarówno o siebie, jak i o bliskich. Prywatnie doświadczona mama.
Ostatnia aktualizacja [25.09.2024]