Jakie są skutki uboczne przyjmowania antybiotyków i jak im zapobiegać?
Antybiotyki to substancje wykorzystywane w leczeniu zakażeń bakteryjnych i czasem grzybiczych. Ich działanie bakteriobójcze polega na zniszczeniu każdej ściany komórki bakteryjnej, co pozwala na trwałe usunięcie patogenu. Niestety w przypadku antybiotyków cierpią na tym również nasze probiotyczne bakterie jelitowe, które odpowiadają za kształtowanie zdrowia w przewodzie pokarmowym. Brak ich obecności zwiększa ryzyko zaburzeń pracy układu pokarmowego, dalszych problemów trawiennych, a nawet poważnych chorób zapalnych.
Antybiotyki bakteriostatyczne to preparaty, które zawierają substancje niszczące zewnętrzne ściany bakterii, zatrzymując jednocześnie ich rozprzestrzenianie się. Antybiotyki bakteriobójcze stanowią standard leczenia infekcji bakteryjnych, a także osłabiają natężenie stanu zapalnego przy infekcjach wirusowo-bakteryjnych, co pozwala na szybszy powrót do zdrowia. Dowiedz się więcej na temat działania antybiotyków oraz jak zapobiegać ich skutkom ubocznym.
W poniższym artykule dowiesz się:
Jak działają antybiotyki?
Antybiotyki to leki, które posiadają substancje o działaniu bakteriostatycznym i bakteriobójczym. Oznacza to, że antybiotyk ogranicza wzrost bakterii (działanie polegające na zakłócaniu rozmnażania bakterii), a także powoduje niszczenie ich ścian komórkowych (działanie polegające na atakowaniu ściany komórki bakteryjnej), co pozwala na ich dalszą destrukcję przez czynniki immunologiczne naszego układu odpornościowego.
W niektórych przypadkach antybiotyki posiadają odmienne działanie na bakterie. Istnieją też tzw. antybiotyki peptydowe, których działanie polega na ograniczaniu produkcji białka przez bakterie, co powoduje także ograniczenie ich wzrostu i rozprzestrzeniania się. Działanie antybiotyków wykorzystuje się na infekcje bakteryjne oraz profilaktycznie w przypadku zabezpieczenia pacjenta przed ryzykiem zakażenia spowodowanym zabiegiem operacyjnym lub w celu złagodzenia dolegliwości bólowych, często wywoływanych również przez infekcje bakteryjne (np. infekcja dziąsła).
Na rynku dostępne są również antybiotyki o działaniu grzybobójczym, które stosowane są w połączeniu z klasycznymi antybiotykami. Takie mieszanki (przeważnie w formie kremów/maści) są stosowane miejscowo, np. przy grzybicy pochwy.
Skutki uboczne antybiotyku
Pomimo tego, że antybiotyki stanowią jedną z najskuteczniejszych metod leczenia infekcji i stanów zapalnych związanych z działalnością drobnoustrojów, mogą one wykazywać działania niepożądane. Wśród skutków ubocznych po zażyciu antybiotyku mogą wystąpić:
- wysypki skórne,
- zaburzenia perystaltyki w wyniku zniszczenia flory bakteryjnej,
- zaburzenia pracy przewodu pokarmowego,
- wstrząs anafilaktyczny,
- zaburzenia czynności wątroby,
- afty i pleśniawki w jamie ustnej,
- zaburzenia wchłaniania składników odżywczych,
- gorączka,
- zaburzenia związane ze szpikiem kostnym,
- bóle brzucha, mięśni i stawów,
- zaburzenia pracy nerek.
Jeśli leki antybiotyczne wykazują powyższe działania niepożądane, należy natychmiast udać się do lekarza i przerwać leczenie. Warto jednak pamiętać, że większość antybiotyków nie powoduje takich zaburzeń, co nie zmienia faktu, że w trakcie antybiotykoterapii warto obserwować swój organizm i uprzednio zapytać lekarza, jak może zachowywać się organizm po przyjęciu danego antybiotyku. Należy przede wszystkim słuchać zaleceń lekarza.
Powikłania po antybiotyku – jak się chronić?
Antybiotyk to skuteczny lek w walce z patogennymi drobnoustrojami. Niestety w wyniku antybiotykoterapii może dojść do pewnych niekorzystnych zmian w naszym organizmie. Bakterie kwasu mlekowego obecne w przewodzie pokarmowym również zostają zniszczone, co negatywnie przekłada się na funkcjonowanie jelit. Należy temu przeciwdziałać.
W trakcie i po zakończeniu kuracji istnieje konieczność stosowania preparatów probiotycznych, które wzmacniają florę bakteryjną, przywracają równowagę flory fizjologicznej, regulują perystaltykę jelit i pomagają odzyskać pełnię zdrowia, począwszy od jelit. Probiotyki to preparaty, które zawierają różne szczepy bakterii probiotycznych (bakterie probiotyczne), zasiedlających przewód pokarmowy i regenerujących go po niszczycielskiej działalności antybiotyku.
Co ciekawe, probiotyki wykazują także działanie bakteriostatyczne, działanie ochronne i wywierają korzystny wpływ na samopoczucie. Warto je zażywać przez ok. 2-3 miesiące i nie przerywać kuracji. Probiotyki należy popijać wodą. Jednym z najlepiej przebadanych w tym zakresie szczepów bakterii jest Lactobacillus rhamnosus GG.
Podsumowanie
Istnieją różne rodzaje antybiotyków, które wykazują korzystne działanie ze względu na poszczególne rodzaje patogenów. Antybiotyk i jego działanie opiera się na hamowaniu namnażania bakterii, blokowaniu produkcji białka i niszczeniu ściany oraz błony otaczającej bakterie, co pozwala na ich niszczenie. Antybiotyk to również sposób na ochronę pacjenta przed ewentualnymi powikłaniami związanymi z zabiegami chirurgicznymi. Niestety antybiotyki powodują też zabijanie bakterii probiotycznych, co może mieć poważne skutki uboczne. Aby im zapobiec, należy przestrzegać wskazówek lekarza oraz stosować preparaty probiotyczne, będące źródłem dobrych bakterii i wspierające proces wchłaniania. Antybiotyk jest skuteczną metodą leczenia infekcji oraz hamuje ich namnażanie (ogranicza rozwój bakterii i innych szczepów). Niestety wiele z nich powoduje również niepożądane skutki uboczne (np. tetracykliny, antybiotyki beta), które trzeba koniecznie zdiagnozować i wyleczyć.
Źródła:
- Ł.R. Nowak, Wybrane zagadnienia antybiotykoterapii zakażeń bakteryjnych u chorych na nowotwory złośliwe, „NOWOTWORY Journal of Oncology” 2016, nr 66, s. 222-233.
Autor
Mateusz Jagielski-Szczypik – dyplomowany dietetyk, absolwent Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu na kierunku Żywienie Człowieka i Dietetyka. Również trener personalny piszący o zdrowiu, suplementacji i znaczeniu stylu życia w kontekście prawidłowej profilaktyki zdrowotnej. Edukator i copywriter w zakresie tematów związanych ze zdrowiem.