Dokuczliwy jęczmień na oku. Co to jest i jakie są jego przyczyny?
Jęczmień jest powszechnym określeniem ostrego, miejscowego zakażenia powiek, wywołanego gronkowcami. Objawia się bolesnym guzkiem wyrastającym na powiece po stronie zewnętrznej lub wewnętrznej. Jakie są przyczyny jęczmienia na oku, ile trwa i jak go leczyć? Tego dowiesz się w niniejszym artykule.
Choć nie ma wiarygodnych statystyk na temat częstości występowania jęczmienia na oku, w praktyce lekarskiej i w życiu codziennym jest on nierzadkim problemem. Jęczmienie obserwuje się w każdym wieku – częściej u dorosłych, pomiędzy trzecią a piątą dekadą życia, jednak mogą pojawić się także u dzieci.
Z tego artykułu dowiesz się:
- Czym jest jęczmień na oku?
- Jakie są przyczyny pojawienia się jęczmienia na oku?
- Jakie są objawy jęczmienia na oku i jak długo się utrzymuje?
- Jakie są domowe sposoby na pozbycie się jęczmienia pod okiem?
- Kiedy zgłosić się do lekarza z jęczmieniem na oku?
- Czy jęczmień na oku da się całkowicie wyleczyć?
Co to jest jęczmień na oku i jak wygląda?
Jęczmień (hordeolum) to ogólne określenie ostrego, miejscowego zakażenia powiek. Ma postać grudkowego ropnia w kształcie ziarenka zboża, stąd wzięła się jego nazwa. Ropień początkowo jest w kolorze czerwonym, po pewnym czasie zmienia barwę na różową lub żółtą. Możemy wyróżnić jęczmień zewnętrzny oraz jęczmień wewnętrzny.
W przypadku jęczmienia zewnętrznego zapalenie brzegów powiek powstaje na skutek zatkania ujścia mieszków włosowych rzęs oraz zakażenia gruczołów łojowych Zeissa lub gruczołów rzęskowych Molla. Odmiana wewnętrzna tworzy się w gruczołach tarczkowych Meiboma.
Jęczmień jest ropnym zakażeniem wywoływanym w 90-95% przypadków gronkowcami, a w pozostałych innymi drobnoustrojami chorobotwórczymi. Towarzyszą mu objawy: ból w okolicy oka, zaczerwienienie oka, łzawienie, ból głowy, stany podgorączkowe, powiększenie węzłów chłonnych. Jęczmień pod okiem często powoduje swędzenie i podrażnienie gałki ocznej, uczucie dyskomfortu, wrażenie ciała obcego w oku. Mimo to nie powinno się go przecierać ręką ani trzeć, gdyż może to prowadzić do rozprzestrzeniania się bakterii.
Jęczmień na oku przeważnie nie jest groźny, ale ma tendencję do nawracania. Z rzadka może przejść w formę przewlekłą lub prowadzić do niebezpiecznych powikłań.
Jęczmień na oku – przyczyny i czynniki rozwoju
Jęczmień na oku wywołany jest najczęściej zakażeniami gronkowcem (Staphylococcus aureus albo Staphylococcus epidermidis), a do zakażenia dochodzi na skutek nieprawidłowych nawyków higienicznych. Gronkowiec jest bakterią zasiedlającą m.in. jamę nosową, a zakażenie powstaje, gdy bakterie zostaną przeniesione na powiekę np. poprzez tarcie oczu brudnymi rękami. Nie u każdego tak się stanie. Dolegliwość dotyka osoby o osłabionej lub nie w pełni rozwiniętej odporności (np. u dzieci).
Czynniki ryzyka rozwoju jęczmienia to dysfunkcje gruczołów tarczkowych Meiboma, przewlekłe zapalenie brzegów powiek czy też trądzik różowaty. Zmiany mogą tworzyć się u osób chorych na cukrzycę i z łojotokowym zapaleniem skóry, mających alergie lub upośledzenie odporności.
