Praca w gastronomii czy jakiejkolwiek innej branży związanej z produkcją i dystrybucją nieopakowanej żywności wymaga ścisłej kontroli pod kątem bezpieczeństwa. Osoby, które planują pracować w tym sektorze, muszą spełniać określone warunki – jednym z nich jest posiadanie kompletu badań, wykluczających zakażenie groźnymi bakteriami. Dawniej w tym celu należało wyrobić tzw. książeczkę sanepidowską, obecnie wystarczy orzeczenie lekarskie do celów sanitarno-epidemiologicznych.
Jeśli w Twoim przypadku warunkiem wykonywania pracy sezonowej lub stałej jest posiadanie wyżej wymienionego orzeczenia, musisz zgłosić się do najbliższej stacji sanitarno-epidemiologicznej. Sprawdź, jak wyrobić „książeczkę sanepidowską”, jak długo czeka się na wydanie dokumentu i co jeszcze warto wiedzieć na temat samych badań oraz orzeczenia.
Z artykułu dowiesz się:
- Do czego niezbędna jest sanepidowska książeczka zdrowia?
- Jak wyrobić książeczkę sanepidowską i jakie badania sanitarno-epidemiologiczne należy wykonać?
- Co jeszcze warto wiedzieć na temat książeczki sanepidowskiej (orzeczenia do celów sanitarno-epidemiologicznych)?
Książeczka sanepidowska – do czego jest potrzebna?
Osoby, które zawodowo zajmują się wytwarzaniem, dystrybucją lub przechowywaniem nieopakowanych napojów oraz produktów spożywczych, muszą posiadać specjalny dokument zaświadczający o braku zakażenia bakteriami, które mogłyby przenieść na żywność, a tą drogą na ludzi.
Obowiązek okazania tego rodzaju zaświadczenia ma każdy, kto pracuje lub chce pracować na stanowisku związanym z przyrządzaniem lub wydawaniem żywności, wody czy leków, a także w przypadku kontaktu z dużą liczbą ludzi, w tym dzieci do lat 6. Dokument przydatny jest więc zarówno w branży gastronomicznej, medycznej, edukacyjnej, produkcyjnej, jak i usługowej. Żeby ubiegać się o odpowiednie orzeczenie lekarskie, należy wykonać badania w kierunku nosicielstwa niektórych bakterii.
Jeszcze kilkanaście lat temu konieczne było wyrobienie książeczki sanepidowskiej – dokumentu medycznego, w którym znajdowały się daty poszczególnych badań, pieczątki lekarskie oraz sanepidowskie. W 2008 r. książeczka sanepidu zastąpiona została przez tzw. orzeczenie lekarskie do celów sanitarno-epidemiologicznych. Zmiana dotyczyła jedynie formy – niewielką książeczkę wymieniono na druk, jednak dokument ten przez pracodawców i pracowników nadal potocznie nazywany jest „książeczką sanepidowską" (lub orzeczeniem sanitarno-epidemiologicznym).
W jakich zawodach niezbędne jest orzeczenie do celów sanitarno-epidemiologicznych?
Dawna książeczka sanepidowska, a obecnie orzeczenie do celów sanitarno-epidemiologicznych jest wymagane w zawodach, w których istnieje ryzyko przeniesienia chorób zakaźnych, szczególnie przez kontakt z żywnością, ludźmi lub produktami medycznymi. Obowiązkiem posiadania orzeczenia objęci są m.in. pracownicy:
- branży gastronomicznej i spożywczej – kucharze, kelnerzy, pracownicy restauracji, barów, cukierni, piekarni, zakładów przetwórstwa spożywczego, sklepów spożywczych oraz magazynów żywności,
- ochrony zdrowia – lekarze, pielęgniarki, ratownicy medyczni, opiekunowie medyczni, laboranci oraz osoby pracujące w aptekach,
- pracujący z dziećmi w wieku do 6 lat – nauczyciele przedszkola, pracownicy żłobków, opiekunki dziecięce,
- domów opieki oraz hospicjów,
- branży kosmetycznej i fryzjerskiej – osoby wykonujące zabiegi kosmetyczne, fryzjerzy, barberzy i osoby pracujące w salonach SPA.
Książeczka sanepidowska – jak ją wyrobić i jakie badania należy wykonać?
