Fizykoterapia to jedna z form rehabilitacji. Podczas zabiegów wykorzystuje się różnego rodzaju czynniki fizyczne, m.in. takie jak światło, prąd, czy temperatura. Większość z nich ma działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne i regeneracyjne, dlatego zabiegi fizykoterapeutyczne stosowane są najczęściej jako wsparcie procesu rehabilitacyjnego po kontuzjach, urazach, operacjach, czy w przebiegu wielu chorób. Jedną z form terapii fizykalnej jest leczenie zimnem, czyli krioterapia.
Krioterapia jest metodą znaną od lat – za sprawą bardzo niskich temperatur można poprawić stan zdrowia i złagodzić objawy towarzyszące chorobom, takim jak reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa i wielu innym. Leczenie zimnem ma wysoką skuteczność, dlatego wielu lekarzy ortopedów oraz fizjoterapeutów poleca je swoim pacjentom. Sprawdź, na czym polega terapia zimnem, kto powinien skorzystać z zabiegów i jakie efekty przynosi tego typu leczenie.
Z tego artykułu dowiesz się:
- Na czym polega krioterapia i komu lekarze ją zalecają?
- Jak wygląda zabieg krioterapii ogólnej i miejscowej?
- Jakie korzyści przynosi leczenie zimnem?
Czym jest krioterapia?
Na pewno zdarzyło Ci się kiedyś przykładać lód lub zimne okłady w bolesnym miejscu po uderzeniu lub kontuzji. Warto wiedzieć, że jest to przykład domowego zabiegu krioterapii miejscowej – zimno łagodzi ból, zmniejsza obrzęk i zwęża naczynia krwionośne, aby ograniczyć przepływ krwi w danym miejscu.
Krioterapia to zatem sposób leczenia, który polega na wykorzystaniu bardzo niskich temperatur w procesie leczenia urazów, schorzeń oraz bólu im towarzyszącego. Zimno terapeutyczne pobudza układ odpornościowy organizmu, aby zwiększyć jego zdolności obronne oraz regeneracyjne. W ten sposób, zarówno leczenie kontuzji sportowych oraz objawów chorób reumatycznych, jak i okres rekonwalescencji po zabiegach operacyjnych, mogą przebiegać szybciej oraz wykazywać większą skuteczność.
Specjalistyczne zabiegi krioterapii wykonywane są przy użyciu profesjonalnych urządzeń, uwalniających odpowiednią porcję zimnego powietrza, dwutlenku węgla lub ciekłego azotu, których temperatura może wynosić nawet -150 stopni Celsjusza. Wytworzenie tak ekstremalnych warunków stymuluje organizm do szybszej regeneracji uszkodzonych tkanek lub całego ciała, w zależności od rodzaju wybranej terapii (krioterapia ogólna lub miejscowa). Z tego względu leczenie zimnem bardzo często wykorzystuje się w procesie rehabilitacji.
Jak działa terapia zimnem? Na początku, zetknięcie z bardzo niską temperaturą powoduje skurcz mięśni oraz zwężenie światła naczyń krwionośnych, przez co krew krąży wolniej i zwalnia metabolizm, by za chwilę aktywować reakcję obronną. W kolejnym etapie naczynia krwionośne rozszerzają się, przez co układ immunologiczny zaczyna intensywniej pracować.
Choć wielu osobom (szczególnie tym, które nigdy nie zetknęły się z krioterapią) może wydawać się to nieprawdopodobne, zastosowanie krioterapii to także stymulacja wydzielania endorfin, potocznie określanych mianem "hormonów szczęścia". Endorfiny też wpływają korzystnie na leczenie stanów zapalnych oraz wykazują właściwości przeciwbólowe.
Warto wiedzieć, że krioterapię wykorzystuje się nie tylko u pacjentów, u których zdiagnozowano choroby reumatyczne tkanek miękkich, po urazach, czy operacjach. Również wiele gabinetów kosmetologicznych stosuje niskie temperatury, aby ujędrnić skórę i pobudzić jej procesy naprawcze.
Najczęstsze wskazania do krioterapii to:
- osteoporoza,
- wzmożone napięcie mięśni,
- obrzęki,
- kontuzje sportowe,
- urazy i zwichnięcia,
- rehabilitacja po operacji,
- obecność zespołów bólowych kręgosłupa,
- zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa,
- dna moczanowa.
Czym różni się krioterapia miejscowa i ogólna?
Krioterapia działa miejscowo lub na cały organizm, w zależności od zastosowanej formy. Rodzaj leczenia zimnem powinien dobrać lekarz lub fizjoterapeuta, biorąc pod uwagę stan zdrowia pacjenta i związane z nim przeciwwskazania.
Krioterapia miejscowa
Celem miejscowych zabiegów krioterapii jest oddziaływanie jedynie na miejsca, w których pojawiają się dolegliwości bólowe, czy problemy z ruchomością. Za pomocą specjalnego urządzenia, uwalniającego ciekły azot, dwutlenek węgla lub schłodzone powietrze, terapeuta ruchu stymuluje określony obszar. Najczęściej głowicę należy zbliżyć na odpowiednią odległość do bolesnego miejsca na ciele, aby odpowiednio je ochłodzić. Zabieg krioterapii miejscowej trwa zazwyczaj 3-5 minut, a po jego zakończeniu pacjent może wrócić do domu.
Krioterapia ogólnoustrojowa
Z kolei krioterapia ogólna polega na ekspozycji całego ciała na ekstremalnie niską temperaturę. Do tego przystosowane są specjalne kriokomory, do których pacjenci wchodzą na bardzo krótki okres czasu (nie dłużej, niż 3 minuty), ubrani jedynie w bieliznę, skarpety, rękawiczki, czapkę oraz maseczkę. Warto wiedzieć, że zabiegi krioterapii, zarówno ogólnej, jak i miejscowej, stosuje się najczęściej w seriach.
Krioterapia – przeciwwskazania
Mimo iż leczenie zimnem przynosi wiele korzyści w procesie regeneracji, to jednak nie każdy może z niego skorzystać. Do przeciwwskazań należą:
- podeszły wiek,
- choroby nowotworowe,
- uczulenie na zimno,
- choroby układu oddechowego,
- objawy Raynauda,
- zaburzenia rytmu serca,
- problemy krążeniowe,
- niedoczynność tarczycy,
- przewlekłe choroby serca oraz schorzenia metaboliczne.
- rozległe zmiany bliznowate.
Warto wiedzieć, że w powyższych przypadkach, niewskazana może być zarówno krioterapia ogólna, jak i miejscowa. O tym, czy zastosowanie krioterapii jest zasadne w sytuacji, gdy u pacjenta występują przeciwwskazania, decyduje wyłącznie lekarz ortopeda po konsultacji z lekarzem prowadzącym leczenie chorób przewlekłych.
