Leczenie depresji jest złożone. W terapii stosuje się metody farmakologiczne i niefarmakologiczne. Leki przeciwdepresyjne to szeroka grupa preparatów. Obecne w nich substancje różnią się budową chemiczną, a tym samym mechanizmem działania. Celem ich przyjmowania jest jak najszybsze złagodzenie objawów. Zobacz, jakie są rodzaje leków antydepresyjnych.
Depresja jest chorobą, która może dotyczyć osób w każdym wieku. Obecne dane sygnalizują, że jest to problem, który stale narasta. Szacuje się, że nawet 10% mężczyzn i 20% kobiet przynajmniej raz w życiu doświadczyło epizodu depresyjnego. Odsetek ten może być jednak większy – nie wszyscy chorzy zgłaszają się do lekarza, jak również nie wszyscy otrzymują poprawną diagnozę. Światowa Organizacja Zdrowia uznała depresję za jedną z głównych przyczyn niesprawności. A także przedwczesnej śmierci. Nawet 15% chorych odbiera sobie życie.
Czym są antydepresanty?
Antydepresanty to powszechnie stosowana nazwa leków przeciwdepresyjnych. Są to środki psychotropowe. Cechą charakterystyczną tej grupy jest zdolność do przekraczania bariery krew-mózg, dzięki czemu mogą wywierać bezpośredni wpływ na ośrodkowy układ nerwowy. Wszystkie z nich są dostępne wyłącznie na receptę.
Jak działają antydepresanty?
Mechanizm działania leków antydepresyjnych zależy od substancji czynnej. Ogólnie antydepresanty mają za zadanie:
- zablokować degradację monoamin pełniących funkcję neuroprzekaźników,
- oddziaływać na poszczególne receptory synaptyczne,
- wpływać na przekazywanie informacji wewnątrz neuronów,
- blokować wychwytywanie zwrotne określonych monoamin.
Wiadomo, że antydepresanty wpływają na procesy patogenetyczne, które odpowiadają za powstawanie depresji. Jednak mechanizm ten nie został jeszcze dokładnie poznany.
Leki przeciwdepresyjne – skutki uboczne
Objawy niepożądane są tym, czego najbardziej obawiają się osoby stosujące antydepresanty. Jest to również przyczyna odstawienia leków bez konsultacji z lekarzem. Trzeba pamiętać, że wszystkie środki lecznicze mają skutki uboczne. W przypadku antydepresantów w większości przypadków są one lekkie i przemijające – występują głównie na początku terapii. Są to m.in. wysychanie skóry, nadmierny apetyt, dysfunkcje seksualne. Do groźniejszych zalicza się napady drgawkowe oraz zespół serotoninowy. Co ważne, antydepresanty nie mają działania uzależniającego.
Rodzaje antydepresantów
Wyróżnia się cztery podstawowe grupy leków antydepresyjnych. Są to:
- inhibitory wychwytu zwrotnego neuroprzekaźników (np. fluoksetyna, klomipramina),
- leki receptorowe (np. trazodon, mirtazapina),
- inhibitory monoaminooksydazy (np. iproniazyd),
- leki o innym mechanizmie działania (np. prekursory acetylocholiny, środki powodujące zwiększenie wychwytu zwrotnego serotoniny).
Ważną grupą są inhibitory wychwytu zwrotnego neuroprzekaźników. Tego typu leki powodują zwiększenie stężenia neuroprzekaźników, ponieważ blokują ich wychwytywanie ze szczelin synaptycznych. Do tej grupy zaliczane są:
- trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne,
- czteropierścieniowe leki przeciwdepresyjne,
- inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny,
- selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny.
Ich skuteczność może być różna u poszczególnych pacjentów. Niekiedy konieczna jest zmiana leku w trakcie terapii, aby uzyskać pożądany efekt.
Kiedy stosujemy antydepresanty?
Leki antydepresyjne są stosowane przede wszystkim w leczeniu zaburzeń depresyjnych. Mowa zarówno o chorobie afektywnej jednobiegunowej, jak i chorobie afektywnej dwubiegunowej (występowanie epizodów depresji i manii). Służą one również do terapii innych zaburzeń psychicznych. Lekarz może przepisać je w przypadku lęku, fobii, zespołu stresu pourazowego, zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych.
Leki na depresję są włączane do terapii wyłącznie na zlecenie lekarza. Chociaż może je przepisać lekarz POZ, zdecydowanie lepiej pozostać pod opieką psychiatry. Warto także pamiętać, że farmakoterapię należy łączyć z innymi metodami leczenia.
Antydepresanty są stosowane nie tylko w leczeniu zaburzeń psychicznych. Wspomagają one terapię bezsenności oraz bólu– w szczególności neuropatycznego i przewlekłego.
Jak stosować leki antydepresyjne?
Przy stosowaniu leków przeciwdepresyjnych trzeba pamiętać o kilku ważnych zasadach:
- Nie należy samodzielnie modyfikować dawki leku.
- Nie należy samodzielnie decydować o odstawieniu leku.
- Należy ściśle przestrzegać zaleceń lekarza oraz producenta leku.
- Nie należy łączyć leków antydepresyjnych z alkoholem i substancjami o działaniu psychoaktywnym.
Trzeba również poinformować lekarza o wszystkich lekach przyjmowanych na stałe, ponieważ niektóre z nich mogą wchodzić w interakcje z antydepresantami. Wówczas wzrasta ryzyko wystąpienia skutków ubocznych. Może również zmienić się ich działanie.
Podsumowanie
Leki antydepresyjne działają w ośrodkowym układzie nerwowym. Jest to grupa środków o różnych mechanizmach działania. Celem terapii jest możliwe jak najszybsze złagodzenie objawów choroby i powrót do prawidłowego funkcjonowania. Stosowanie antydepresantów nie ogranicza się tylko do depresji. Tego typu środki są pomocne również przy innych zaburzeniach psychicznych i somatycznych.
Źródła:
- J. Samochowiec i in., Leczenie farmakologiczne epizodu depresji i zaburzeń depresyjnych nawracających – wytyczne Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego i Konsultanta krajowego ds. Psychiatrii Dorosłych, “Psychiatria Polska” 2021, nr 220, s. 1-25.
- I. Patejuk-Mazurek, Wybrane leki przeciwdepresyjne i o działaniu przeciwlękowym - praktyczne wskazówki stosowania i opisy przypadków, “Psychiatria” 2017, nr 3, s. 135-142.
Autorka
Angelika Janowicz – absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku pielęgniarstwo. Pisze o zdrowiu, ponieważ wie, jak ważna jest edukacja pacjenta. Wielbicielka podróży i kuchni greckiej.
