Astma dziecięca jest chorobą, która atakuje oskrzela odpowiedzialne za przewodzenie powietrza. W jej przebiegu dochodzi do ich zwężenia pod wpływem pewnych czynników, na które organizm jest wrażliwy bardziej niż u zdrowych osób. W efekcie pojawia się kaszel i trudności z oddychaniem. Zobacz, czym charakteryzuje się astma u dziecka i jak ją leczyć.
Astma jest bardzo rozpowszechnioną chorobą. Światowa Organizacja Zdrowia podaje, że na całym świecie choruje na nią nawet 300 milionów ludzi. W przypadku dzieci jest to najczęstsza choroba przewlekła – co zresztą pokazują statystyki. Większość zachorowań dotyczy najmłodszych pacjentów. Warto przy tym dodać, że w dorosłym życiu objawy mogą ustąpić (dzieje się tak w połowie przypadków), ale zdarza się, że nawracają nawet po długim okresie remisji.
Czym charakteryzuje się astma u dzieci?
Astma oskrzelowa jest chorobą przewlekłą. Obejmuje ona układ oddechowy, a dokładniej oskrzela. Jest to narząd położony między tchawicą, a oskrzelikami. Budują go rozgałęziające się rurki. Ich średnica jest mała, w pewnym momencie nie przekracza 2 milimetrów. Zadaniem oskrzeli jest przewodzenie powietrza do płuc i z powrotem.
W astmie obserwuje się nadreaktywność oskrzeli. Oznacza to, że są one nadwrażliwe na działanie niektórych czynników. W efekcie dochodzi do ich nagłego (ale odwracalnego) zwężenia i skurczu. To z kolei jest przyczyną pojawienia się trudności z oddychaniem o różnym stopniu nasilenia.
W powstawaniu astmy oskrzelowej bierze udział kilka czynników jednocześnie. Nie wszystkie z nich udało się do tej pory poznać. Największą rolę przypisuje się przyczynom genetycznym
(zmiany niezależne od DNA) i środowiskowym. Wpływ mogą mieć także inne choroby (niekoniecznie te związane z drogami oddechowymi). Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia astmy to:
- występowanie chorób atopowych (np. katar sienny lub atopowe zapalenie skóry),
- otyłość (prozapalna aktywność tkanki tłuszczowej i osłabienie wydolności oddechowej,
- stosowanie antybiotyków we wczesnym etapie życia,
- alergeny i zanieczyszczenia obecne w powietrzu,
- palenie tytoniu w czasie ciąży przez matkę dziecka,
- wirusowe infekcje układu oddechowego (spowodowane rinowirusami i wirusem RSV).
Ryzyko jest wysokie, jeżeli rodzice dziecka sami chorują na astmę lub choroby alergiczne.
Objawy astmy u dzieci
U pacjentów obserwuje się różne nasilenie i charakter objawów astmy. Nie wszystkie dolegliwości występują u każdego chorego. U niektórych osób mogą one w ogóle nie występować, dopóki nie dojdzie do zaostrzenia astmy.
Objawy występujące przy astmie oskrzelowej to:
- świszczący oddech,
- ucisk w klatce piersiowej,
- kaszel,
- duszność,
- plwocina trudna do odkrztuszenia,
- nawracające zapalenie oskrzeli.
Zaostrzenie astmy to nagły skurcz oskrzeli, który zwykle występuje po wysiłku fizycznym lub ekspozycji na zimne powietrze. Czynniki, które do niego prowadzą do także dym tytoniowy, alergeny (bardzo często roztocze kurzu domowego lub pyłki roślin), stres, pleśń, infekcje dróg oddechowych. Atak astmy może objawiać się bardzo silną dusznością, która wymaga nawet hospitalizacji.
Jak odróżnić astmę oskrzelową od nawracającej infekcji?
Bardzo ważna jest kwestia odróżnienia objawów astmy od infekcji dróg oddechowych. Zdarza się, że bywa ona mylona z nawracającymi zapaleniami oskrzeli. To opóźnia postawienie prawidłowej diagnozy i rozpoczęcie leczenia. Dotyczy to przede wszystkim rozpoznania astmy, która przebiega bez ciężkich duszności.
Astmę można podejrzewać, gdy:
- dziecko choruje sezonowo,
- nie występuje gorączka,
- w badaniach nie stwierdza się wzrostu OB i CRP,
- słyszalny jest świst,
- obecna jest duszność.
W trakcie infekcji niemal zawsze stwierdza się wzrost temperatury ciała, obecne są także czynniki zapalenia we krwi. Aby rozpoznać astmę, należy zgłosić się do lekarza. W diagnostyce stosuje się spirometrię. Pomóc mogą też testy alergiczne.
Leczenie astmy u dzieci
W leczeniu astmy zazwyczaj stosuje się dwa rodzaje leków wziewnych:
- lek rozszerzający oskrzela,
- leki kontrolujące (np. kortykosteroidy).
Ważne jest także unikanie czynników powodujących napad astmy. Plan terapii powinien zostać opracowany indywidualnie dla każdej osoby i co pewien czas modyfikowany. Należy w nim uwzględnić m.in. stopień nasilenia objawów. Rodzice dziecka muszą także zostać pouczeni, jak wygląda postępowanie przy zaostrzeniu astmy.
Astma oskrzelowa u dzieci – czy jest wyleczalna?
Nie jest możliwe całkowite wyleczenie astmy. Jej objawy u niektórych osób mogą ustąpić wraz z wiekiem. Również stosowanie się do zaleceń lekarza jest w stanie wprowadzić chorobę w stan remisji – często długotrwałej.
Podsumowanie
Występowanie astmy u rodziców dziecka zwiększa ryzyko zachorowania, jednak należy pamiętać, że w rozwoju choroby duży udział mają też czynniki środowiskowe (m.in. zanieczyszczenia powietrza). Objawy mogą ustąpić w dorosłym życiu i dzieje się tak w większości przypadków. Do leczenia astmy stosuje się leki, które należy podawać inhalatorem. Warto mieć na uwadze, że do zaostrzenia objawów prowadzą infekcje dróg oddechowych. Jednocześnie mogą one opóźnić rozpoznanie astmy.
Żródła:
- J. Liebhart, Infekcje układu oddechowego w astmie, “Medycyna po Dyplomie” 2012, nr 2, https://podyplomie.pl/medycyna/10723,infekcje-ukladu-oddechowego-w-astmie (dostęp 16.11.2021).
- A. Zawadzka-Krajewska, Astma u dzieci, “Standardy Medyczne/Pediatria” 2013, t. 11, s. 1-9.
Autorka
Angelika Janowicz – absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku pielęgniarstwo. Pisze o zdrowiu, ponieważ wie, jak ważna jest edukacja pacjenta. Wielbicielka podróży i kuchni greckiej.
