Jak sobie radzić z czkawką u noworodka?
W bycie rodzicem wpisane jest szczęście, ale też dochodzą nowe zmartwienia. Mama i tata chcą dla swojej pociechy jak najlepiej. Często powtarzają, że najważniejsze jest zdrowie. Dlatego zachowują dużą czujność, gdy pojawiają się niepokojące objawy. Jednym z nich może być czkawka u noworodka, która trwa zbyt długo. Zobacz, jakie mogą być jej przyczyny i kiedy udać się do lekarza.
Kiedy dziecko przychodzi na świat, nie wszystkie jego narządy są dojrzałe. Niektóre z nich dopiero “uczą się” prawidłowego funkcjonowania. Tak jest m.in. z układem pokarmowym, układem nerwowym oraz układem mięśniowo-szkieletowym. Z tego powodu u noworodków u niemowląt mogą pojawiać się pewne dolegliwości, które niepokoją rodziców. Z czasem ustępują z samoistnie. W niektórych przypadkach są one objawem choroby, która wymaga zdiagnozowania i wdrożenia leczenia.
Z artykułu dowiesz się:
Kiedy i dlaczego pojawia się czkawka u noworodka?
Czkawka to rytmiczne skurcze przepony i mięśni oddechowych. Pojawiają się one mimowolnie, czyli są poza kontrolą człowieka. Towarzyszy im nagłe zamknięcie głośni (element krtani). W efekcie pojawia się charakterystyczny dźwięk. Mimowolne skurcze występują nawet kilkanaście razy na minutę, a u bardzo małych dzieci powtarzają się po kilkanaście razy dziennie.
Czkawka u noworodka najczęściej nie jest spowodowana żadną chorobą. Może za nią odpowiadać niedostatecznie rozwinięty układ nerwowy i mięśnie oddechowe wraz z przeponą. W większości przypadków z czasem ich funkcjonowanie ulega poprawie, a tym samym skurcze występują coraz rzadziej.
Przyczyną czkawki u noworodka często jest także zbyt łapczywe spożywanie pokarmu. Może o tym świadczyć fakt, że dolegliwość ta pojawia się krótko po karmieniu. Skurcze mięśni oddechowych i przepony są wywoływane szybkim lub nadmiernym wypełnieniem żołądka. Czkawka powstaje też przy nadmiernym połykaniu powietrza (np. podczas głośnego śmiechu) lub po obniżeniu temperatury ciała.
Zdarza się jednak, że czkawka u noworodka jest objawem groźnych zaburzeń. Mogą to być nieprawidłowości ze strony układu nerwowego, które prowadzą do nadmiernej stymulacji nerwów, zaopatrujących przeponę i mięśnie oddechowe. W takich sytuacjach najczęściej występuje czkawka przewlekła, czyli taka, która utrzymuje się ponad 2 miesiące. Mimowolne skurcze niekiedy świadczą o refluksie żołądkowo-przełykowym.
Sposoby na czkawkę u niemowlęcia
Czkawka u noworodka w większości przypadków ustępuje samoistnie. Najczęściej nie trwa ona zbyt długo. Jej zakończeniu sprzyja zmiana pozycji dziecka na bardziej pionową. Dzięki temu nadmiar powietrza może opuścić żołądek.
Ponieważ czkawka u noworodka pojawia się też na skutek zimna, można przykryć dziecko kocykiem. Mama lub tata może przytulić maluszka. Sposób ten często działa także dlatego, że noworodek w ramionach rodziców czuje się zrelaksowany.
Czkawka może wystąpić u noworodków karmionych piersią, jak i mlekiem modyfikowanym. W pierwszym przypadku można zminimalizować ryzyko wystąpienia skurczów przepony poprzez odpowiednie przystawienie dziecka do piersi. Maluch nie powinien być także bardzo głodny, ponieważ w takiej sytuacji zwykle zaczyna połykać pokarm zbyt łapczywie. Skutkuje to przedostaniem się powietrza do żołądka. Dla noworodków karmionych butelką można wybrać specjalne butelki antykolkowe. Mają one specjalnie skonstruowane smoczki, które zapobiegają gromadzeniu się pęcherzyków powietrza w układzie pokarmowym.
Kiedy czkawka u dziecka powinna niepokoić?
Pojawiająca się sporadycznie czkawka u noworodka nie powinna niepokoić rodziców. Mama i tata powinni jednak obserwować swojego maluszka. Ważne jest odnotowanie, jakie sytuacje prowadzą do wystąpienia tego objawu, jak długo on trwa, kiedy ustępuje, czy towarzyszą mu inne dolegliwości i czy powtarza się często.
Jeżeli czkawka u noworodka występuje często, ale szybko mija i nie towarzyszą jej inne objawy, wystarczy wspomnieć o niej lekarzowi pediatrze podczas rutynowej wizyty (np. na kwalifikacji do szczepienia). Konsultacja powinna odbyć się niezwłocznie, gdy:
- czkawka trwa długo,
- czkawka pojawia się bez związku ze spożywaniem pokarmu,
- czkawka powtarza się regularnie od 2 miesięcy,
- czkawka powoduje u dziecka dyskomfort (maluch staje się niespokojny),
- czkawka prowadzi do zaburzeń snu,
- czkawka utrudnia spożywanie pokarmów, dochodzi do utraty apetytu oraz spadku masy ciała.
Pediatra może wydać skierowanie na konsultację neurologiczną, jeżeli podejrzewa zaburzenia ze strony układu nerwowego. Gdy czkawka u noworodka wskazuje na choroby przewodu pokarmowego, zwykle wykonuje się USG jamy brzusznej.
Podsumowanie
Czkawka u noworodka pojawia się dosyć często i nie powinna stanowić powodów do niepokoju, jeżeli nie towarzyszą jej inne objawy. Rodzice mogą zastosować różne sposoby (w tym techniki karmienia), które pozwalają na ograniczenie mimowolnych skurczów mięśni i przepony. Gdy czkawka u noworodka trwa długo lub przebiega wraz z innymi dolegliwościami, konieczna jest konsultacja lekarska.
Źródła:
- P. Nadratowski, K. Jastrzębski, Uporczywa czkawka - diagnostyka i terapia, “Medycyna po Dyplomie” 2014, listopad-grudzień, s. 12-19.
- 2. J. Lange, Czkawka u dziecka, Medycyna Praktyczna, 2017 https://www.mp.pl/pacjent/objawy/76129,czkawka-u-dziecka (dostęp 28-05.2021).
- 3. M. Czerwonka-Szaflarska, J. Gawryjołek, Kolka jelitowa w praktyce pediatrycznej, “Forum Medycyny Rodzinnej” 2010, t. 4, nr 6, s. 408-414.
Autorka
Angelika Janowicz – absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku pielęgniarstwo. Pisze o zdrowiu, ponieważ wie, jak ważna jest edukacja pacjenta. Wielbicielka podróży i kuchni greckiej.