Książeczka sanepidowska, a właściwie orzeczenie do celów sanitarno-epidemiologicznych, to niezbędny dokument dla osób pracujących w gastronomii, branży spożywczej, medycynie czy edukacji. Warto jednak wiedzieć, że uzyskanie orzeczenia do celów sanitarno-epidemiologicznych nie jest skomplikowaną procedurą. Najczęściej pracodawca kieruje swoich pracowników na badanie (lekarskie oraz laboratoryjne) i opłaca koszt wyrobienia książeczki sanepidowskiej. Informacje, które powinny znaleźć się na takim skierowaniu to:
- dokładne dane pracodawcy,
- dane pracownika, który ma zgłosić się na badania sanitarno-epidemiologiczne,
- cel skierowania – dlaczego dana osoba powinna uzyskać orzeczenie,
- nazwa stanowiska, na jakim pracuje lub docelowo ma pracować osoba skierowana na badania,
- data wystawienia skierowania,
- podpis i pieczątka pracodawcy.
Warto wiedzieć, że badania, niezbędne do uzyskania orzeczenia lekarskiego, można wykonać również bez skierowania. W takiej sytuacji koszt książeczki sanepidowskiej zwykle trzeba pokryć z własnej kieszeni. W obydwu przypadkach należy zgłosić się do najbliższej stacji sanitarno-epidemiologicznej lub laboratorium, w którym wykonywane są tego rodzaju badania. Na miejscu wydane zostaną 3 wymazówki, niezbędne do prawidłowego pobrania próbek kału do analizy laboratoryjnej.
Jak wyrobić książeczkę sanepidowską?
Za pomocą otrzymanych wymazówek należy przez trzy kolejne dni pobierać próbki kału, a następnie umieszczać w specjalnych probówkach wypełnionych tzw. podłożem transportowym. Każda z nich powinna być szczelnie zamknięta i mieć naklejkę z dokładną datą oraz godziną pobrania materiału. Wymazówki można przechowywać max. 72 godziny od pierwszego pobrania, koniecznie w lodówce, w temperaturze od 2 do 8 st. C.
W zależności od wymogów danego laboratorium, próbki należy dostarczać codziennie pojedynczo lub wszystkie razem po 3 dniach. Analiza próbek trwa zazwyczaj ok. 7-10 dni, jednak czas ten może się wydłużyć. O tym, że wyniki badań są dostępne poinformuje badanego pracownik laboratorium.
To jak długo trwa wyrobienie książeczki sanepidowskiej, zależy jednak nie tylko od placówki wykonującej badania sanitarno-epidemiologiczne, ale także od dostępności terminów do wybranego lekarza medycyny pracy. To właśnie do niego należy się udać z dokumentacją uzyskaną w laboratorium.
Jeśli w kale pacjenta stwierdzono obecność pałeczek Salmonella i Shigella lub nosicielstwo prątków gruźlicy czy innych czynników chorobotwórczych, otrzyma on orzeczenie negatywne, które wyklucza (czasowo lub na stałe) podjęcie pracy wskazanej w treści skierowania.
Jeżeli jednak osoba nie jest nosicielem wyżej wspomnianych bakterii, dokument to potwierdzi, co umożliwi rozpoczęcie pracy na określonym stanowisku.
Warto pamiętać, że w zależności od sytuacji, lekarz może zlecić wykonanie dodatkowych badań. Po uzyskaniu informacji dotyczących rodzaju zleconej diagnostyki pacjent powinien niezwłocznie udać się do laboratorium. To przyspieszy otrzymanie wyników a finalnie także orzeczenia do celów sanitarno-epidemiologicznych.
Zdarza się, że czas oczekiwania na wizytę u lekarza jest dość długi, dlatego należy wziąć to pod uwagę przy ustalaniu daty rozpoczęcia pracy. Pracodawca powinien uwzględnić, że pracownik (zwłaszcza jeśli jest to jego pierwsza praca, która wymaga posiadania dokumentu) może nie uzyskać orzeczenia w ciągu kilku dni. Warto jednak poruszyć tę kwestię na etapie ustalania szczegółów współpracy. Starania o uzyskanie orzeczenia do celów sanitarno-epidemiologicznych najlepiej rozpocząć na ok. 2 tygodnie przed pierwszym dniem pracy.
