Badania krwi są niezwykle ważne, ponieważ pozwalają lekarzowi uzyskać wiele cennych informacji na temat stanu zdrowia pacjenta. Umożliwiają wykrywanie nawet bardzo poważnych chorób już w początkowym stadium. Badania krwi wykorzystywane są również w celu monitorowania stosowanego leczenia i jego efektów, dlatego należy je wykonywać zarówno na zalecenie lekarza, jak i profilaktycznie.
Hematokryt (HCT) to jedno z badań, wchodzących w skład podstawowej morfologii krwi. Pozwala określić, jaki stopień pełnej objętości całej krwi pacjenta stanowią krwinki czerwone (erytrocyty). Sprawdź, jakie są normy hematokrytu, co mogą oznaczać nieprawidłowe wyniki i jakie czynniki wpływają na poziom hematokrytu.
HCT – czego dotyczy ten parametr w badaniu krwi?
Skrót HTC, wyróżniony na liście badań, wchodzących w skład morfologii krwi, to właśnie hematokryt. Ten parametr laboratoryjny określa jaki procent całej objętości krwi stanowią erytrocyty. Zawierają one hemoglobinę, odpowiedzialną za transport tlenu z płuc do wszystkich tkanek organizmu. Im więcej czerwonych krwinek, tym więcej hemoglobiny, a co za tym idzie, wyższy poziom hematokrytu.
Warto wiedzieć, że wynik hematokrytu zależy nie tylko od ilości krwinek czerwonych, ale również od objętości osocza. To właśnie dlatego podwyższony hematokryt obserwuje się m.in. w przypadku odwodnienia (kiedy organizm traci więcej płynów, niż przyjmuje). Gdy maleje ilość osocza we krwi, dochodzi do wzrostu stężenia krwinek czerwonych. Jednak żeby w pełni ocenić stan zdrowia pacjenta, nie wystarczy pojedynczy wynik, wskazujący poziom hematokrytu. Niezbędna jest pełna morfologia krwi, by lekarz mógł przeanalizować jej parametry całościowo.
Badanie poziomu hematokrytu – normy
Wartość hematokrytu wyrażana jest w procentach – zarówno podwyższony wynik, jak i hematokryt poniżej normy może zwiastować zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu. Jak interpretować wyniki? Należy wziąć pod uwagę wiek, płeć pacjenta i stan fizjologiczny (np. ciąża). Ocenia się je zgodnie z normami, podanymi przez laboratorium, które dokonuje analizy próbki, ponieważ zależą one od metody oznaczania hematokrytu.
Przyjmuje się, że prawidłowy hematokryt wynosi:
- 48-70% dla noworodków,
- 35-55% dla dzieci do ukończenia 12. roku życia,
- 35-45% dla dziewcząt w wieku 13-18 lat,
- 37-50% dla chłopców w wieku 13-18 lat,
- 37-47% dla dorosłych kobiet,
- 40-50% dla dorosłych mężczyzn.
Normy dla kobiet ciężarnych są obniżone o ok. 5-7%, ze względu na naturalny wzrost objętości osocza w tym okresie. Zbyt niski hematokryt u przyszłej mamy stanowi wskazanie do niezwłocznej konsultacji z lekarzem.
Hematokryt – wskazania do badania
Coraz częściej mówi się o tym, żeby przynajmniej raz w roku profilaktycznie wykonywać badanie morfologii krwi. Dzięki temu można sprawdzić nie tylko hematokryt, ale również poziom pozostałych elementów morfotycznych krwi i wychwycić wszelkie odchylenia, które mogą zwiastować rozwój choroby.
Lekarze zalecają zbadanie poziomu hematokrytu u pacjentów skarżących się z powodu:
- przewlekłego zmęczenia, ospałości i braku energii,
- nadmiernego wypadania włosów,
- pogorszenia kondycji paznokci,
- duszności oraz nawracających bólów w klatce piersiowej,
- wyraźnego spadku odporności,
- częstych, nawracających infekcji,
- zaburzeń pracy serca,
- problemów z krzepnięciem krwi i nadmiernym krwawieniem (np. z nosa, obfite miesiączki).
Morfologia krwi – przygotowanie do badania i oczekiwanie na wynik
Żeby zbadać poziom hematokrytu oraz pozostałe parametry krwi, należy wykonać pełną morfologię. Do analizy potrzebna jest próbka krwi, najlepiej pobrana z żyły łokciowej. Badanie najczęściej wykonuje się z rana, ponieważ pacjent powinien być na czczo. Należy zachować przynajmniej 12-godzinną przerwę od ostatniego spożytego posiłku.
Duże ilości kofeiny, nikotyny, czy alkoholu we krwi mogą zafałszować wynik, dlatego lekarze zalecają ograniczenie spożywania kawy i powstrzymanie się od sięgania po używki przez 2-3 dni przed badaniem.
Na wynik ma wpływ również cykl miesiączkowy u kobiet, dlatego panie nie powinny zgłaszać się na pobranie krwi w czasie menstruacji. Szczególnie bardzo obfite krwawienia mogą przyczynić się do obniżenia stężenia erytrocytów, co przełoży się na niski poziom HCT w badaniu.
Zazwyczaj nie trzeba długo czekać na wyniki morfologii krwi. W większości laboratoriów dostępne są jeszcze tego samego dnia lub następnego dnia roboczego od pobrania próbki do analizy. Z wynikiem należy zgłosić się do lekarza, by wyłapał ewentualne nieprawidłowości i zaproponował odpowiednie leczenie, jeśli okaże się koniecznie.
HCT niskie – co to oznacza?
Niski poziom hematokrytu oznacza zmniejszenie ilości czerwonych krwinek lub zwiększenie objętości osocza. To może wskazywać na następujące zaburzenia:
- niedokrwistość z niedoboru żelaza, witaminy B12 lub kwasu foliowego,
- choroby nerek,
- przewlekłe infekcje i zakażenia,
- przewodnienie,
- schorzenia wątroby oraz szpiku kostnego (także nowotwory).
Warto wiedzieć, że obniżony hematokryt oznacza spadek ilości tlenu dostarczanego z płuc do pozostałych narządów, co może niekorzystnie wpływać na ich pracę, a tym samym funkcjonowanie całego organizmu.
