Badanie poziomu troponin jest jednym z podstawowych elementów diagnostyki chorób serca, szczególnie jeśli u pacjenta występują objawy, takie jak ból w klatce piersiowej czy duszności. Wysokie stężenie troponin w organizmie wynika zwykle z poważnych zaburzeń kardiologicznych, dlatego taki stan wymaga pilnej konsultacji z lekarzem.
Troponiny to białka obecne w mięśniach poprzecznie prążkowanych, w tym także sercowym. Odgrywają one bardzo ważną rolę w procesie skurczu mięśni. W warunkach fizjologicznych nie są obecne we krwi lub występują w niej w śladowych ilościach. Sprawdź, jakie są wskazania do oznaczenia poziomu troponin, jak wygląda badanie oraz jakie wyniki uznaje się za niepokojące.
Z artykułu dowiesz się:
- Co to są troponiny i jakie rodzaje się wyróżnia?
- Kto powinien zgłosić się na oznaczenie stężenia troponiny?
- Jak wygląda badanie troponiny i jak się do niego przygotować?
- Jakie są normy określone dla troponin?
- Co może zwiastować wzrost stężenia troponin?
- Czy niski poziom troponin jest powodem do niepokoju?
Czym są troponiny i jakie są ich rodzaje?
Troponinami określa się białka, które uczestniczą w procesie kurczenia się oraz rozkurczania mięśni poprzecznie prążkowanych. Z tego rodzaju tkanki zbudowane są nie tylko mięśnie szkieletowe, ale również mięsień sercowy (tzw. tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana serca). Troponiny, czyli białka odpowiedzialne za czynność skurczową są więc niezbędne do ich prawidłowej pracy.
W organizmie występuje kilka odmian troponin, które mają nieco inną budowę (jest ona zależna od rodzaju tkanki, w jakiej się znajdują). Spośród nich wyróżnia się trzy typy:
- troponina C (TnC) – odpowiedzialna za wiązanie jonów wapnia, co inicjuje proces skurczu mięśni. Jest obecna zarówno w mięśniach szkieletowych, jak i w mięśniu sercowym, ale nie stanowi markera diagnostycznego.
- troponina T (TnT) – odpowiada za przyłączenie kompleksu troponinowego do tropomiozyny, co rozpoczyna skurcz i stabilizuje strukturę włókien mięśniowych. Jej podtyp sercowy (cTnT) jest podstawowym markerem w diagnostyce zawału serca.
- troponina I (TnI) – hamuje interakcję pomiędzy aktyną a miozyną, żeby rozluźnić mięsień. Serce posiada specyficzny izoenzym (cTnI), który również wykorzystywany jest jako wskaźnik uszkodzenia mięśnia sercowego.
U zdrowej osoby troponiny T oraz I nie są wykrywane w surowicy krwi w dużych ilościach. Ich stężenie rośnie w wyniku uszkodzenia komórek mięśnia sercowego, które mogło powstać np. w przebiegu martwicy po zawale serca. Właśnie dlatego badanie troponin zleca się głównie pacjentom z podejrzeniem zawału serca.
Kiedy warto sprawdzić poziom troponiny?
Wskazaniem do badania stężenia troponin sercowych są objawy wskazujące na zawał serca. Zalicza się do nich:
- ostry ból w klatce piersiowej o charakterze przeszywającym (często promieniującym w stronę lewego ramienia, szyi, żuchwy, a nawet pleców),
- duszności,
- kołatanie serca,
- wzmożoną potliwość (tzw. zimne poty),
- odczuwanie niepokoju lub lęku,
- omdlenie lub utratę przytomności,
- bladość skóry,
- zawroty głowy.
Jeśli powyższe dolegliwości nie ustąpią po podaniu nitrogliceryny i trwają ponad 20 minut, należy jak najszybciej wezwać pomoc medyczną, dzwoniąc na 999 lub 112.
Żeby potwierdzić lub wykluczyć zawał mięśnia sercowego, wykonuje się badania, takie jak EKG, echo serca i aktywność CK-MB oraz trzykrotnie oznacza stężenie troponin we krwi pacjenta:
- po raz pierwszy od razu po zgłoszeniu się chorego z objawami,
- drugi raz po 3-6 godzinach od pojawienia się pierwszych objawów,
- trzeci raz po 9-12 godzinach od wystąpienia dolegliwości.
Jest to konieczne nie tylko, aby zdiagnozować zawał, ale również oszacować uszkodzenia mięśnia sercowego. Badanie charakteryzuje się wysoką czułością, dlatego zleca się je również w przypadku ostrych zespołów wieńcowych, po przeszczepach serca, przy niewydolności nerek oraz podejrzeniu ostrej zatorowości płucnej.
Jak przygotować się do badania stężenia troponin?
Stężenie troponin oznacza się w próbce pobranej z żyły łokciowej pacjenta. Można to zrobić o dowolnej porze dnia, ponieważ badanie nie wymaga specjalnego przygotowania, odstawienia leków czy bycia na czczo.
Norma i interpretacja wyników troponiny
Zakresy referencyjne poziomów troponin mogą różnić się w zależności od laboratorium i metody stosowanej do oznaczania tego parametru. Przyjmuje się jednak, że nieprawidłowe są wartości przekraczające 0,014 ng/ml w przypadku troponiny T oraz 0,04 ng/ml dla troponiny I.
Interpretacja wyników wymaga uwzględnienia kontekstu klinicznego, ponieważ podwyższony poziom troponiny może być także wynikiem innych schorzeń, takich jak zapalenie mięśnia sercowego, niewydolność serca, przewlekła niewydolność nerek czy uraz klatki piersiowej.
O czym świadczy wysoki poziom troponin?
Wysoki poziom troponin we krwi jest wskaźnikiem uszkodzenia mięśnia sercowego i może świadczyć o wielu stanach chorobowych, nawet jeśli lekarz wykluczy zawał. Inne najczęstsze przyczyny podwyższonego stężenia troponin to:
- zapalenie mięśnia sercowego lub osierdzia,
- niewydolność serca lub nerek,
- zatorowość płucna,
- nadciśnienie,
- migotanie przedsionków,
- skurcz tętnic wieńcowych,
- rozwarstwienie aorty,
- pooperacyjny uraz serca,
- ostra niewydolność oddechowa,
- wylew lub udar mózgu,
- sepsa,
- ciężkie poparzenia.
Należy pamiętać, że wysoki poziom troponin jest wskazaniem do jak najszybszej konsultacji z lekarzem. Uszkodzenia serca mogą stanowić zagrożenia dla życia pacjenta.
