Opieka nad seniorem w domu lub osobą obłożnie chorą zazwyczaj wywraca życie opiekunów do góry nogami. Skupiają się oni na pacjencie tak bardzo, że zapominają o swoich potrzebach i zdrowiu psychicznym. Wielu z nich zaczyna borykać się z depresją (dotyczy to 11–52% opiekunów), co paradoksalnie obniża jakość opieki nad bliskim.
Dowiedz się, jak właściwie opiekować się osobą leżącą, dbając jednocześnie o własne zdrowie i samopoczucie. Skuteczna komunikacja z chorym oraz troska o własny dobrostan są kluczowe dla zapewnienia dobrej opieki. Warto pamiętać też, że korzystanie z pomocy innych nie jest oznaką słabości, lecz świadomym i odpowiedzialnym podejściem w zapewnieniu osobie chorej najlepszych warunków.
Z artykułu dowiesz się:
- Czym jest „zespół opiekuna”?
- W jaki sposób opiekun może zadbać o swoje zdrowie psychiczne?
- Jak rozmawiać z chorym?
- Gdzie szukać pomocy nad opieką przy osobie chorej?
Czym jest „zespół opiekuna”?
„Zespołem opiekuna” nazywa się szereg przypadłości doskwierających osobom, którym w udziale przypada opieka nad seniorem czy zajmowanie się chorym, niepełnosprawnym członkiem rodziny. Pierwsze tygodnie opieki, chociaż często wymuszają zmianę stylu życia o 180 stopni, zazwyczaj jeszcze nie są dla opiekuna wyjątkowo uciążliwe. Wypełnia go troska o zdrowie bliskiego oraz poczucie obowiązku pielęgnowania go najlepiej jak to możliwe.
Z biegiem czasu nadchodzi jednak zmęczenie i frustracja, dające dodatkowo symptomy fizyczne: problemy ze snem, bóle głowy, brak siły. Opiekun zaczyna dostrzegać, ile czasu (i pieniędzy) poświęca na pielęgnację seniora, ile nerwów go to kosztuje i jak bardzo ogranicza jego kontakty społeczne. To moment, w którym warto znaleźć czas na zadbanie o własne zdrowie. „Zespół opiekuna” może doprowadzić nie tylko do depresji, ale też cukrzycy, chorób serca, wrzodów żołądka czy wysokiego ciśnienia krwi.
Wyczerpany opiekun a jego relacja z chorym
Opiekun, który boryka się z wyczerpaniem lub depresją, zaczyna zwykle ignorować potrzeby chorego.
- Nieświadomie wprowadza nerwową atmosferę, co jeszcze bardziej pogarsza nastrój samego opiekuna, jak i jego podopiecznego.
- Zakłopotany, zależny od niego bliski zaczyna czuć się winny, zamyka się w sobie i unika opieki, przez co staje się ona jeszcze bardziej utrudniona.
- Wyczerpanie opiekuna może też prowadzić do zaburzeń koncentracji, a co za tym idzie – kosztujących chorego zdrowie (lub nawet życie!) błędów.
Jak opiekun może zadbać o własne zdrowie psychiczne?
Większość opiekunów wstydzi się prosić o pomoc. To dość częste w przypadku osób, które opiekują się małżonkiem i chcą „ochronić” przed tym obowiązkiem dorosłe dzieci mające swoje rodziny. Tymczasem pomoc osób trzecich nie musi polegać na zmianie pieluchomajtek dla dorosłych, ale chociażby na zapłaceniu rachunków przez internet czy zamówieniu zakupów z dostawą.
Opiekunowie unikają kontaktów społecznych. To błąd – rozmowa z przyjaciółką czy przyjacielem, którzy mogą mieć pomysły na ulżenie opiekunowi, często okazuje się bezcenna. Warto też znaleźć w okolicy lub w internecie grupy wsparcia osób opiekujących się niepełnosprawnymi bliskimi. Tam najprościej o pomoc osób, które zrozumieją, z czym opiekun boryka się na co dzień.
Wielu opiekunów całkowicie rezygnuje ze swojego hobby. Czują się „winni”, robiąc to, co kochają, zamiast opiekować się niepełnosprawnym bliskim. Znalezienie choćby kilkunastu minut dziennie tylko dla siebie ma ogromne znaczenie dla zdrowia psychicznego – pozwala oderwać się od trudnej codzienności.
Opiekunowie zapominają o dobrym wpływie aktywności fizycznej na ich zdrowie. Wyjście z domu na rower czy nawet dłuższy spacer pozwala rozruszać ciało i wyciszyć umysł. Podczas ruchu organizm produkuje też tzw. hormony szczęścia, dzięki którym opiekun może spojrzeć na swoje obowiązki z innej perspektywy.
Większość opiekunów trafia do psychologa dopiero wtedy, gdy depresja mocno daje się we znaki. Opiekun, który zaczyna czuć, że opieka nad osobą starszą lub schorowaną go przerasta i zaczyna bać się, czy jej podoła, powinien wybrać się do specjalisty, który pomoże mu uporać się z natrętnymi myślami.
Jak znaleźć czas dla siebie?
Doświadczeni opiekunowie osób niepełnosprawnych mają na to kilka sposobów. Przede wszystkim radzą planować podstawowe obowiązki domowe. Warto nauczyć się gotować tak, by robić to rzadziej i mrozić porcje gotowe do podgrzania. Można też ustalić z domownikami, kto odpowiada za przygotowywanie danego posiłku (np. śniadań) dla całej rodziny. Jeśli chodzi o zakupy, to warto planować posiłki i po sprawunki wybierać się z listą produktów. Dzięki temu na bieżąco wystarczy kupować wyłącznie te o krótkiej dacie przydatności, co można zrobić szybko w osiedlowym sklepie.
O drobne sprawunki można poprosić też sąsiada. W miastach wygodnie jest zamówić zakupy online z dostawą pod drzwi. Opiekun powinien też sprawdzać, czy części codziennych spraw nie da się załatwić przez internet, zamiast np. jechać do urzędu, sklepu medycznego czy banku.
