Zdrowie psychiczne jest równie ważne jak fizyczne, dlatego należy o nie dbać w takim samym stopniu. W przypadku trudności emocjonalnych, traumatycznych przeżyć, zaburzeń lękowych, czy depresji, warto rozważyć rozpoczęcie psychoterapii pod opieką doświadczonego specjalisty. Jednym z nurtów psychoterapeutycznych jest poznawczo-behawioralny, który pozwala zauważyć i zmienić nieprawidłowe reakcje na określone czynniki.
Celem terapii poznawczo-behawioralnej jest nauczyć pacjenta nowych reakcji na sytuacje, które są dla niego źródłem trudności. Sprawdź, na czym polega ten nurt terapeutyczny, czym różni się od pozostałych i kiedy warto rozważyć wybór tej formy leczenia. Podpowiadamy, co warto wiedzieć przed pierwszą wizytą u psychoterapeuty.
Z artykułu dowiesz się:
- Jakie są założenia psychoterapii poznawczo-behawioralnej?
- Czym terapia behawioralna różni się od innych nurtów terapeutycznych?
- Komu psychologowie polecają psychoterapię poznawczo-behawioralną?
Na czym polega terapia poznawczo-behawioralna?
Psychoterapia poznawczo-behawioralna, nazywana również terapią CBT od ang. cognitive behavioral therapy opiera się na przyjęciu, że zachowania, myśli i emocje człowieka wynikają z wykształconego wzorca reagowania na różnego rodzaju sytuacje, warunki, czy postawy prezentowane przez innych. W niektórych przypadkach reakcje te nie są prawidłowe – utrudniają funkcjonowanie, przysparzając trudności zarówno psychologicznych, jak i w relacjach społecznych.
Psychoterapia poznawczo-behawioralna powstała w latach 60. XX w. z myślą o leczeniu depresji – wtedy nikt nie przypuszczał, że wkrótce stanie się najszybciej rozkwitającym i najpopularniejszym nurtem terapeutycznym.
Twórcy terapii poznawczo-behawioralnej wyszli z założenia, że skoro dana osoba nauczyła się myśleć i reagować na otaczający świat w konkretny sposób, to również ma szansę, aby wykształcić inne zachowania. To pozwala zmodyfikować lub zupełnie zastąpić nieprawidłowe wzorce nowymi, ułatwiającymi funkcjonowanie i budowanie relacji z innymi.
W czasie trwania terapii poznawczo-behawioralnej, terapeuta będzie próbował wpływać na to, jak pacjent odbiera otaczający go świat, aby ten zrozumiał, że postrzeganie to jest zniekształcone i nauczył się nowego sposobu reagowania. Nabyte przekonania i zachowania wyuczone w przeszłości najczęściej nie mają przełożenia na sytuacje, które dzieją się w teraźniejszym życiu pacjenta, jednak to właśnie przez ich pryzmat obserwuje on i ocenia rzeczywistość, prezentując dysfunkcyjne zachowania.
Z tego względu pierwszym krokiem powinno być rozpoznanie i zrozumienie, dlaczego określone przekonania są błędne, aby następnie zastąpić je innymi, prawidłowymi i korzystnymi dla psychiki pacjenta oraz relacji społecznych.
Podczas każdej sesji z psychoterapeutą, obie strony skupiają się na zrozumieniu oraz identyfikacji nieprawidłowego sposobu myślenia, który jest główną przyczyną trudnych emocji oraz zachowań pacjenta. Nie ma tu jednak miejsca na psychoanalizę i szukanie źródeł takiego postrzegania rzeczywistości oraz reagowania. Właśnie dlatego ten rodzaj psychoterapii należy do krótkoterminowych – przy spotkaniach raz w tygodniu cała terapia może trwać od 6 tygodni do 6 miesięcy.
Czym terapia poznawczo-behawioralna różni się od innych rodzajów terapii?
Główną różnicą pomiędzy terapią poznawczo-behawioralną, a pozostałymi nurtami terapii, np. psychodynamicznym jest brak poszukiwania źródeł poszczególnych reakcji i ich analizy. Współpraca pacjenta z terapeutą skupia się na tym, co dzieje się współcześnie i jak określone myśli, emocje i zachowania pacjenta wpływają na jego obecne funkcjonowanie. Wspólne działania mają doprowadzić do osiągnięcia celu, czyli zmiany konkretnych wzorców postępowania w jak najkrótszym czasie, aby pacjent mógł jak najszybciej zacząć prawidłowo funkcjonować.
Ważnym czynnikiem, wyróżniającym terapię poznawczo-behawioralną jest właśnie czas trwania całego procesu. To zaledwie kilka miesięcy, podczas gdy terapie prowadzone w innych nurtach mogą ciągnąć się przez lata, w zależności od problemu.
Jedną z podstawowych technik, stosowanych przez terapeutów poznawczo-behawioralnych jest dialog sokratejski. Terapeuta zadaje pacjentowi pytania, a ten odpowiadając, ma samodzielnie zauważyć i zrozumieć swój zaburzony schemat pojmowania rzeczywistości oraz reagowania na nią.
Terapeuta wyznacza pacjentowi również zadania domowe oraz prosi o zapisywanie myśli. To pozwala mu później na spokojnie je przeanalizować i spojrzeć z dystansem, aby zauważyć zniekształcenia.
W nurcie poznawczo-behawioralnym (podczas leczenia zaburzeń lękowych) stosuje się również tzw. technikę ekspozycyjną, czyli świadome i zaplanowane skonfrontowanie się z czynnikiem lęku, aby go oswoić i wykształcić odpowiednią na niego reakcję.