Do głównych przyczyn wystąpienia jęczmiena na oku należą:
- brak higieny rąk i przenoszenie bakterii na powieki,
- nieodpowiednia higiena okolic oczu,
- stany obniżenia odporności – infekcje, przyjmowanie leków immunosupresyjnych, AIDS, cukrzyca,
- zapalenie brzegów powiek,
- choroby nowotworowe,
- wiek – u dzieci (ze względu na nie w pełni rozwinięty układ odpornościowy), ale też u dorosłych (ze względu na większe stężenie hormonów androgennych, zwiększoną lepkość wydzieliny łojowej oraz częstsze u nich zapalenie gruczołów Meiboma i trądzik różowaty),
- niestaranne zmywanie makijażu,
- noszenie soczewek kontaktowych,
- wystawienie oczu na silne działanie promieniowania UV,
- długotrwałe przebywanie w zadymionych pomieszczeniach,
- wystawienie na zanieczyszczenia w powietrzu, np. smog.
Jęczmień na oku – jakie są jego objawy i ile trwa?
W przypadku wystąpienia jęczmienia obserwuje się ograniczony, bolesny obrzęk powieki. Pojawia się guzek zapalny, któremu towarzyszy zaczerwienienie, swędzenie oka oraz inne objawy. Pierwszym objawem może być niekiedy ogólny obrzęk i zaczerwienienie całej powieki, które z czasem ogranicza się do mniejszego obszaru. Jęczmienie mogą być jedno- lub dwustronne, pojedyncze lub mnogie.
Jęczmień na oku trwa około 7-10 dni, po kilku dniach przebija skórę, po czym rozpoczyna się proces gojenia. Zazwyczaj nie stanowi zagrożenia, jednak w rzadkich sytuacjach może objąć całą powiekę, prowadzić do zakażeń oczu i groźnych komplikacji. Dlatego w przypadku odnotowania niepokojących symptomów należy udać się do lekarza. Leczenie jęczmienia pod kontrolą lekarza odbywa się przy pomocy antybiotyków oraz zabiegów higienicznych mających na celu oczyszczenie zakażonych miejsc.
Jęczmień na oku – domowe sposoby. Co na jęczmień na oku bez recepty?
Jęczmień na dolnej powiece lub górnej nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla wzroku, pod warunkiem, że jest odpowiednio leczony. W większości przypadków dolegliwość daje się łatwo ograniczać bez konieczności stosowania antybiotyków.
Jak zlikwidować jęczmień na oku, wykorzystując domowe sposoby? Podstawą leczenia są okłady rozgrzewające i masaże. W przypadku jęczmienia zaleca się 4 razy na dobę ciepłe okłady trwające przez około 10-15 minut. Jęczmień można rozgrzewać, kładąc na powieki kompres lub przytykając mały szklany pojemnik (np. buteleczkę na lekarstwa) wypełniony ciepłą wodą. Towarzyszący okładom masaż można wykonywać palcem lub krawędzią buteleczki. Masaż przeprowadza się zawsze w kierunku ujścia gruczołów w krawędzi powieki, czyli w powiece górnej z góry do dołu, a w powiece dolnej – z dołu ku górze. Stosując okłady z kompresów, można nasączać je naparami ziołowymi z nagietka, rumianku, liści malin czy zielonej herbaty. Zalecane jest także oczyszczanie brzegów powiek płatkami kosmetycznymi nasączonymi wodą utlenioną. Bardzo ważne jest dbanie o higienę oczu, przemywanie i ochrona ich przed zabrudzeniami.
