Na czym polega cytologia płynna i dlaczego warto ją wykonywać?
Badanie cytologiczne jest wykorzystywane w diagnostyce raka szyjki macicy. Dzięki niemu możliwe jest wykrycie nieprawidłowych komórek w obrębie szyjki macicy. Jest to jedyny sposób na wczesne wykrycie choroby, ponieważ przez długi czas nie daje ona żadnych objawów. Jedną z najnowszych metod jest cytologia płynna. Sprawdź, na czym polega badanie i czym różni się ono od cytologii tradycyjnej.
Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników do badania przesiewowe w kierunku raka szyjki macicy można wykonywać zarówno konwencjonalną metodą, jak i płynną. W ramach programów profilaktycznych kobietom od 25. do 59. roku życia nieodpłatnie przysługuje tradycyjna cytologia. Jednak możliwe jest wykonanie nowoczesnego badania za dopłatą. Warto się na to zdecydować ze względu na jego wyższą wiarygodność.
Z artykułu dowiesz się:
Cytologia płynna – dlaczego jest tak ważna?
Cytologia płynna (LBC) jest badaniem, które – podobnie, jak ma to miejsce w przypadku cytologii klasycznej – służy do wykrywania komórek przedrakowych lub rakowych w materiale pobranym z tarczy i kanału szyjki macicy. Dzięki przeprowadzaniu go regularnie nieprawidłowości mogą zostać wykryte na wczesnym etapie, co znacznie zwiększa szansę na wdrożenie skutecznego leczenia, a tym samym pokonania choroby.
Warto pamiętać, że rak szyjki macicy jest nowotworem złośliwym, który pod względem zachorowalności zajmuje 3. miejsce w Europie. Wiąże się też z wysoką śmiertelnością – nawet 60% osób ze zdiagnozowaną chorobą umiera. Chociaż szczyt zachorowalności przypada na 5. i 6. dekadę życia, coraz częściej obserwuje się przypadki wśród młodszych kobiet.
Należy również dodać, że bezobjawowy rozwój raka szyjki macicy może trwać nawet do 10 lat. W tym czasie dochodzi jednak do uszkodzenia prawidłowych tkanek, a nawet rozsiewania się procesu nowotworowego do innych narządów. Ma to niekorzystny wpływ na rokowanie.
Dlatego każda kobieta powinna zgłaszać się na regularne badanie cytologiczne. Pierwsze należy wykonać już po rozpoczęciu współżycia lub po ukończeniu 25. roku życia. Następne powinny odbywać się co 3 lata lub co rok, jeżeli istnieją czynniki ryzyka:
- zakażenie wirusem HPV (wirus ten w głównej mierze odpowiada za powstawanie raka szyjki macicy),
- osłabienie odporności (zakażenie wirusem HIV lub przyjmowanie leków immunosupresyjnych),
- przewlekłe infekcje bakteryjne narządów płciowych.
Na badanie cytologiczne nie jest potrzebne skierowanie. Ze względu na szereg zalet szczególnie polecana jest cytologia na podłożu płynnym.
Zalety cytologii płynnej
Cytologia płynna jest uznawana za metodę lepszą od tradycyjnego badania cytologicznego ze względu na wyższą dokładność i czułość, co przekłada się na wiarygodność wyników. Wzrasta szansa na to, że zostaną wykryte wszystkie nieprawidłowości.
Uwagę zwraca się również na fakt, że przy cytologii płynnej istnieje niższe ryzyko uszkodzenia badanego materiału. Ponadto jest on ułożony równomiernie. Wszystkie komórki są widoczne i nie zachodzą na siebie. Nie ma też domieszki śluzu, który utrudnia rzetelną analizę.
Cytologia płynna ogranicza ryzyko pobrania próbki, która nie nadaje się do dalszej analizy. Ich ilość może zostać zredukowana nawet o 90%. To z kolei wiąże się z niższymi kosztami, ale też mniejszym stresem pacjentki.
Cytologia płynna – przebieg badania
Badanie wykonywane jest na fotelu ginekologicznym. Cała procedura trwa kilka minut i jest bezbolesna (część kobiet odczuwa jednak pewien dyskomfort). Na początek lekarz lub położna zakłada wziernik do pochwy. Następnie wprowadza przez niego szczoteczkę, która służy do pobrania wymazu z części pochwowej szyjki macicy.
Po pobraniu wymazu materiał jest umieszczany na specjalnym podłożu płynnym, co jest podstawową różnicą między cytologią płynną i tradycyjną. Takie postępowanie zapobiega uszkodzeniu pobranych komórek. Probówka z komórkami jest następnie transportowana do laboratorium.
W laboratorium pobrany materiał przenoszony jest na specjalny filtr. Pozwala to na usunięcie krwinek czerwonych, śluzu, komórek stanu zapalnego i drobnoustrojów, które mogłyby utrudniać analizę. Następnie odfiltrowany materiał jest poddawany ocenie mikroskopowej.
Jak przygotować się do cytologii płynnej?
Cytologia płynna nie wymaga szczególnych przygotowań. Ważne jest jednak, aby:
- zgłosić się na badanie po zakończeniu krwawienia menstruacyjnego (najlepiej między 10. a 20. dniem cyklu),
- powstrzymać się od współżycia na 2 dni przed badaniem,
- 4 dni przed badaniem nie stosować leków dopochwowych i nie wykonywać wymazów z szyjki macicy.
Dzięki temu maleje ryzyko powstania błędów w czasie badania.
Podsumowanie
Cytologia płynna (LBC) ma na celu wcześniejsze wykrywanie zmian przednowotworowych, co zmniejsza zachorowalność na raka szyjki macicy. Metodę wyróżnia wysoka czułość i skuteczność oraz niskie ryzyko błędów, ponieważ pobrany materiał jest umieszczany na specjalnym płynnym podłożu. Pozwala to na zabezpieczenie komórek i przefiltrowanie zanieczyszczeń.
Źródła:
- Nowe „złote standardy” w cytologii Liquid Based Cytology (LBC), 2018, https://diag.pl/lekarz/wp-content/uploads/sites/3/2018/01/Folder_LBC_2018.pdf
- M. Wrześniewska i in., Możliwości diagnostyczne i diagnostyczno-terapeutyczne w profilaktyce raka szyjki macicy, “Studia Medyczne” 2013, nr 29, s. 109-116.
Autorka
Angelika Janowicz – absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku pielęgniarstwo. Pisze o zdrowiu, ponieważ wie, jak ważna jest edukacja pacjenta. Wielbicielka podróży i kuchni greckiej.