Cholesterol pełni ważną rolę w organizmie, jednak zbyt wysoki jego poziom może prowadzić do rozwoju miażdżycy, zawału czy udaru mózgu. Z tego względu warto kontrolować stężenie cholesterolu całkowitego oraz jego frakcji. Jednym z badań diagnostycznych, które pozwalają w prosty sposób sprawdzić poziom lipidów jest lipidogram, nazywany również profilem lipidowym.
Lipidogram to badanie krwi oceniające poziom tłuszczów (lipidów), takich jak cholesterol całkowity, LDL („zły” cholesterol), HDL („dobry” cholesterol) oraz trójglicerydy. Jest ono nie tylko elementem diagnostyki zaburzeń gospodarki lipidowej, ale również profilaktyki, zwłaszcza u osób z nadwagą, cukrzycą czy nadciśnieniem. Sprawdź, dlaczego warto monitorować poziom lipidów i jak dbać o to, by był prawidłowy.
Z artykułu dowiesz się:
- Czym jest lipidogram?
- Jakie są wskazania do wykonania badania?
- ak przygotować się do badania profilu lipidowego?
- Jakie są normy lipidogramu?
- Na co mogą wskazywać nieprawidłowe wyniki lipidogramu?
Co to jest lipidogram?
Lipidogram, nazywany także profilem lipidowym, to badanie laboratoryjne, które pozwala ocenić poziom różnych frakcji lipidów we krwi. Jest jednym z podstawowych badań stosowanych w ramach diagnostyki chorób sercowo-naczyniowych oraz ich profilaktyki. Lipidogram mierzy poziom cholesterolu całkowitego, stężenie cholesterolu LDL (tzw. „złego” cholesterolu), cholesterolu HDL (tzw. „dobrego” cholesterolu) oraz trójglicerydów.
Lipidy to substancje tłuszczowe, które występują w ludzkim organizmie i są konieczne dla jego właściwego działania. Powstają w wątrobie lub są dostarczane wraz z pożywieniem. Warto wiedzieć, że cholesterol, wbrew powszechnemu przekonaniu, nie jest zupełnie niepożądany – pełni ważną funkcję m.in. w syntezie kwasów żółciowych, witaminy D3 i hormonów steroidowych. Natomiast trójglicerydy dostarczają tkankom niezbędnej energii.
Cholesterol całkowity dzieli się na LDL (ang. low density lipoprotein), czyli lipoproteiny o niskiej gęstości i HDL (ang. high density lipoprotein) – te o wysokiej gęstości. Różnią się od siebie działaniem – cholesterol HDL odpowiedzialny jest za przenoszenie nadmiaru cholesterolu do wątroby, aby tam został przetworzony, a następnie wydalony przez organizm. Z kolei LDL transportuje go do komórek, jednak jego nadmiar nie jest wydalany – odkłada się w naczyniach krwionośnych, zwiększając ryzyko rozwoju miażdżycy. Nie oznacza to jednak, że pożądane jest jedynie właściwe stężenie cholesterolu HDL – obie frakcje są niezbędne do właściwej pracy organizmu.
Lipidogram wykrywa zaburzenia lipidowe na wczesnym etapie i umożliwia wdrożenie odpowiednich działań profilaktycznych, takich jak zmiana diety, regularna aktywność fizyczna lub leczenie farmakologiczne.
Kto powinien wykonać lipidogram?
Na lipidogram lekarze kierują pacjentów, gdy podejrzewają, że mogło u nich dojść do zaburzeń lipidowych, czyli dislipidemii. Wskazaniami do przeprowadzenia badania są głównie:
Regularne monitorowanie profilu lipidowego jest szczególnie ważne dla osób po 40. roku życia, a także tych, którzy prowadzą siedzący tryb życia, borykają się z nadwagą lub mają niezdrowe nawyki żywieniowe.
Lipidogram – przygotowanie do badania
Żeby wykonać badanie niezbędne jest pobranie od pacjenta próbki krwi. W tym celu powinien się on zgłosić do punktu pobrań w godzinach porannych, najlepiej na czczo – zachowując ok. 12 godzin przerwy od ostatniego posiłku. Najczęściej zaleca się, aby pobrać próbkę jeszcze przed przyjęciem jakichkolwiek leków, jednak tę kwestię warto przedyskutować z lekarzem.
Przed badaniem pacjent powinien odpocząć ok. 10-15 minut, ponieważ wysiłek fizyczny (nawet przyspieszony spacer do przychodni czy wchodzenie po schodach) może wpłynąć na wynik.
Samo wykonanie profilu lipidowego trwa bardzo krótko – wystarczy zaledwie kilka-kilkanaście sekund, żeby pobrać krew. Badanie nie należy do bolesnych, jednak wbicie igły może wywołać dyskomfort u niektórych osób.
Lipidogram – jakie są jego normy?
W przypadku lipidogramu ogólne normy dla poszczególnych parametrów wyglądają następująco:
- cholesterol całkowity: 3,0–4,9 mmol/l (114–190 mg/dl),
- cholesterol frakcji LDL: <3,0 mmol/l (115 mg/dl) u pacjentów zdrowych z niskim ryzykiem chorób układu sercowo-naczyniowego
- cholesterol frakcji HDL: u mężczyzn >1,0 mmol/l (40 mg/dl), u kobiet >1,3 mmol/l (50 mg/dl),
- stężenie trójglicerydów: <1,7 mmol/l (150 mg/dl) na czczo lub <2,0 mmol/l (175 mg/dl) po posiłku.
