Neofobią żywieniową nazywamy lęk przed smakowaniem nowych pokarmów i pojedynczych produktów spożywczych. Występowanie neofobii żywieniowej obserwuje się głównie u najmłodszych – na pewnym etapie rozwoju dziecka bywa ona naturalnym zjawiskiem. Wynika m.in. z mechanizmów obronnych organizmu, które chronią przed spożyciem czegoś nieznanego i potencjalnie szkodliwego. Czasami jednak jest objawem zaburzeń i może doprowadzić do niebezpiecznych niedoborów.
Osoby z neofobią żywieniową często ograniczają swoją dietę do znanych, „bezpiecznych” produktów i unikają eksperymentowania z nowymi smakami, teksturami czy zapachami. Niestety przez to ich jadłospis jest monotonny i ubogi w różne składniki odżywcze. Sprawdź, jakie sygnały świadczą o neofobii żywieniowej u dzieci, jakie są jej przyczyny oraz jak dbać o dietę i właściwe nawyki żywieniowe w życiu małego dziecka.
Z artykułu dowiesz się:
- Czym jest neofobia żywieniowa?
- Jak objawia się neofobia żywieniowa w okresie wczesnego dzieciństwa?
- Jak częste jest występowanie neofobii żywieniowej i jakie są jej uwarunkowania?
- Jak pomóc dziecku w kształtowaniu prawidłowych nawyków żywieniowych?
- Czy chęć do próbowania nowych produktów i poznawania nowych smaków może pojawić się wraz z wiekiem?
Co to jest neofobia żywieniowa?
Neofobia żywieniowa to lęk przed spożywaniem nowych lub nieznanych produktów spożywczych. Najczęściej występuje u małych dzieci, zwłaszcza w wieku 2-6 lat, które mogą odrzucać nowe smaki i konsystencje, wybierając wyłącznie te dobrze znane. Taka postawa ewolucyjnie jest naturalnym etapem rozwojowym i stanowi pewnego rodzaju ochronę przed spożyciem szkodliwego produktu.
Neofobia żywieniowa zazwyczaj mija samoistnie, a dziecko stopniowo otwiera się na próbowanie nowych pokarmów. U niektórych osób jednak może utrzymywać się przez dłuższy czas (nawet w dorosłości), prowadząc do tzw. wybiórczego jedzenia, czyli diety ograniczonej do wąskiej grupy produktów.
Długotrwała lub mocno nasilona neofobia pokarmowa u dzieci często prowadzi do niedoborów witamin, składników mineralnych i odżywczych w diecie. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, gdy dziecko unika spożywania warzyw, owoców czy produktów bogatych w białko. U najmłodszych może to wpłynąć na rozwój fizyczny oraz psychiczny, dlatego warto wiedzieć, jak pomóc maluchowi w zaakceptowaniu nowych smaków i kształtowaniu preferencji pokarmowych.
Objawy neofobii żywieniowej u dzieci
Choć powszechnie przyjęło się, że neofobia żywieniowa to wyłącznie niechęć i lęk przed próbowaniem nowych produktów, to jednak wspomniana wybiórczość pokarmowa ma szerszy zakres. Dziecko może odmawiać nie tylko nieznanego pokarmu, ale również znanego – podanego w innej formie niż zazwyczaj. Przykładem może być ogórek pokrojony w słupki zamiast – jak dotychczas – w plastry lub ziemniaki podane w postaci puree zamiast w całości, tak jak dziecko do tej pory dostawało.
Dziecko neofobiczne odmawia zwykle próbowania nawet tych pokarmów, które są podane w bardzo atrakcyjny sposób (kanapki z ułożonymi z warzyw minkami, ciekawe kształty powycinane z warzyw i owoców, jogurt w kolorowej miseczce). Maluch może reagować na nie wręcz płaczem, złością i lękiem, odczuwając presję.
Objawem neofobii żywieniowej u dzieci jest również unikanie spożywania posiłków w grupie, szczególnie jeśli na stole znajdują się nieznane pokarmy. Niektóre kilkulatki mają także odruch wymiotny, wypluwają jedzenie po wzięciu do ust lub wręcz przeciwnie – przetrzymują je w jamie ustnej bez intencji pogryzienia i przełknięcia.
Przyczyny neofobii żywieniowej u dzieci
Neofobia żywieniowa u dzieci może wynikać z różnych czynników, zarówno biologicznych, jak i środowiskowych. Do najczęstszych przyczyn należą:
- ewolucyjny mechanizm obronny,
- uwarunkowania genetyczne (niektóre dzieci mogą dziedziczyć skłonność do wybiórczego jedzenia po rodzicach),
- nadwrażliwość sensoryczna,
- zmuszanie do jedzenia,
- karmienie na siłę,
- wady anatomiczne (w budowie przełyku, krtani, jamy ustnej),
- sposób żywienia kobiety w czasie ciąży,
- traumy związane z jedzeniem i dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (wymioty, biegunka, reakcje alergiczne),
- zaburzenia ze spektrum autyzmu,
- zbyt późne rozszerzanie diety,
- późne wprowadzanie pokarmów stałych do jadłospisu dziecka,
- wykorzystywanie jedzenia w systemie kar i nagród,
- nawyki żywieniowe rodziców oraz rodzeństwa.
Poznanie i zrozumienie przyczyn neofobii żywieniowej u dzieci pozwala skutecznie wspierać malucha i pomagać stopniowo oswajać się z nowymi produktami. To bardzo ważne, aby kształtować prawidłowe nawyki żywieniowe i zapobiegać powstawaniu niedoborów pokarmowych.
