Regularne badanie prostaty to fundament profilaktyki męskiego zdrowia. Z tego względu pamiętać o tym powinni szczególnie panowie po 50. roku życia. Choroby stercza, takie jak łagodny przerost gruczołu krokowego czy rak prostaty, często rozwijają się bezobjawowo, dlatego wczesna diagnostyka jest bardzo ważna dla szybkiego rozpoczęcia leczenia.
Prostata, nazywana również gruczołem krokowym lub sterczem, stanowi element męskiego układu moczowo-płciowego. Wielkością zbliżona jest do przeciętnego orzecha włoskiego, a znajduje się pod pęcherzem moczowym (otacza cewkę moczową). Wraz z wiekiem prostata może stopniowo się powiększać, co prowadzi do problemów z oddawaniem moczu. Sprawdź, jakie są funkcje gruczołu krokowego, jakie objawy powinny Cię zaniepokoić i jak wygląda diagnostyka oraz leczenie chorób stercza. Podpowiadamy, jak przebiega badanie prostaty z krwi oraz per rectum.
Z artykułu dowiesz się:
- Co to jest gruczoł krokowy?
- Jakie dolegliwości mogą świadczyć o chorobach prostaty?
- Na czym polega diagnostyka chorób stercza?
- Kiedy warto zbadać prostatę?
- Jak wygląda leczenie schorzeń prostaty?
- Czy regularne badanie prostaty pomaga zapobiegać jej chorobom?
Czym jest prostata?
Gruczoł krokowy to niewielki, ale bardzo ważny element męskiego układu płciowego. Zlokalizowana jest w miednicy mniejszej, poniżej pęcherza moczowego – otacza cewkę oraz przewody wytryskowe. Choć na co dzień większość panów nie zwraca na nią uwagi, to właśnie prostata odpowiada za produkcję płynu, który wchodzi w skład nasienia i pomaga plemnikom w przemieszczaniu się.
Mimo niewielkich rozmiarów (u młodych mężczyzn prostata ma wielkość orzecha włoskiego), gruczoł krokowy z wiekiem stopniowo się powiększa. To naturalny proces, jednak czasami nawet łagodny przerost prostaty może powodować dolegliwości, takie jak utrudnione oddawanie moczu czy częstsze wizyty w toalecie, zwłaszcza w nocy.
Objawy zwiastujące choroby prostaty
O zdrowie prostaty warto dbać, ponieważ według statystyk rak prostaty stanowi ok. 20% wszystkich przypadków nowotworów złośliwych u polskich mężczyzn. Choroba ta zajmuje niechlubne 2. miejsce wśród przyczyn zgonów z powodu nowotworów u panów (zaraz po raku płuc).
Niestety bez profilaktycznych badań wczesne wykrycie zaburzeń tego typu jest bardzo trudne, ponieważ rak gruczołu krokowego przez długi czas rozwija się, nie dając żadnych objawów. Z kolei dolegliwości, które pojawiają się na początku są bagatelizowane przez większość mężczyzn. Najczęściej przypominają symptomy łagodnego powiększenia prostaty – występuje m.in. częstomocz, nykturia (pobudki nocne wywołane koniecznością skorzystania z toalety) lub uczucie niedostatecznego opróżnienia pęcherza.
Niepokojące objawy to także nagłe, silne parcie na mocz oraz uczucie dyskomfortu lub bólu podczas jego oddawania. Uwagę powinien zwrócić też dość wąski strumień moczu.
Postępujący przerost prostaty powoduje zaleganie moczu w pęcherzu i często prowadzi do infekcji układu moczowego lub nietrzymania moczu z przepełnienia.
Badania prostaty – jakie są rodzaje i na czym polega każde z nich?
Regularne badania prostaty pozwalają szybko wykryć ewentualne zmiany i zdiagnozować ich przyczynę. Jedną z najprostszych i najczęściej stosowanych procedur jest badanie per rectum (badanie palpacyjne). Lekarz wprowadza palec w rękawiczce do odbytnicy i ocenia wielkość, kształt oraz konsystencję gruczołu krokowego. Choć wielu mężczyznom może się to wydawać krępujące, jest to najszybsza i bezbolesna procedura pozwalająca wykryć nieprawidłowości w obrębie stercza. Ból podczas badania pojawia się jedynie przy zaburzeniach, np. w przypadku zapalenia prostaty.
Bardzo pomocne są również badania obrazowe. Urolog może skierować pacjenta na USG prostaty – wykonywane przez powłoki brzuszne lub przez odbyt (transrektalne). Warto wiedzieć, że dokładniejsze jest USG przezodbytnicze – pozwala uzyskać szczegółowy obraz gruczołu i lepiej ocenić jego strukturę.
Lekarze często zlecają także wykonanie badań laboratoryjnych, zwłaszcza oznaczenie stężenia PSA (ang. Prostate-Specific Antigen) we krwi. Podwyższony poziom PSA może wskazywać na toczący się stan zapalny, przerost prostaty lub nowotwór. Należy jednak pamiętać, że nie zawsze wysokie PSA oznacza chorobę, dlatego wynik powinien być interpretowany przez urologa w porównaniu z pozostałymi (badania wydzieliny gruczołu krokowego, analizy ogólnej i posiewu moczu).
Jeśli konieczne jest pogłębienie diagnostyki, pacjent może otrzymać skierowanie na rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową miednicy i jamy brzusznej, a także badanie czynnościowe, cystoskopię czy biopsję prostaty.
Kiedy należy wykonać badanie prostaty?
Mężczyźni, którzy ukończyli 50 lat powinni wykonywać badanie gruczołu krokowego przynajmniej raz w roku w ramach profilaktyki. Nie zawsze jednak warto czekać aż do 50. urodzin – jeśli pojawią się niepokojące objawy wskazujące na przerost prostaty, należy od razu skonsultować się z lekarzem. Do typowych dolegliwości ze strony stercza należą: trudności z oddawaniem moczu, częste wizyty w toalecie (zwłaszcza w nocy), osłabiony strumień moczu, ból lub pieczenie podczas sikania, a także krew w moczu czy nasieniu.
