Utrata włosów dla wielu osób jest zjawiskiem krępującym, zwłaszcza jeśli dochodzi do niej niespodziewanie i w stosunkowo młodym wieku. Może przyczyniać się do obniżenia samooceny i negatywnie wpływać na psychikę. Istnieje wiele chorób, które mogą objawiać się wypadaniem włosów – jednym z takich przewlekłych schorzeń jest łysienie plackowate.
Łysienie plackowate to choroba autoimmunologiczna o nieznanym podłożu. Najczęściej dotyka dorosłych, jednak zdarzają się także przypadki wśród młodszych pacjentów. Sprawdź, jakie objawy pojawiają się u osób dotkniętych łysieniem plackowatym, gdzie szukać pomocy i jak wygląda leczenie. Podpowiadamy, czy można powstrzymać utratę włosów i uchronić się przed zachorowaniem.
Czym jest łysienie plackowate?
Łysienie plackowate (łac. alopecia areata) to jedna z postaci łysienia o charakterze niebliznowaciejącym. Najczęściej atakuje młodych dorosłych (w równym stopniu kobiet i mężczyzn), przed ukończeniem 25 lat, choć nie jest to regułą – zdarzają się zachorowania zarówno wśród starszych pacjentów, jak i dzieci.
Bezpośrednią przyczyną stopniowej utraty włosów są stany zapalne w mieszkach włosowych. Cytokiny inicjujące reakcję zapalną, stymulują namnażanie komórek nabłonka, przez co na mieszkach zalega naciek z limfocytów i makrofagów, który je blokuje i dodatkowo pobudza stan zapalny – im bardziej jest on nasilony, tym mocniej uszkadza mieszki włosowe. To powoduje zaburzenia w procesie wzrostu nowych włosów i przyczynia się do utraty istniejących. Jeśli stan zapalny zostanie wyleczony, organizm ponownie będzie stymulował mieszki do wytwarzania cebulek i wzrostu włosów.
Żeby powstrzymać ten proces, niezbędna jest diagnostyka łysienia plackowatego, która pozwoli jak najszybciej rozpocząć terapię miejscową lub ogólną, w zależności od zaleceń lekarza dermatologa.
Należy jednak wiedzieć, że nie ma obecnie metody, która pozwoliłaby na pełne wyleczenie łysienia plackowatego. Można jedynie wydłużać okresy remisji, łagodząc stany zapalne, ale epizody utraty włosów będą nawracać w przyszłości.
Przyczyny i objawy łysienia plackowatego
Pierwsze objawy łysienia plackowatego pojawiają się z tyłu głowy i na obszarze czołowo-ciemieniowym. Warto jednak wiedzieć, że przy łysieniu plackowatym zmiany mogą występować nie tylko na skórze głowy, ale również innych partiach ciała. Z tego względu wyróżnia się następujące rodzaje łysienia plackowatego:
- łysienie plackowate ogniskowe – zmiany związane z chorobą mają charakter ogniskowy i pojawiają się miejscowo na skórze głowy, twarzy, tułowiu oraz kończynach,
- łysienie plackowate całkowite – stany zapalne obejmują mieszki włosowe na całej owłosionej skórze głowy, jak również brwi oraz rzęsy,
- łysienie plackowate uogólnione – choroba atakuje wszystkie lub większość mieszków włosowych na całym ciele,
- łysienie plackowate złośliwe – przewlekłe łysienie uogólnione o długotrwałym przebiegu, bardzo trudne do wyleczenia, ze względu na brak reakcji na substancje zawarte w lekach,
- łysienie plackowate wężykowate – nazywa się je również obrzeżnym. Wiąże się z utratą włosów na obszarze skroniowym, czołowym i potylicznym, tworząc wyłysiały pas dookoła głowy,
- łysienie plackowate pasmowate odwrócone – utrata włosów postępuje od środka głowy na zewnątrz,
- łysienie plackowate rozlane – najczęściej występuje u kobiet. W tej postaci nie da się wyróżnić poszczególnych ognisk wyłysienia.
U niektórych pacjentów dotkniętych chorobą, pojawiają się także zmiany w obrębie paznokci. Płytka może stać się łamliwa lub pogrubiona, poprzecznie bruzdowana lub naparstkowa (z niewielkimi wgłębieniami na powierzchni).
Łysienie plackowate – przyczyny
Obecnie wciąż nie udało się poznać głównej przyczyny łysienia plackowatego. Łysienie plackowate ma podłoże autoimmunologiczne, związane z wpływem autoreaktywnych limfocytów T na organizm. Do innych czynników zalicza się genetykę (jeśli w najbliższej rodzinie występują przypadki łysienia plackowatego, kolejne pokolenia mogą odziedziczyć chorobę), zaburzenia hormonalne (np. pracy tarczycy), przewlekły stres, atopię oraz podłoże psychiczne.
Z obserwacji wynika, że łysienie plackowate często towarzyszy innym schorzeniom autoimmunologicznym, takim jak np. choroba Hashimoto, atopowe zapalenie skóry (AZS), zapalenie jelita grubego, bielactwo, cukrzyca typu I, reumatoidalne zapalenie stawów, czy toczeń rumieniowaty.
Sposoby na łysienie plackowate – leczenie i profilaktyka
W przypadku podejrzenia łysienia plackowatego lekarz podstawowej opieki zdrowotnej skieruje pacjenta do dermatologa. Specjalista obejrzy ogniska na skórze głowy oraz ciele i postawi odpowiednią diagnozę. Może zlecić także wykonanie kolejnych badań, jeśli będą konieczne, aby określić rodzaj łysienia plackowatego.
W leczeniu stosuje się terapię miejscową w postaci stosowania kremów, maści lub żeli z glikokortykosteroidami. Niektóre preparaty podaje się także śródskórnie lub doustnie (glikokortykosteroidy i cykrosporyna). Za skuteczne uważane są też fotochemioterapia (PUVA) oraz naświetlanie specjalnymi lampami UVB. Najczęściej lekarze zalecają stosowanie kilku metod jednocześnie, aby przyspieszyć wyleczenie stanów zapalnych.
Niestety nie da się podjąć żadnych działań, aby uchronić się przed łysieniem plackowatym. Warto jednak regularnie wykonywać badania diagnostyczne, które pozwolą na wczesnym etapie wychwycić zaburzenia w gospodarce hormonalnej lub wykryć inne choroby autoimmunologiczne w organizmie. Osoby narażone na silny, przewlekły stres, powinny rozważyć wizytę u psychologa lub rozpoczęcie psychoterapii, aby zadbać o psychikę i zmniejszyć ryzyko rozwoju różnego rodzaju schorzeń.
