Małpia ospa – co musisz o niej wiedzieć? Poznaj objawy i sposób leczenia
Wirus ospy małpiej nie jest nowym patogenem. Jednak w ostatnim czasie mówi się o nim coraz więcej. Przyczyną jest pojawianie się coraz więcej przypadków zakażenia poza krajami afrykańskimi. Sprawdź, jak rozpoznać małpią ospę i czy choroba stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi.
Obecnie w Polsce prowadzony jest nadzór epidemiologiczny nad małpią ospą oraz są podejmowane działania służące prewencji rozprzestrzeniania się zakażenia. Oznacza to, że monitorowane są wszystkie przypadki zachorowań, a ich zgłaszanie przez personel medyczny jest obowiązkowe. Natomiast osoby chore lub z podejrzeniem infekcji powinny być izolowane od reszty społeczeństwa. Takie przepisy są stosowane wobec wielu innych chorób zakaźnych. Reguluje to Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi z dnia 5 grudnia 2008 roku. Dzięki temu możliwa jest kontrola sytuacji oraz zmniejszenie ryzyka wystąpienia epidemii.
Z artykułu dowiesz się:
Małpia ospa – objawy
Małpia ospa jest chorobą zakaźną, która jest przenoszona przez zwierzęta. Wywołuje ją wirus ospy małpiej (monkeypox virus, MPXV) rodzaju Orthopoxvirus z rodziny Poxviridae. Występuje on głównie w lasach tropikalnych w zachodniej i środkowej Afryce. Patogen został odkryty w 1958 roku u małp, a w 1970 roku zaobserwowano pierwsze przypadki zakażenia człowieka.
Do zachorowania na małpią ospę u człowieka dochodzi rzadko. Przypadki odnotowuje się głównie w Afryce Subsaharyjskiej. Na tych terenach choroba występuje endemicznie. W każdym roku stwierdza się od kilkudziesięciu do kilkuset chorych. Zdarza się, że zachorowania są stwierdzane w innych krajach – głównie u osób powracających z krajów afrykańskich.
Do zakażenia dochodzi najczęściej poprzez kontakt z krwią lub płynami ustrojowymi zarażonego zwierzęcia. Wirus małpiej ospy przenoszony jest przez: wiewiórki, króliki, myszy, szczury. Jednak w krajach europejskich za rozprzestrzenianie się wirusa odpowiada bezpośredni kontakt z osobą chorą – patogen rozprzestrzenia się drogą kropelkową i wraz z wydzielinami. Czas wylęgania wynosi 12 dni.
Pierwsze objawy małpiej ospy nie są charakterystyczne. Pojawiają się:
- ogólne osłabienie i zmęczenie,
- bóle głowy,
- bóle pleców,
- miejscowe powiększenie węzłów chłonnych (ten objaw nie występuje w przypadku ospy wietrznej),
- gorączka powyżej 38,5 stopnia Celsjusza.
Kolejne objawy wirusa małpiej ospy pojawiają się w ciągu 3 dni. Jest to wysypka. Początkowo obejmuje twarz, ale z czasem rozprzestrzenia się na inne części ciała (również na dłonie i podeszwy stóp w odróżnieniu od ospy wietrznej). Zmiany skórne stopniowo zmieniają swój charakter:
- płaskie plamki,
- małe grudki wypełnione przezroczystą treścią lub ropą,
- pęcherzyki,
- krostki,
- strupki.
Po odpadnięciu strupów pozostają głębokie blizny. Mogą się one utrzymywać nawet przez kilka lat. Osoba chora stanowi zagrożenie dla innych od momentu pojawienia się wysypki.
Warto mieć jednak na uwadze, że małpia ospa występująca poza krajami afrykańskimi może mieć nieco inny obraz kliniczny. Dlatego Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca, aby przy rozpoznaniu brać pod uwagę nie tylko objawy, ale także dane epidemiologiczne.
Małpia ospa – postępowanie oraz leczenie
Małpia ospa może zostać rozpoznana dzięki testowi PCR. W organizmie człowieka wykrywany jest materiał genetyczny wirusa. Materiałem do badań może być krew lub wydzielina z pęcherzyków obecnych na skórze. Diagnostyka prowadzona jest wyłącznie przez specjalistyczne laboratoria medyczne.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 27 maja 2022 roku w sprawie ospy małpiej oraz zakażeń wirusem ospy małpiej wszystkie osoby chore lub z podejrzeniem zakażenia małpią ospą powinny zostać skierowane do szpitala na oddział zakaźny. Natomiast każdy, kto mógł być narażony na kontakt z patogenem musi poddać się kwarantannie.
Ospę małpią leczy się wyłącznie objawowo środkami, które są powszechnie dostępne. W terapii stosuje się leki przeciwwirusowe, przeciwgorączkowe, przeciwświądowe i przeciwbólowe. Choroba trwa 2–4 tygodnie.
Obecnie nie ma szczepionki przeciw ospie małpiej. W badaniach zaobserwowano, że przed zakażeniem w znacznym stopniu może chronić szczepionka przeciwko ospie prawdziwej. Jednak nie jest ona powszechnie dostępna. W zapobieganiu ospie małpiej szczególne znaczenie ma unikanie kontaktu z osobami chorymi, a gdy jest to niemożliwe – stosowanie maseczek ochronnych i innych środków ochrony osobistej.
Ospa małpia a powikłania
Zachorowanie na ospę małpią może wiązać się z powikłaniami. Są to głównie blizny po zmianach skórnych. W cięższych przypadkach może dojść do zaburzeń funkcjonowania narządów wewnętrznych. Śmiertelność wynosi 1–10% (w przypadku ospy prawdziwej jest to nawet 30%).
Podsumowanie
Ospa małpia jest chorobą zakaźną, która przenosi się przez kontakt z zakażonymi zwierzętami lub ludźmi. Do jej głównych objawów należy wysypka, która początkowo przybiera postać płaskich plam, a następnie krostek i pęcherzy. Nie ma obecnie leku na małpią ospę. Dlatego stosuje się leczenie objawowe.