Jak podnieść poziom ferrytyny? Sprawdź najnowsze zalecenia i rekomendacje!
Ferrytyna jest białkiem magazynującym żelazo w organizmie i odgrywa bardzo ważną rolę w utrzymaniu prawidłowego poziomu tego pierwiastka. Jest wskaźnikiem zapasów żelaza, a jej oznaczenie we krwi pozwala diagnozować niedobory, nadmiary lub schorzenia związane z gospodarką żelazową, takie jak anemia czy hemochromatoza. Regularne badanie stężenia ferrytyny pomaga w monitorowaniu stanu zdrowia, szczególnie u osób z niedokrwistością, przewlekłymi chorobami lub ryzykiem niedoboru żelaza.
Niedobór ferrytyny może prowadzić do osłabienia, anemii czy pojawienia się problemów z koncentracją. Sprawdź najnowsze zalecenia ekspertów, które obejmują zmiany w codziennej diecie i stylu życia oraz ewentualne stosowanie leków. Dowiedz się, jakie produkty są bogate w żelazo, jak wspomagać jego wchłanianie i kiedy należy się skonsultować z lekarzem, aby przywrócić równowagę w organizmie.
Z artykułu dowiesz się:
- Co to jest ferrytyna?
- Jakie powinno być prawidłowe stężenie ferrytyny we krwi?
- Jakie czynniki wpływają na niski poziom ferrytyny?
- Co wpływa na wysokie stężenie ferrytyny?
- Jak wygląda badanie stężenia ferrytyny?
- W jaki sposób skutecznie podnieść poziom ferrytyny w surowicy krwi?
Ferrytyna – co to?
Ferrytyna to białko magazynujące żelazo w organizmie. Jest niezbędna do przechowywania jonów żelaza w komórkach (w nietoksycznej formie), co umożliwia jego późniejsze wykorzystanie. Z tego naturalnego magazynu organizm czerpie zapas w okresach zwiększonego zapotrzebowania, np. przy regeneracji tkanek czy produkcji hemoglobiny – białka transportującego tlen we krwi.
Dzięki ferrytynie organizm może samodzielnie regulować poziom żelaza, zapobiegając zarówno jego niedoborom, jak i nadmiarowi. Co ciekawe, szkodliwy dla zdrowia bywa nie tylko niedobór żelaza – obydwie te sytuacje mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.
Ferrytyna w największych ilościach występuje zwykle w wątrobie, szpiku kostnym i śledzionie, a jej obecność w surowicy krwi pozwala monitorować ten wskaźnik rezerw żelaza. Jej stężenie jest szczególnie istotne w kontekście ogólnego samopoczucia, ponieważ ferrytyna wpływa na zdolność organizmu do walki z uczuciem zmęczenia, osłabienia czy problemami z koncentracją. Dbanie o prawidłowy poziom ferrytyny w organizmie to jeden ze sposobów profilaktyki niedokrwistości.
Ferrytyna – normy
Stężenie ferrytyny we krwi różni się w zależności od wieku, płci oraz stanu zdrowia. Warto wiedzieć, że laboratoria mogą określać własne, nieco inne normy ferrytyny – zależy to od metody z jakiej korzystają przy określaniu poziomu tego białka.
U dorosłych kobiet prawidłowe stężenie ferrytyny zwykle mieści się w zakresie od 10 do ok. 200 mikrogramów na litr (µg/L). Z kolei u mężczyzn powinno być nieco wyższe i wynosić od 15 do 400 µg/L. W przypadku dzieci i młodzieży wartości referencyjne mogą się różnić w zależności od etapu rozwoju.
Pamiętaj, że niezależnie od tego w jakim laboratorium wykonujesz badanie, interpretacja wyników ferrytyny wymaga konsultacji z lekarzem. Specjalista uwzględni przy tym wyniki pozostałych badań oraz aktualny stan zdrowia pacjenta i zaproponuje odpowiednie postępowanie w razie odchyleń od normy.
Niska ferrytyna – przyczyny i objawy
Niski poziom ferrytyny może wskazywać na niedobory żelaza w organizmie. Efektem tego najczęściej jest anemia, czyli niedokrwistość. Kiedy zapasy żelaza drastycznie się zmniejszają, spada również produkcja czerwonych krwinek oraz ferrytyny. Taki stan najczęściej objawia się zmęczeniem, problemami z koncentracją i osłabieniem. Niskie stężenie ferrytyny obserwuje się najczęściej u:
- kobiet w okresie okołomenopauzalnym,
- pacjentów z niedoczynnością tarczycy, np. z chorobą Hashimoto,
- ciężarnych,
- pacjentów z zaburzeniami wchłaniania (choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego),
- osób z niedoborami witaminy C (kwas askorbinowy wspiera przyswajanie żelaza z posiłków),
- pacjentów z przewlekłymi krwawieniami.