Domowe sposoby na jęczmień na oku nie zawsze jednak wystarczą. Leczenie jęczmienia wymaga zastosowania farmakoterapii w sytuacji, gdy guzek utrzymuje się długo i powoduje duży obrzęk upośledzający widzenie lub pojawiają się inne, niepokojące dolegliwości. Stosuje się wtedy krople do oczu lub maści z antybiotykiem, a jeżeli guz jest naprawdę duży, lekarz może zadecydować o nacięciu ropnia. Nie wolno jednak samodzielnie w żaden sposób nacinać ani nakłuwać jęczmienia, gdyż taka czynność stwarza niebezpieczeństwo zakażenia okolicznych tkanek.
Kiedy z jęczmieniem na oku należy zgłosić się do lekarza?
Jeżeli mimo stosowania leczenia zachowawczego (ciepłe okłady, masaż) nie następuje żadna poprawa w leczeniu jęczmienia, należy zgłosić się na konsultację do okulisty. Pilna wizyta okulistyczna jest wskazana, gdy:
Z lekarzem należy skonsultować także wszystkie inne niepokojące nas objawy.
Czy da się całkowicie wyleczyć jęczmień na powiece?
Rokowanie w przypadku typowych jęczmieni jest dobre – najczęściej goją się one bez pozostawienia blizn. Należy jednak pamiętać, że jęczmień na oku to dolegliwość o charakterze nawrotowym, a zmiany nawet po całkowitym wyleczeniu mogą się ponownie pojawić, zwłaszcza jeśli pacjenci z zapaleniem brzegów powiek nie dbają o ich higienę w wystarczający sposób. Zapalenie brzegów powiek jest stanem, którego z reguły nie daje się trwale wyleczyć, podobnie jak, będącego często jego przyczyną, łojotoku czy trądziku różowatego.
Choć nie ma ewidentnych dowodów, że stosowane kosmetyki powodują lub nasilają chorobę, należy rozważyć rezygnację ze stosowania dotychczasowego opakowania kosmetyków do makijażu, kremów do powiek lub płynów do oczu, bo mogą być zakażone.
Jedną z najważniejszych metod zapobiegania zakażeniu jest dbanie o higienę rąk i okolicy oczu, by nie przenosić bakterii na powieki. Ważne jest też odpowiednie oczyszczanie brzegów powiek.
Podsumowanie
Jęczmień na oku to ostra forma miejscowego zakażenia powiek, która objawia się zwykle bolesnym obrzękiem, zaczerwienieniem i obecnością guzka zapalnego. Sposobem na radzenie sobie z nim i zwalczenie nieprzyjemnych objawów są m.in. ciepłe okłady i masaże. Jeśli jednak domowe sposoby nie przynoszą rezultatów, obrzęk powieki utrzymuje się albo nasila, występują inne niepokojące objawy – należy skonsultować się z okulistą, który może wdrożyć leczenie farmakologiczne.
Źródła:
- Arkadiusz Pogrzebielski, Guzki zapalne powiek – jęczmień i gradówka, portal internetowy mp.pl dział dla pacjentów (21.02.2014).
- Arkadiusz Pogrzebielski, Jęczmień i gradówka (guzki zapalne powiek): przyczyny, objawy i leczenie, portal internetowy mp.pl dział dla pacjentów (28.03.2022).
- Arkadiusz Pogrzebielski, Ostry ból oka: przyczyny, różnicowanie i postępowanie, portal internetowy mp.pl dział dla pacjentów (16.10.2015).
- Usha Sethuraman, Deepak Kamatm, The red eye: evaluation and management, Clinical Pe-diatrics, 2009; 48: 588–600.
- Wojciech Adamski, Nie tylko gradówka – o nie barwnikowych zmianach guzkowych powiek, Optyka Nr 4 | 66 (2019).
Autor
Jerzy A. Kozłowski – lic. ratownik medyczny, absolwent Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Ratownik medyczny z wieloletnią praktyką, copywriter, autor artykułów na tematy związane z medycyną, zdrowiem i zdrowym stylem życia. Prywatnie amator biegania, miłośnik gór, astronomii i literatury SF.
Powiązane kategorie
Ostatnia aktualizacja [19.09.2024]