Dobrze naoliwione zawiasy
Kiedy mówimy o stawach, najczęściej mamy na myśli kolana. A przecież „zawiasy” masz nawet w szczęce, klatce piersiowej czy palcach stopy. Zawsze kiedy szwankują, to duży kłopot. Dlatego o wszystkie warto dbać, dzięki czemu cały organizm pracuje prawidłowo. To nieprawda, że z wiekiem każdego zacznie coś boleć, będzie gdzieś strzykać i puchnąć. Jeśli o siebie zadbasz, nie tylko złagodzisz już istniejące dolegliwości, lecz także zapewnisz sobie pełną sprawność. Ale bardzo dużo zależy od ciebie.
Delikatne połączenie
Stawy to ruchome połączenia między kośćmi, które umożliwiają zmianę położenia ciała. Pracują w różnych płaszczyznach, pozwalając na wykonanie nawet bardzo skomplikowanych ruchów. Warto pamiętać, że staw to nie tylko kości, ale i chrząstka, więzadła czy okalające całość mięśnie. Uzupełniają swoje działanie, dlatego o każdy z tych elementów warto dbać, bo każdy z nich może szwankować.
6 mitów o stawach
1. Każdego coś boli
W powtarzaniu tego mitu przodują panie. Właśnie one są specjalistkami od ignorowania swoich dolegliwości. Błąd. To się nigdy nie opłaca. Jeśli to coś poważnego, im dłużej zwlekasz z diagnostyką i wizytą lekarską, tym bardziej mogą pogłębiać się niekorzystne zmiany (aż z czasem staną się nieodwracalne).
2. Trzeba to wyleżeć
Wiele osób uważa, że jeśli coś boli, winny jest ruch. Lekarstwem jest więc brak jakiejkolwiek aktywności. Zanim zaordynujesz sobie takie leczenie, dowiedz się, co ci jest. Może się okazać, że zamiast odpoczynku potrzebujesz ćwiczeń. W wielu chorobach stawów ruch jest wręcz zalecany, bo leczy. Zmniejsza dolegliwości bólowe, redukuje stany zapalne i pozwala zachować dobrą formę. A oszczędzanie bolącego miejsca za pomocą usztywnienia czy temblaka może skończyć się ograniczeniem ruchomości już na zawsze.
3. Wygrzewanie zawsze działa
Znowu: zależy, co ci jest. Niektóre dolegliwości wymagają chłodzenia, a wygrzewaniem można sobie zaszkodzić. Dobra diagnoza to podstawa.
4. Kiedy boli kolano – trzeba leczyć kolano
Problemy ze stawami czasem dają objawy także w innych partiach ciała. Jeśli np. masz niestabilny staw skokowy i „krzywo” stawiasz stopy, ból może pojawić się nawet w biodrach. Dlatego tak ważna jest kompleksowa ocena stanu zdrowia. A np. problemy z żuchwą mogą się objawiać dziwnymi bólami głowy.
5. Sport obciąża stawy.
Najgorsze są przysiady i bieganie To nie konkretne ćwiczenia czy dyscypliny są niebezpieczne. Szkodzi brak techniki, rozsądku lub wiedzy. Nie przysiad obciąża kolana, ale błędy techniczne lub zbyt duże obciążenie. A biegacze, którzy narzekają na ból kolan, najczęściej mają źle dobrane buty, niepoprawną technikę biegu (np. uderzając w ziemię piętą, powodują mikrourazy) oraz nie wzmacniają mięśni, bo nie wykonują żadnych ćwiczeń siłowych.
6. To problem starszych osób
Faktycznie z wiekiem zwiększa się prawdopodobieństwo „zużycia”, ale dotyczy to często już ludzi w okolicy 40. urodzin a nawet po 30. Dodatkową przyczyną może być uraz (nawet taki, z którego nie zdajemy sobie sprawy, jak uszkodzenie kręgów szyjnych w czasie wypadku samochodowego, które może dać objawy po wielu latach). W każdym wieku istotne są: styl życia (siedzący lub stojąca praca), dieta i choroby dodatkowe.
Kochane stawy
Jak o nie zadbać tak, aby służyły długo? Co uwielbia twoje ciało?
1. Aktywność
Jeśli samochód stoi bardzo długo w garażu, zaczyna rdzewieć i nagle się psuje, bo bezruch daje pole do popisu rdzy. Tak samo jest z ludźmi: staw w ruchu jest lepiej „naoliwiony”, nawodniony i ukrwiony. Dzięki temu jest mniej podatny na niszczenie. Dodatkowo, odpowiednio dobrane ćwiczenia wzmacniają mięśnie, dzięki czemu stawy są zabezpieczone przed urazami i przeciążeniami. Pamiętaj, że ruch jest ważny, ale jeśli masz jakiekolwiek dolegliwości, najpierw skonsultuj się z rehabilitantem.
2. NIE dla nadwagi!
Nadmierna masa ciała to nie problem estetyczny: otyłość szkodzi zdrowiu. Cierpi na tym także układ kostny.
3. Styl życia
Codziennie wykonywane czynności, rodzaj pracy czy nawyki mają duży wpływ na stan twoich stawów. Szkodzą na przykład: siedząca lub stojąca praca, dźwiganie ciężarów nieproporcjonalnych do możliwości, patrzenie w telefon z pochyloną głową.
4. Dieta
Pomagają pokarmy bogate w kwasy omega-3 (ryby, siemię lniane, orzechy). Ważne jest zaspokojenie zapotrzebowania organizmu na wapń nie tylko z nabiału (np. dwie łyżki sezamu czy maku mają go tyle samo co szklanka mleka).
Boli?
Kiedy zaczynasz czuć dolegliwości w okolicy stawów, skonsultuj się z lekarzem lub fizjoterapeutą. Przeczytaj też poniższą listę i odpowiedz na kilka pytań. Może się okazać, że od razu poznasz przyczynę problemu.
- Czy w twojej rodzinie występują: osteoporoza, choroby zwyrodnieniowe stawów? Niektóre problemy mogą być dziedziczne.
- Czy badasz krew i znasz np. swój poziom witaminy D? Regularne wykonywanie badań pozwoli ci wyłapać niedobór witamin ważnych dla zdrowia chrząstek i kości oraz ewentualny stan zapalny.
- Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy przydarzyła ci się poważniejsza kontuzja? Wiele urazów daje o sobie znać przez długi czas.
- Czy przyjmujesz na stałe leki? Przeczytaj ulotkę: może wśród działań niepożądanych jest ból stawów?
- Jeżeli uprawiasz sport, czy masz pewność, że ćwiczenia wykonujesz na 100 proc. poprawnie technicznie z odpowiednim obciążeniem?
- Kiedy ostatnio maszerowałaś szybko dłużej niż 10 minut? Jeśli się nie ruszasz, stawy mogą szwankować.
- W jakich butach chodzisz najczęściej? Niewygodne, zbyt wysokie, twarde mogą powodować stany zapalne.
- Od jak dawna boli i czy dolegliwości są intensywne? Jeśli ból pojawił się nagle, jest silny, staw jest ciepły, spuchnięty, może to być uraz czy np. ostry stan zapalny, który wymaga szybkiego leczenia.