Niektóre rośliny ozdobne słyną również z cennych właściwości leczniczych, dlatego wykorzystywane są nie tylko jako dekoracja przydomowych ogrodów, tarasów, czy miejskich rabatek. Jedną z takich roślin jest nagietek lekarski, który ma znacznie więcej zalet, niż tylko przyciągające wzrok – kształt i kolor. Od wielu lat stosowany jest w medycynie ludowej, przemyśle farmaceutycznym, kosmetycznym i gastronomicznym.
Dawniej wierzono, że nagietek lekarski ma właściwości magiczne – według przekazów, miał odpędzać złe moce i zapewniać zdrowy, głęboki sen domownikom. Dziś o dobroczynnym działaniu nagietka lekarskiego wiadomo znacznie więcej – sprawdź, jak wygląda ta roślina, dlaczego chętnie sięgają po nią producenci leków, suplementów diety oraz kosmetyków i w jakich sytuacjach warto stosować nagietek.
Z artykułu dowiesz się:
- Czym charakteryzuje się kwiat nagietka?
- Jakie są właściwości oraz zastosowanie kwiatów nagietka?
- Jakie są przeciwwskazania do stosowania nagietka lekarskiego?
Nagietek – podstawowe informacje
Nagietek lekarski (łac. Calendula officinalis) to niewielka roślina z rodziny astrowatych, która naturalnie występuje w rejonie śródziemnomorskim i na Wyspach Kanaryjskich. W Europie rozpowszechniła się dzięki średniowiecznym uprawom, co szło w parze z rosnącą popularnością kwiatów w dziedzinie medycyny. Łacińska nazwa nagietka pochodzi od słowa calendae, określającego rzymskie kalendy, czyli pierwszy dzień miesiąca.
Kwiaty nagietka lekarskiego mają żółto-pomarańczowy odcień, którego intensywność zależy od warunków, głównie parametrów gleby, na jakiej wyrosły. Rozgałęziona łodyga jest dość krucha, a po przełamaniu wydziela charakterystyczny zapach, za który odpowiada olejek eteryczny, zawarty w roślinie. Zazwyczaj osiąga wysokość 20-50 cm, jednak niektóre odmiany mogą urosnąć do 80 cm. Liście nagietka są skrętoległe – dolne mają łopatkowaty kształt, natomiast górne – lancetowaty. Na powierzchni całej rośliny występują cieniutkie, klejące włoski, które wydzielają zapach przyciągający owady zapylające.
W Polsce czas kwitnienia nagietka lekarskiego przypada na przełom maja i czerwca, a trwa aż do końca września (jeśli jesień jest wyjątkowo ciepła, może przeciągnąć się nawet do listopada). Kwiaty reagują na wahania temperatury oraz wilgotność – gdy zachodzi słońce lub zanosi się na deszcz, zamykają się. To właśnie za sprawą tej właściwości, nagietek lekarski od wieków uważany był za roślinę przepowiadającą zmianę pogody.
Dziko rosnące kwiaty nagietka lekarskiego można spotkać wzdłuż dróg, na łąkach i nieużytkach. Uprawiane są także przemysłowo i hobbystycznie w przydomowych ogrodach, ciesząc oczy przechodniów oraz domowników.
Na co pomaga nagietek? Właściwości lecznicze i zastosowanie nagietka lekarskiego
Mimo upływu wieków, popularność nagietka lekarskiego nie zmalała. Wręcz przeciwnie – rozwój nauki i medycyny pozwolił znacznie poszerzyć wiedzę na temat tej rośliny z rodziny astrowatych. Ceniona jest głównie ze względu na działanie moczopędne, właściwości przeciwzapalne i łagodzące podrażnioną skórę. W aptekach dostępne są maści i kosmetyki z wyciągiem z nagietka, herbatki ziołowe, napary oraz suplementy diety. Najczęstszymi wskazaniami do stosowania preparatów, zawierających nagietek lekarski są:
- stany zapalny skóry – nagietek lekarski jest bogaty w substancje przeciwzapalne, dlatego pomaga zwalczać stany zapalne i towarzyszące im dolegliwości,
- podrażnienia skórne – nagietek łagodzi podrażnienia i zmniejsza zaczerwienienie naskórka, wspomagając jego procesy regeneracyjne,
- zapalenie błon śluzowych jamy ustnej i gardła – w przypadku stanów zapalnych śluzówki, można stosować napar z nagietka do płukania jamy ustnej i gardła. Roślina działa przeciwzapalnie, dlatego może przyspieszać proces leczenia infekcji,
- zapalenie spojówek – nagietek stosowany przy zapaleniu spojówek może szybko przynieść ulgę. Okłady na powieki nasączone naparem zmniejszają zaczerwienienie, łagodzą obrzęk i dolegliwości, które towarzyszą infekcji. Warto wiedzieć, że nagietek lekarski rzadziej wywołuje reakcje alergiczne, niż rumianek, dlatego mogą sięgać po niego także alergicy,
- dolegliwości żołądkowe – nagietek może być przyjmowany doustnie w formie naparu lub odwaru, dlatego stosuje się go także w przypadku zapalenia błony śluzowej żołądka lub jelit,
- niektóre choroby nowotworowe – część specjalistów uważa, że nagietek wykazuje nie tylko działanie przeciwzapalne, ale również przeciwnowotworowe, dlatego może być cennym wsparciem w trakcie leczenia raka. Należy jednak pamiętać, że leczenie nowotworów to często trudny proces, który powinien być prowadzony pod ścisłą kontrolą lekarza, dlatego przed zastosowaniem ziół, wskazana jest konsultacja z onkologiem prowadzącym.
- oparzenia oraz odmrożenia skóry – maść nagietkowa to niedrogi i łatwo dostępny lek, który może być stosowany na skórę w przypadku oparzeń lub odmrożeń. Działa łagodząco i zapobiega namnażaniu bakterii, wspierając tym samym procesy gojenia oraz regeneracji naskórka,
- wysokie ciśnienie krwi – w przypadku nadciśnienia również można stosować nagietek lekarski. Właściwości moczopędne rośliny pomagają zmniejszyć poziom sodu w organizmie (jest wydalany wraz z moczem), co prowadzi do obniżenia ciśnienia krwi.
Również w kosmetyce właściwości nagietka lekarskiego są bardzo doceniane przez producentów, dlatego wyciąg z tej rośliny jest częstym składnikiem kremów oraz balsamów do twarzy i ciała, produktów do pielęgnacji włosów oraz kosmetyków oczyszczających skórę.
