Zdrowie jelit coraz częściej uznawane jest za fundament ogólnego stanu zdrowia człowieka. Każdego roku pojawiają się wyniki kolejnych badań, które wskazują, że równowaga mikrobiomu jelitowego (bilans pożytecznych i szkodliwych bakterii w jelitach) wpływa nie tylko na trawienie, ale także na odporność, zdrowie psychiczne oraz zmniejsza ryzyko rozwoju wielu chorób, od otyłości po cukrzycę. Jeśli praca jelit zostanie zaburzona lub dojdzie do ich uszkodzenia, odczuje to cały organizm.
Zespół nieszczelnego jelita (nazywany również zespołem cieknącego jelita) to stan, w którym wyściółka jelitowa uległa uszkodzeniu, umożliwiając w ten sposób przenikanie toksyn, drobnoustrojów i niestrawionych cząsteczek pokarmu do krwiobiegu. Pojawiają się wówczas objawy, takie jak bóle brzucha, wzdęcia, osłabienie oraz zmiany skórne. Sprawdź, czym jest zespół nieszczelnego jelita, jakie są przyczyny oraz symptomy i w jaki sposób można leczyć przepuszczalność jelit.
Z artykułu dowiesz się:
- Czym jest nieszczelność jelit?
- Jakie mogą być przyczyny rozszczelnienia jelita?
- Jakie są objawy zespołu nieszczelnego jelita?
- Jak wygląda diagnoza i leczenie nieszczelności jelit?
Zespół nieszczelnego jelita – co to jest?
Wnętrze jelita cienkiego wyściełają komórki nabłonka walcowatego, które mocno do siebie przylegają, chroniąc przed wydostawaniem się treści na zewnątrz. Warstwa nabłonkowa spełnia jednak znacznie więcej funkcji – przede wszystkim stanowi barierę przed drobnoustrojami przyjmowanymi wraz z pokarmem. Jednocześnie umożliwia bytowanie przyjaznym bakteriom tworzącym mikrobiotę jelitową.
Nabłonek pozwala również transportować składniki odżywcze ze strawionego pożywienia do krwi. Dzięki temu różne tkanki i narządy mogą otrzymywać dokładnie to, czego potrzebują do prawidłowego funkcjonowania. Jeśli dojdzie do rozluźnienia połączeń między komórkami nabłonka i zwiększy się przepuszczalność jelit, do krwiobiegu przedostaną się również wirusy, bakterie i toksyczne substancje trawienne. To z kolei może prowadzić do zaburzeń procesów metabolicznych oraz tworzenia się stanów zapalnych zarówno w obrębie przewodu pokarmowego, jak i poza nim. Taki stan nazywa się zespołem nieszczelnego (cieknącego) jelita.
Wielu lekarzy uważa, że różnego rodzaju niepożądane cząsteczki wydostające się z nieszczelnych jelit aktywują procesy osłabiające układ immunologiczny. Przez to mogą rozwijać się choroby autoimmunologiczne, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzyca typu I, celiakia czy choroby zapalne jelit.
Należy jednak pamiętać, że zespół nieszczelnego jelita nie jest zaliczany do chorób. To sytuacja, w której dochodzi do przedostawania się do krwiobiegu bakterii oraz substancji procesu trawienia, co powoduje przewlekły stan zapalny w organizmie.
Nieszczelne jelita – przyczyny
Przyczyn rozszczelnienia jelita może być wiele. Najczęściej wskazuje się na chroniczne stany zapalne oraz infekcje bakteryjne (np. Helicobacter pylori), wirusowe i grzybicze, które osłabiają wyściółkę jelitową. Wraz z uszkodzeniem błony śluzowej jelit wzrasta ich przepuszczalność.
Jedną z najważniejszych przyczyn jest także nieodpowiednia dieta, bogata w przetworzoną żywność – cukry, tłuszcze trans i sztuczne dodatki, które zaburzają równowagę mikroflory jelitowej i sprzyjają zapaleniom. Spożywanie produktów zawierających gluten, szczególnie przez osoby z nietolerancją lub nadwrażliwością na ten składnik, również może prowadzić do reakcji zapalnych, które osłabiają integralność ścian jelit.
Wpływ na nieszczelność jelit ma także stres. Poprzez mechanizmy neuroimmunologiczne przyczynia się on do zaburzeń w obrębie przewodu pokarmowego. Stres pobudza wydzielanie kortyzolu, nazywanego hormonem stresu, co może wywoływać stany zapalne i powodować tzw. „przeciekanie” jelit.
Niekorzystnie na mikrobiotę wpływa także przyjmowanie niektórych farmaceutyków. Antybiotyki, steroidy oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne zażywane często i w dużych ilościach również zaburzają naturalną mikroflorę. Jeśli chorobotwórcze bakterie zdominują bytujące w jelitach drobnoustroje, które są przyjazne ludzkiemu organizmowi, mogą spowodować uszkodzenia śluzówki i komórek nabłonka, zwiększając przepuszczalność jelit.
Objawy nieszczelnego jelita
Przypadłości świadczące o nieszczelności jelita bywają bardzo zróżnicowane i często dotyczą wielu układów organizmu. Przez to rozpoznanie tego stanu i postawienie prawidłowej diagnozy jest mocno utrudnione.
Jednym z najczęstszych objawów są dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takie jak wzdęcia, refluks, biegunki, zaparcia oraz bóle brzucha. Utrzymujące się zaburzenia trawienia mogą prowadzić do przewlekłego stanu zapalnego i dyskomfortu, a także do niedoborów składników odżywczych, ponieważ organizm nie przyswaja ich prawidłowo (podobnie jak u chorujących na nieswoiste zapalenia jelit czy zespół jelita drażliwego).
Zwiększona przepuszczalność jelit objawiać się może też poprzez zmiany skórne. Zwykle na skórze pojawia się trądzik, egzema i łuszczyca, co jest wynikiem reakcji immunologicznych wywołanych przez toksyny docierające do skóry.
Badania wykazują, że istnieje silny związek między stanem jelit a funkcjonowaniem mózgu, co określane jest jako oś jelitowo-mózgowa. Z tego względu w wyniku przedostawania się bakterii i niestrawionych cząstek pokarmowych do krwiobiegu u niektórych występują też objawy ogólnoustrojowe, takie jak zmęczenie, bóle głowy, a nawet zaburzenia nastroju.
Występowanie tak wielu niespecyficznych objawów, często niepowiązanych, sprawia, że zespół nieszczelnego jelita może być mylnie diagnozowany. Dzieje się tak, ponieważ symptomy bywają przypisywane innym przypadłościom lub przewlekłemu zmęczeniu.
