Wodobrzusze, inaczej puchlina brzuszna, to patologiczny stan, związany z gromadzeniem się w jamie otrzewnej płynu, tzw. puchlinowego. Niezależnie od jego rodzaju oraz przyczyny pojawienia się cieczy w jamie brzusznej, należy pamiętać, że wodobrzusze nie jest jednostką chorobową, a jedynie objawem różnego rodzaju schorzeń. Zbieranie się płynu poza obrębem naczyń krwionośnych może być przyczyną zaburzeń prawidłowej pracy nerek.
Powiększenie obwodu brzucha, niezwiązane ze zmianą diety, czy aktywności, powinno się jak najszybciej skonsultować z lekarzem. Szczególnie jeśli towarzyszy temu dyskomfort, ból i dolegliwości pokarmowe. Sprawdź, jak wygląda wodobrzusze, w przebiegu jakich chorób najczęściej się pojawia i jakie metody leczenia stosuje się w przypadku puchliny brzusznej.
Z tego artykułu dowiesz się:
- Co to jest wodobrzusze?
- Jakie są najczęstsze przyczyny oraz objawy wodobrzusza?
- Jakie badania i leczenie stosuje się w przypadku wodobrzusza?
Wodobrzusze – czym jest i jak wygląda?
Wodobrzusze to nic innego, jak nadmierna ilość płynu w jamie otrzewnej. Fizjologicznie w jamie brzusznej znajduje się płyn, który zapewnia ochronę i amortyzację narządów brzucha. Jego objętość nie powinna jednak przekraczać 150 ml – jeśli dojdzie do jej zwiększenia, powiększy się także obwód brzucha danej osoby. Jest to nieprawidłowy stan, którego nie należy lekceważyć. Warto jednak pamiętać, że wodobrzusze nie jest oddzielnym schorzeniem, a wyłącznie objawem, towarzyszącym chorobom, takim jak marskość wątroby, nowotwory, czy niewydolność serca.
W zależności od tego, jak dużo płynu zgromadzi się w jamie brzusznej, wyróżnia się:
- wodobrzusze łagodne – ilość płynu w jamie otrzewnej jest lekko zwiększona, dlatego lekarz nie jest w stanie stwierdzić jej obecności w badaniu fizykalnym – aby zdiagnozować wodobrzusze niezbędne jest wiec badanie USG jamy brzusznej.
- wodobrzusze umiarkowane – w jamie otrzewnej znajduje się więcej, niż 0,5 l płynu, a brzuch pacjenta jest wyraźnie uwypuklony, szczególnie w bocznych częściach (tzw. żabi brzuch). W trakcie badania fizykalnego, gdy pacjent leży na boku lub znajduje się w pozycji kolanowo-łokciowej, lekarz jest w stanie wyczuć przelewający się płyn. Taki stan jest wskazaniem do wykonania USG jamy brzusznej, aby określić objętość płynu oraz ocenić stan narządów.
- wodobrzusze zaawansowane – obwód brzucha pacjenta jest znacznie powiększony, a powłoki brzuszne mocno napięte z widocznymi żyłami, prześwitującymi przez skórę. W tym stadium wodobrzuszu towarzyszyć mogą inne objawy, takie jak: wygładzenie pępka, obrzęki kończyn dolnych (również moszny u mężczyzn), czy przepuklina pępkowa lub pachwinowa.
W medycynie wyróżnia się także wodobrzusze nowotworowe, jednak w tym przypadku określenie to nie jest związane z ilością płynu w jamie brzusznej, a dotyczy wyłącznie przyczyny jego gromadzenia.
Przyczyny i objawy wodobrzusza
Objętość płynu w jamie otrzewnej może wzrastać w przebiegu różnych schorzeń, jednak bezpośrednią przyczyną bywa jeden lub kilka z poniższych czynników:
- nadciśnienie wrotne w przebiegu marskości wątroby, czyli zwiększone ciśnienie krwi w naczyniach żylnych, które odprowadzają krew z organów, znajdujących się w jamie brzusznej,
- nadmierna produkcja płynu spowodowana rozrostem komórek nowotworowych,
- nieprawidłowe odprowadzanie płynu przez naczynia limfatyczne,
- niedostateczne stężenie białek we krwi (spowodowane np. niedożywieniem).
Tego rodzaju zaburzenia pojawiają się w przypadku schorzeń narządów wewnętrznych, zlokalizowanych w jamie brzusznej. Wodobrzusze jest jednym z najczęstszych objawów w przypadku marskości wątroby, niewydolności serca, chorób nowotworowych, a znacznie rzadziej występuje przy niedoborach białka, wywołanych niedożywieniem. Zdarza się, choć niezbyt często, że wodobrzusze zwiastuje niewydolność nerek lub choroby trzustki. Może towarzyszyć także chorobom, takim jak: niedoczynność tarczycy, toczeń rumieniowaty układowy, zapalenie otrzewnej, czy zakrzepica żyły wrotnej.
Warto jednak podkreślić, że w większości przypadków, zwiększona ilość płynu w jamie otrzewnej związana jest z marskością wątroby. W przebiegu tego schorzenia, miąższ wątroby ulega zwłóknieniu. To zaburza prawidłową pracę tego narządu i sprawia, że przepływ krwi w krążeniu wrotnym jest nieprawidłowy. W ten sposób tworzy się nadciśnienie wrotne, które jest bezpośrednią przyczyną rozwoju wodobrzusza. Marskość wątroby to choroba o charakterze postępującym, dlatego konieczne jest wprowadzenia odpowiedniego leczenia, bo spowolnić proces włóknienia i wydłużyć życie pacjenta.
Zwiększona ilość płynu w jamie otrzewnej – objawy wodobrzusza
Już wiesz, że głównym objawem, wskazującym na wodobrzusze, jest powiększenie obwodu brzucha. Zwykle towarzyszy mu dyskomfort i ból, mogą pojawić się także nudności. Warto pamiętać, że samo wodobrzusze jest objawem choroby, dlatego najczęściej pacjent odczuwa także dolegliwości, związane z głównym schorzeniem.
Przy marskości wątroby, poza wodobrzuszem, u chorego mogą pojawić się także: żółtaczka, obrzęki kończyn dolnych, uczucie swędzenia skóry oraz powiększenie piersi u mężczyzn (ginekomastia). Z kolei przy niewydolności serca pacjent może dodatkowo odczuwać duszności, słabiej tolerować wysiłek fizyczny, czy wybudzać się nocą, aby oddać mocz.
Z kolei objawy, jakie występują w przebiegu chorób nowotworowych, zależne są głównie od tego, które narządy jamy brzusznej zostały zajęte przez komórki rakowe. Jeśli są to odcinki przewodu pokarmowego, u chorego mogą pojawić się dolegliwości takie jak, nudności, wymioty, bóle brzucha, problemy z wypróżnianiem, czy nagły spadek masy ciała. Warto wiedzieć, że u kobiet wodobrzusze może być też związane z nowotworami jajników.
