Kogo najczęściej dotyczy wysiłkowe nietrzymanie moczu? Poznaj przyczyny i sposoby radzenia sobie z problemem
Wysiłkowe nietrzymanie moczu (WNM) to jedno z najczęściej występujących zaburzeń funkcjonowania układu moczowego. Dotyka ono głównie kobiety, zwłaszcza po porodach, w okresie menopauzy lub po operacjach ginekologicznych, jednak mężczyźni również mogą doświadczać tego problemu, szczególnie po chirurgicznym leczeniu prostaty. Charakterystycznym objawem jest niekontrolowany wyciek moczu podczas wysiłku fizycznego, kaszlu, śmiechu lub kichania.
Wysiłkowe nietrzymanie moczu najczęściej spowodowane jest osłabieniem mięśni dna miednicy. Choć schorzenie bywa krępujące i zwykle jest tematem tabu, istnieją skuteczne metody radzenia sobie z nim. Sprawdź, jakie czynniki przyczyniają się do wysiłkowego nietrzymania moczu, jak wygląda leczenie oraz jakie ćwiczenia zalecają chorym fizjoterapeuci uroginekologiczni.
Z artykułu dowiesz się:
- Czym jest wysiłkowe nietrzymanie moczu i kto jest na nie narażony?
- Jakie czynniki osłabiają mięśnie dna miednicy i mogą przyczyniać się do wysiłkowego nietrzymania moczu?
- Jakie są stopnie wysiłkowego nietrzymania moczu?
- Jak leczy się osoby z wysiłkowym nietrzymaniem moczu?
- Jakie ćwiczenia wykorzystuje się w leczeniu wysiłkowego nietrzymania moczu?
Wysiłkowe nietrzymanie moczu – co to jest i kogo dotyczy?
Wysiłkowe nietrzymanie moczu (WNM) to jeden z najczęstszych typów nietrzymania moczu. Polega na mimowolnym wycieku moczu podczas wykonywania czynności zwiększających ciśnienie w jamie brzusznej. Zalicza się do nich m.in. kichanie, kaszel, śmiech, podnoszenie ciężkich przedmiotów oraz intensywną aktywność fizyczną.
O wysiłkowym nietrzymaniu moczu mówi się, gdy mechanizmy odpowiedzialne za kontrolę oddawania moczu, takie jak mięśnie dna miednicy, więzadła podtrzymujące pęcherz moczowy i zwieracz cewki moczowej, są osłabione lub uszkodzone. Problem ten dotyczy głównie kobiet, zwłaszcza w wieku średnim i starszym, chociaż może występować także u mężczyzn, szczególnie po zabiegach chirurgicznych.
W niektórych przypadkach wysiłkowe nietrzymanie moczu pojawia się także u młodszych osób, np. u sportowców, którzy intensywnie trenują, co powoduje nadmierne obciążenie i osłabienie mięśni dna miednicy.
Dla wielu osób wysiłkowe nietrzymanie i popuszczanie moczu to bardzo wstydliwy temat. Postępujący problem może powodować silny dyskomfort i utrudniać normalne funkcjonowanie na co dzień. U niektórych bywa także główną przyczyną izolacji społecznej oraz rozwoju depresji.
Jakie są przyczyny wysiłkowego nietrzymania moczu?
Wysiłkowe nietrzymanie moczu wynika głównie z osłabienia mięśni dna miednicy. Odgrywają one bardzo ważną rolę – ich zadaniem jest podtrzymywanie narządów wewnętrznych, w tym pęcherza moczowego oraz kontrola zwieracza cewki moczowej. Osłabione mięśnie nie są w stanie skutecznie zapobiegać wyciekowi moczu podczas wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej. Głównymi przyczynami tego stanu są:
- ciąża i poród – zwłaszcza naturalny, są jednymi z głównych czynników ryzyka WNM u kobiet. Rosnąca w trakcie ciąży macica zwiększa nacisk na mięśnie dna miednicy, a sam poród często prowadzi do uszkodzenia struktur podtrzymujących cewkę moczową,
- otyłość i nadwaga – dodatkowe kilogramy wywierają stały nacisk na dno miednicy, stopniowo je osłabiając. Nadwaga zwiększa również ciśnienie w jamie brzusznej, co dodatkowo obciąża mięśnie odpowiedzialne za kontrolę mikcji,
- przewlekły kaszel – długotrwały, intensywny kaszel działa jak powtarzający się stres mechaniczny na mięśnie dna miednicy. Sprzyja ich osłabieniu i może prowadzić do wysiłkowego nietrzymania moczu,
- zabiegi chirurgiczne w obrębie miednicy – u mężczyzn WNM często wiąże się z operacjami urologicznymi (np. prostatektomia), które mogą uszkodzić nerwy lub mięśnie zwieracza cewki moczowej. U kobiet problem ten może pojawić się po operacjach ginekologicznych, które ingerują w struktury wspierające pęcherz moczowy,
- zmiany hormonalne w okresie menopauzy – spadek poziomu estrogenów w okresie menopauzy wpływa na osłabienie mięśni wspierających pęcherz i cewkę moczową. Tkanki te stają się cieńsze i mniej elastyczne, przez co zwiększa się ryzyko nietrzymania moczu przy wysiłku.
