Kinezyterapia, czyli leczenie ruchem, to jedna z najskuteczniejszych metod rehabilitacji. Stosuje się ją w terapii schorzeń układu ruchu, po urazach i operacjach, w przypadku dolegliwości neurologicznych oraz wielu innych. Odpowiednio dobrane ćwiczenia pomagają w odzyskaniu sprawności, zmniejszeniu bólu oraz poprawie koordynacji i siły mięśniowej.
Kinezyterapia wykorzystywana jest także w ramach profilaktyki urazów u osób prowadzących siedzący tryb życia. Może być prowadzona w formie ćwiczeń indywidualnych lub grupowych. Sprawdź, na czym polega gimnastyka lecznicza, komu jest zalecana i w jakich sytuacjach istnieją przeciwwskazania do kinezyterapii. Podpowiadamy, jakie zabiegi stosuje się najczęściej w ramach tej metody i jakich efektów możesz się spodziewać.
Z artykułu dowiesz się:
- Na czym polega kinezyterapia?
- Jakie są wskazania do kinezyterapii?
- Kiedy kinezyterapia jest niewskazana?
- Czym różni się kinezyterapia ogólna od miejscowej?
- Jakie zabiegi kinezyterapii wykorzystuje się najczęściej?
- Jakie są efekty kinezyterapii?
Co to jest kinezyterapia?
Termin „kinezyterapia” pochodzi od greckiego kinesis, czyli po prostu ruch, dlatego właśnie w ten sposób określa się terapię ruchem. Obejmuje ona techniki z zakresu fizjoterapii bazujące na mechanicznym usprawnianiu narządu ruchu. Ćwiczenia wykorzystuje się w procesie przywracania sprawności ruchowej po zabiegach operacyjnych, kontuzjach, w przypadku schorzeń reumatologicznych i nie tylko.
Kinezyterapię tworzą zarówno z ćwiczenia ogólnokondycyjne poprawiające wytrzymałość i koordynację, jak i specjalistyczne techniki dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta. Mogą to być ćwiczenia bierne, czynne, ćwiczenia izometryczne, oporowe czy relaksacyjne (także ćwiczenia oddechowe). Wykazują one wysoką skuteczność, ponieważ ruch pozwala poprawić ukrwienie i dotlenić tkanki. Dzięki temu przyspiesza metabolizm i proces regeneracji, a pacjent zauważa zmniejszenie dolegliwości bólowych.
Choć najczęściej ćwiczenia wykonywane są w systemie indywidualnym (fizjoterapeuta pracuje z jednym pacjentem), to praktykuje się także kinezyterapię grupową. W zajęciach uczestniczą osoby z podobnymi zaburzeniami i dysfunkcjami narządu ruchu.
Kinezyterapia – wskazania
Dzięki odpowiednio dobranym ćwiczeniom można uzyskać nie tylko pożądane efekty terapeutyczne, ale także poprawę ogólnej wydolności organizmu. Najczęstsze wskazania do kinezyterapii to:
- schorzenia układu kostno-stawowego (osteoporoza, reumatoidalne zapalenie stawów, zwyrodnienia stawów, zespoły przeciążeniowe),
- rehabilitacja pourazowa i pooperacyjna,
- skrzywienia kręgosłupa i wady postawy,
- usprawnianie po udarze mózgu lub uszkodzeniu rdzenia kręgowego,
- wspomaganie rozwoju ruchowego niemowląt i dzieci,
- profilaktyka w zespołach bólowych kręgosłupa,
- profilaktyka osteoporozy,
- poprawa równowagi i koordynacji ruchowej u osób starszych,
- nadwaga i otyłość.
Ćwiczenia pomagają szybciej wrócić do sprawności i kształtują prawidłowe nawyki ruchowe, dlatego warto je systematycznie wykonywać. Ważne jest, aby program treningowy był dostosowany do indywidualnych potrzeb pacjenta i prowadzony pod okiem doświadczonego fizjoterapeuty.
Kinezyterapia – przeciwskazania
Mimo wielu korzyści zdrowotnych, kinezyterapia nie zawsze jest wskazana, a w niektórych przypadkach jej stosowanie może być wręcz niebezpieczne. Przeciwwskazania mogą być zarówno stałe, jak i tymczasowe – po ustąpieniu niektórych dolegliwości można rozpocząć ćwiczenia. Zalicza się do nich głównie:
- niewyrównane choroby serca i układu krążenia,
- stany zapalne stawów i mięśni,
- uszkodzenia kości, których regeneracja wymaga tzw. ciszy mechanicznej,
- choroby nowotworowe w zaawansowanym stadium,
- świeże złamania oraz uszkodzenia tkanek miękkich,
- infekcje ogólnoustrojowe.
Każdy przypadek powinien być wcześniej skonsultowany indywidualnie z fizjoterapeutą – w niektórych sytuacjach możliwe jest prowadzenie ćwiczeń bez czynnego udziału pacjenta.
Kinezyterapia miejscowa i ogólnoustrojowa
Wyróżniamy dwa rodzaje kinezyterapii – miejscową i ogólną. Podstawową różnicą pomiędzy nimi jest zakres oddziaływania leczenia ruchem. Kinezyterapia ogólnoustrojowa obejmuje ćwiczenia angażujące całe ciało, poprawiające wydolność organizmu, koordynację ruchową oraz ogólną sprawność fizyczną. Stosuje się ją głównie w rehabilitacji pacjentów z chorobami przewlekłymi, w profilaktyce schorzeń układu ruchu, sercowo-naczyniowego czy oddechowego. Przykładami kinezyterapii ogólnej są ćwiczenia aerobowe, treningi siłowe oraz inna aktywność zwiększająca zakres ruchu w wielu stawach jednocześnie.
Z kolei kinezyterapia miejscowa koncentruje się jedynie na wybranej partii ciała. Jej celem jest poprawa funkcjonowania konkretnego stawu, mięśnia lub określonej grupy mięśniowej. Wykorzystuje się ją najczęściej w leczeniu pourazowym i pooperacyjnym, w przypadku schorzeń neurologicznych oraz w osłabienia konkretnych struktur. Do kinezyterapii miejscowej zalicza się ćwiczenia wzmacniające mięśnie po złamaniu, mobilizację stawu po artroskopii oraz ćwiczenia poprawiające stabilizację kręgosłupa.
Zabiegi kinezyterapii
W zależności od celu terapii oraz stanu zdrowia pacjenta, stosuje się różne techniki ruchowe, takie jak:
- ćwiczenia bierne – wykonywane są przez terapeutę lub za pomocą specjalistycznych urządzeń (sprawdzają się u pacjentów, którzy nie mogą aktywnie poruszać kończynami),
- ćwiczenia czynne (ćwiczenia czynne wolne, izometryczne, z oporem) – wykonywane przez pacjenta przy samodzielnej kontroli napięcia mięśniowego,
- ćwiczenia czynno-bierne – połączenie ruchów biernych i aktywnych, gdzie pacjent częściowo angażuje własne mięśnie,
- ćwiczenia synergistyczne – angażują grupy mięśniowe do współpracy w celu poprawy stabilizacji i płynności ruchów,
- ćwiczenia oddechowe – wspomagają wentylację płuc (stosowane m.in. w rehabilitacji pulmonologicznej).
