Niektóre bakterie obecne w wodzie mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia. Co ciekawe, samo picie wody nie zawsze musi być źródłem zakażenia – czasem drobnoustroje przedostają się do organizmu we wdychanych kropelkach aerozolu wodnego. Jedną z takich bakterii jest Legionella pneumophila, która u niektórych pacjentów wywołuje legionellozowe zapalenie płuc.
Zakażenie legionellą często prowadzi do poważnych problemów z układem oddechowym. Objawy legionellozy mogą przypominać grypę, jednak ostatecznie dochodzi do rozwoju ciężkiego zapalenia płuc. Dowiedz się, jak rozpoznać symptomy zakażenia legionellą, w jaki sposób można się nią zarazić i jak chronić swoje zdrowie.
Z artykułu dowiesz się:
- Czym są bakterie legionella?
- Jak dochodzi do zakażenia legionellą?
- Jak objawia się zakażenie bakterią legionella?
Co to jest legionella?
Bakteria Legionella pneumophila to Gram-ujemna pałeczka z rodziny Legionellaceae obejmującej różne gatunki wywołujące tzw. chorobę legionistów (legionellozę) oraz gorączkę Pontiac. Warto jednak pamiętać, że zakażenia u ludzi w większości powodują właśnie bakterie Legionella pneumophila.
Drobnoustroje te występują w środowisku słodkowodnym na całym świecie – szczególnie w wodach stojących (jeziora, stawy), sztucznych zbiornikach wodnych (baseny, fontanny, wanny jakuzzi), wodnych systemach chłodzących, instalacjach wodno-kanalizacyjnych oraz sitkach prysznicowych. Bytują również w zraszaczach, nawilżaczach powietrza, ogrzewanych basenach do porodu, urządzeniach do terapii oddechowej oraz wielu innych sprzętach połączonych z systemami wodnymi.
Nie należy jednak martwić się zakażeniem w wyniku korzystania z klimatyzacji samochodowej i domowej, jeśli do jej działania nie jest potrzebna woda.
Żeby bakterie legionelli mogły się namnażać, niezbędna jest odpowiednia temperatura wody (20-50 stopni Celsjusza).
Skąd wzięła się nazwa bakterii oraz określenie „choroba legionistów”? Wszystko zaczęło się na Konwencie Legionu Amerykańskiego w 1976 r. który odbywał się latem w hotelu Bellevue-Stratford w Filadelfii. Wielu weteranów zapadło wówczas na ciężkie zapalenie płuc – z 221 zarażonych osób zmarło aż 34. Choroba była na tyle nowa i tajemnicza, że wywołała ogromne zaniepokojenie, a media nazwały ją „chorobą legionistów”.
Śledztwo prowadzone przez Centrum Kontroli i Prewencji Chorób (CDC) doprowadziło do odkrycia nowego rodzaju bakterii, która otrzymała nazwę Legionella pneumophila. Okazało się, że bakterie te rozwijały się w systemie klimatyzacyjnym hotelu, skąd przedostały się do powietrza, powodując infekcję u weteranów. Co ciekawe, przeprowadzone badania retrospektywne wykazały, że bakteria legionella była również przyczyną epidemii w 1968 r. w Pontiac – mieście położonym w stanie Michigan. Mieszkańcy zgłaszali się do lekarzy z objawami przypominającymi grypę. Schorzenie zyskało nazwę „gorączka Pontiac”. Jego przebieg jest jednak znacznie łagodniejszy, niż w przypadku choroby legionistów.
Jakie są przyczyny legionellozy?
Bakteria legionella występuje w zbiornikach wodnych, jednak do zakażenia dochodzi drogą wziewną – spożywanie wody jest bezpieczne. Najczęściej zachorowania odnotowuje się w miejscach, gdzie w cząsteczkach wodnego aerozolu występuje duże stężenie drobnoustrojów (fontanny, wanny z hydromasażem, zraszacze, woda z wodociągów). Legionellozą nie można zarazić się od chorych osób.
Bakterie legionelli nie wywołują jednak objawów chorobowych u każdego. Na choroby układu oddechowego oraz dolegliwości z nimi związane narażone są głównie osoby starsze, z obniżoną odpornością, cukrzycą, chorobami serca i nowotworami. Ostre zapalenie płuc niebezpieczne jest zwłaszcza dla pacjentów po przebytych transplantacjach, z chorobami płucnymi (rozedma płuc, POChP – przewlekła obturacyjna choroba płuc), nadużywających alkoholu oraz palaczy (również byłych).
W grupie ryzyka znajdują się także ci, którzy przez dłuższy czas, np. w pracy lub placówce leczniczej, mają kontakt z aerozolem wodnym.
Legionelloza dość rzadko rozwija się u młodszych pacjentów, choć istnieje również hipoteza, że zakażenia u dzieci rozpoznawane są jako przeziębienie. Infekcje tego typu mają jednak łagodny przebieg i najczęściej dotyczą maluchów z zaburzeniami odporności.
Legionelloza – objawy choroby
Pierwsze objawy legionellozy pojawiają się zazwyczaj od 2 do 14 dni (w rzadkich przypadkach okres wylęgania trwa dłużej) po kontakcie z bakteriami. W pierwszej kolejności pacjenci odczuwają dolegliwości typowe dla początku grypy – bóle mięśni i głowy, gorsze samopoczucie i brak apetytu. Dopiero później dochodzi wysoka gorączka, dreszcze, duszności oraz kaszel – na początku suchy i uporczywy, a po pewnym czasie mokry. Chory odkrztusza śluzowo-ropną wydzielinę, czasami z krwią.
U niektórych pacjentów występują także dolegliwości pokarmowe – biegunka i nudności. W przebiegu choroby legionistów odnotowuje się również objawy, takie jak:
Najpoważniejszą konsekwencją zakażenia legionellą jest zgon pacjenta.
Gorączka Pontiac – objawy
Oprócz legionellozy, drobnoustroje z rodziny Legionellaceae mogą wywołać także gorączkę Pontiac. W tym przypadku nie dochodzi do rozwoju zapalenia płuc. Objawy tego schorzenia przypominają przeziębienie lub łagodną infekcję przewodu pokarmowego. Chorzy skarżą się na gorsze samopoczucie, bóle mięśni, głowy, umiarkowaną gorączkę, a czasem również biegunkę. Dolegliwości najczęściej trwają kilka dni i ustępują samoistnie.
Legionelloza – diagnostyka i leczenie
Jeśli lekarz podejrzewa u pacjenta zakażenie bakterią legionella, kieruje go na RTG płuc oraz badania laboratoryjne moczu i próbki plwociny lub materiału pobranego z płuc w czasie bronchoskopii. Przy potwierdzonej diagnozie najczęściej stosuje się antybiotykoterapię, która poprawia stan zdrowia chorego. Pałeczki legionelli wykazują wrażliwość na działanie antybiotyków makrolidowych, fluorochinolonów, rifampicyny, tetracyklin, kotrimoksazolu.
W takiej sytuacji ważne jest również ustalenie źródła zakażenia, aby zapobiec wybuchowi epidemii legionellozy. Należy wówczas podjąć odpowiednie kroki, aby zlikwidować rezerwuar bakterii w danym zbiorniku poprzez odkażanie lub podgrzewanie wody do 70-80 stopni Celsjusza.