Wysoka ferrytyna – przyczyny i objawy
Warto wiedzieć, że znacznie podwyższony poziom ferrytyny również nie jest korzystny dla zdrowia. Ferrytyna, tak jak białko C-reaktywne (CRP ) jest jednym z białek ostrej fazy. Oznacza to, że do wzrostu jej stężenia dochodzi głównie w przypadku infekcji lub istnienia chorób przewlekłych. Może wskazywać również na nadmiar żelaza w organizmie i przeciążenie tym pierwiastkiem. Przy podejrzeniu takiego stanu, lekarz może zlecić dodatkowo badanie stężenia transferyny – białka transportowego.
Do zwiększenia poziomu żelaza w organizmie dochodzi często wskutek nadmiernej suplementacji żelaza lub wielokrotnych transfuzji. Przyczyną wzrostu stężenia żelaza bywa również hemochromatoza – choroba spowodowana przez zwiększone wchłanianie żelaza w jelicie cienkim. Pozostałe czynniki, które wpływają na podniesienie poziomu ferrytyny we krwi to:
- choroby wątroby – np. przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu B oraz C, marskość wątroby, alkoholowe zapalenie wątroby,
- ciąża i suplementacja żelaza,
- choroby autoimmunologiczne, takie jak toczeń rumieniowaty układowy czy reumatoidalne zapalenie stawów,
- terapia onkologiczna,
- przewlekłe choroby nerek.
Ferrytyna – jakie badania należy wykonać?
Podstawowym badaniem, które pozwala ocenić poziom tego białka jest oznaczenie ferrytyny we krwi. Wykonuje się je na podstawie próbki pobranej z żyły pacjenta. Na pobranie krwi należy przyjść na czczo, ograniczając wcześniej wysiłek fizyczny. Wynik dostępny jest zazwyczaj w ciągu 1-3 dni roboczych w zależności od laboratorium.
Warto jednak pamiętać, że ferrytyna to tylko jeden z elementów pełnego obrazu. Często zaleca się również badania uzupełniające, np. oznaczenie poziomu żelaza w surowicy, całkowitą zdolność wiązania żelaza (TIBC), nasycenie transferyny oraz morfologię krwi. Te badania pomagają zidentyfikować przyczyny ewentualnych odchyleń, np. anemii z niedoboru żelaza czy nadmiaru żelaza w organizmie. Przy interpretacji wyników ferrytyny warto uwzględnić też czynniki, takie jak stany zapalne, infekcje lub choroby przewlekłe, które mogą wpływać na jej poziom.
Jak szybko podnieść poziom ferrytyny?
Żeby szybko zwiększyć poziom ferrytyny, należy zadbać o odpowiednią podaż żelaza w codziennej diecie oraz poprawę jego wchłaniania. Przy niskim stężeniu zalecana jest dieta bogata w produkty zawierające żelazo hemowe, np. czerwone mięso, podroby (np. wątróbka), ryby i drób. Warto również sięgać po produkty roślinne bogate w żelazo niehemowe, takie jak szpinak, soczewica, ciecierzyca czy orzechy, ale należy je łączyć z witaminą C, która zwiększa przyswajalność żelaza.
W przypadku dużych niedoborów ferrytyny lekarz może zalecić przyjmowanie preparatów żelaza w postaci suplementów lub leków. Ważne jest jednak stosowanie ich zgodnie z zaleceniami, aby uniknąć innych powikłań. W przypadku trudności z podniesieniem poziomu ferrytyny, szczególnie przy chorobach przewlekłych, konieczna będzie dalsza diagnostyka i prawdopodobnie również zmiana sposobu leczenia.
Podsumowanie
Poziom ferrytyny w organizmie powinni monitorować zwłaszcza pacjenci cierpiący z powodu chorób przewlekłych, niedokrwistości oraz narażeni na anemię. Dzięki temu będą mogli szybko zareagować w przypadku wszelkich odchyleń od normy i zapobiec skutkom nadmiaru lub niedoboru żelaza.
Źródła:
- K. Krzyżowska, J. Eszyk, M. Gonciarz, Ferrytyna – udział w gospodarce żelazem i znaczenie diagnostyczne, „Lekarz POZ” 2020, nr 5, s. 272-277.
- B. Lorcerie, S. Audia, M. Samson i in., Diagnosis of hyperferritinemia in routine clinical practice. „La Presse Médicale” 2017, vol. 46, s. 329-338.
- S. Bereswill, S. Greiner, A. H. van Vliet i in, Regulation of ferritin-mediated cytoplasmic iron storage by the ferric uptake regulator homolog (Fur) of Helicobacter pylori. „Journal of Bacteriology” 2000, vol. 182, s. 5948-5953.
- J. Malinowska, Żelazo – znaczenie, źródła, przykłady realizacji z diety, https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/zasady-zdrowego-zywienia/zelazo-znaczenie-zrodla-przyklady-realizacji-z-diety/ (dostęp: 19.12.2024 r.).
Autorka
Aleksandra Chojnowska – absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego, magister filologii polskiej, copywriterka. Od lat zgłębia wiedzę na tematy związane ze zdrowiem oraz urodą i z pasją pisze o tym, jak każdego dnia dbać zarówno o siebie, jak i o bliskich. Prywatnie doświadczona mama.
Powiązane kategorie
Ostatnia aktualizacja [23.01.2025]