Infekcje układu moczowego to istotny problem, który dotyka ogromnej ilości pacjentów (ok. 150 mln przypadków na świecie każdego roku). Problem jest poważny, ponieważ oprócz bólu, powoduje on duży dyskomfort społeczny. Dotyczy to zwłaszcza kobiet, które narażone na zapalenia układu moczowego (ZUM) są 50-krotnie bardziej niż mężczyźni.
Leczenie zapalenia dróg moczowych
Na dodatek jest coraz mniej skutecznych metod leczenia. Wynika to przede wszystkim ze zwiększającej się oporności bakterii na działanie antybiotyków, które są podstawowym sposobem leczenia ostrych faz zapaleń i profilaktyki. Największe organizacje związane z medycyną, towarzystwa medyczne, liczni eksperci i Ministerstwo Zdrowia zaleca rozważne stosowanie terapii antybiotykowej w leczeniu ZUM. Jest to szczególnie istotne w Polsce, gdzie użycie antybiotyków jest znacznie większe, niż w innych krajach Europy. W związku z tym, również oporność wśród Polaków na antybiotyki i inne chemioterapeutyki, rośnie dużo szybciej. W związku z tym kurczą się też możliwości terapeutyczne.
Escherichia Coli - najczęstszy patogen wywołujący zapalenie układu moczowego
Najczęstszym patogenem, powodującym ZUM jest Escherichia Coli (inaczej pałeczka okrężnicy) - ok. 85%. Skuteczność zakażeń tą bakterią opiera się na jej zdolności do długotrwałego przetrwania i łatwości kolonizacji. Escherichia Coli kolonizuje nabłonek pęcherza poprzez adgezyny, czyli charakterystyczne „włoski”, którymi jest otoczona. Podstawowym sposobem ochrony przed kolonizacją pałeczkami okrężnicy jest pozbawienie jej możliwości przylegania do nabłonka.
Czy żurawina jest skuteczna?
Takie właściwości mają m.in. proantocyjanidyny, czyli substancje aktywne, pozyskiwane z żurawiny, stąd popularność tej substancji w profilaktyce infekcji dróg moczowych. Ostatnio jednak najbardziej znaczące analizy (m.in. analiza Cochrane 2016, Europejska Agencja ds. Bezpieczeństwa Żywności, i inne) poddają w wątpliwość skuteczność tej substancji.
Podobne do proantocyjanidynów działanie wykazuje d - mannoza. Jest to naturalny sacharyd, występujący w małych ilościach w organizmie człowieka. Ma zdolność do wychwytywania pojedynczych bakterii (jak żurawina), ale też łączy się z tymi, które już przywarły do nabłonka, tworząc biofilm. Pałeczki okrężnicy, zarówno pojedyncze, jak i te skolonizowane, przyczepiając się do d-mannozy są usuwane z organizmu wraz z moczem. Jest to zarazem substancja bezpieczna i nie odkłada się w organizmie.
D-mannoza jest substancją rekomendowaną w profilaktyce nawrotów ZUM przez Europejskie Towarzystwo Urologiczne.
Nowe metody leczenia zapalenia układu moczowego
Od długiego czasu poszukiwane są nowe metody leczenia ZUM. Chodzi z jednej strony o ochronę antybiotyków, z drugiej zaś o znalezienie nowych rozwiązań, które będą zapewniały skuteczność terapii.
Duże nadzieje budzą terapie oparte o substancje pochodzenia roślinnego, które w odpowiednim połączeniu i właściwych stężeniach, mogą skutecznie zwalczać nawracające infekcje.
Postępowanie zapewniające całościową ochronę, powinno zabezpieczać 3 pioziomy:
- Działanie anty-adhezyjne, czyli blokowanie przylegania patogenów do komórek nabłonka. Częściowo ten zakres profilaktyki zapewnia żurawina. Znacznie bardziej kompleksowe i skuteczne działanie daje d-mannoza.
- Blokowanie wnikania patogenów do komórek nabłonka.
- Usuwanie patogenów już obecnych w komórkach nabłonka. Jest to szczególnie istotne, że niektóre antybiotyki nie penetrują do wnętrza komórek, więc nie są w stanie nawet dotrzeć do patogenów i skutecznie z nimi walczyć. Odpowiednie właściwości do usuwania bakterii ma arbutyna, berberyna i brzoza.