Stopnie wysiłkowego nietrzymania moczu
Wyróżnia się kilka stopni wysiłkowego nietrzymania moczu w zależności od nasilenia objawów i okoliczności, w których dochodzi do jego mimowolnego wycieku:
- stopień I – popuszczanie moczu zdarza się tylko podczas dużego lub nagłego wysiłku (dźwiganie, kasłanie, kichnięcie),
- stopień II – do popuszczania moczu dochodzi przy wykonywaniu lekkich aktywności fizycznych (wstawanie, chodzenie, drobne prace domowe),
- stopień III – najbardziej zaawansowana postać WNM. Wyciek moczu pojawia się nawet przy minimalnym wzroście ciśnienia w jamie brzusznej, np. podczas zmiany pozycji ciała, a nawet w spoczynku.
Leczenie wysiłkowego nietrzymania moczu – na czym polega?
Rozpoznanie stopnia WNM jest niezbędne, aby odpowiednio zaplanować cały proces leczenia. W łagodnych przypadkach często wystarczają wyłącznie ćwiczenia mięśni dna miednicy i zmiana stylu życia. Z kolei zaawansowane mogą wymagać farmakoterapii lub przeprowadzenia zabiegów chirurgicznych. U kobiet w okresie menopauzy bardzo skuteczna bywa terapia estrogenowa, która poprawia elastyczność i napięcie tkanek wspierających pęcherz moczowy.
W przypadkach bardzo zaawansowanego WNM, gdy metody zachowawcze i farmakoterapia nie przynoszą efektu, stosuje się zabiegi chirurgiczne. Jedną z najczęściej wykonywanych procedur jest wprowadzenie taśm podtrzymujących cewkę moczową (metoda TOT lub TVT).
Niezależnie jednak od stopnia, wszelkie objawy nietrzymania moczu należy zgłaszać lekarzowi.
Ważnym narzędziem diagnostycznym przy podejrzeniu WNM jest badanie urodynamiczne. Pozwala ono określić ciśnienie w pęcherzu moczowym podczas jego napełniania i zarejestrować wszelkie zmiany tej wartości w czasie oddawania moczu.
Wysiłkowe nietrzymanie moczu – ćwiczenia dna miednicy
To pierwszy krok w leczeniu WNM, szczególnie w łagodnych oraz umiarkowanych przypadkach. Podstawą są ćwiczenia mięśni dna miednicy, znane jako ćwiczenia Kegla. Polegają na zaciskaniu mięśni pochwy oraz odbytu na ok. 10 sekund i powtarzaniu tego w kilku seriach po 5-25 powtórzeń. Regularne wzmacnianie mięśni dna miednicy poprawia ich napięcie i kontrolę, a tym samym pomaga zapobiegać wyciekowi moczu podczas wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej.
Uzupełnieniem terapii może być biofeedback, który pozwala pacjentowi lepiej kontrolować pracę mięśni dna miednicy za pomocą wizualizacji lub sprzętu monitorującego ich aktywność. W leczeniu zachowawczym wykorzystuje się także elektrostymulację, polegającą na pobudzaniu osłabionych mięśni za pomocą prądu o niskim natężeniu.
Podsumowanie
Wysiłkowe nietrzymanie moczu to przypadłość, która dotyczy zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Metoda leczenia WNM powinna być dobierana indywidualnie w zależności od potrzeb oraz stanu zdrowia pacjenta. Oprócz ćwiczeń lub farmakoterapii bardzo ważna jest zmiana stylu życia, w tym utrata masy ciała. Jeśli zauważysz u siebie objawy WNM, koniecznie skonsultuj się z lekarzem oraz fizjoterapeutą uroginekologicznym.
Źródła:
- R. Banach, Wytyczne postępowania w nietrzymaniu moczu u kobiet, „Borgis – Medycyna Rodzinna” 2004, nr 5, s. 235-244.
- S. Dutkiewicz, Leczenie wysiłkowego nietrzymania moczu u kobiet, „Borgis – Medycyna Rodzinna” 2002, nr 3-4, s. 121-122.
- S.G. Kata, A.A. Antoniewicz, Współczesne możliwości leczenia wysiłkowego nietrzymania moczu u kobiet, „Borgis – Nowa Medycyna” 1999, nr 3, s. 18-22.
- D. Gidian-Jopa, Biofeedback jako metoda leczenia wysiłkowego nietrzymania moczu i czynnościowych zaburzeń mikcji, „Borgis – Nowa Medycyna” 2000, nr 5.
Autorka
Aleksandra Chojnowska – absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego, magister filologii polskiej, copywriterka. Od lat zgłębia wiedzę na tematy związane ze zdrowiem oraz urodą i z pasją pisze o tym, jak każdego dnia dbać zarówno o siebie, jak i o bliskich. Prywatnie doświadczona mama.
Powiązane kategorie
Ostatnia aktualizacja [02.01.2025]