Czop woskowinowy – jak wygląda? W jaki sposób bezpiecznie usunąć zalegającą woskowinę?
Podstawą zdrowia słuchu jest właściwa higiena uszu. Nie każdy jednak wie, jak odpowiednio o nią zadbać. Choć większość osób w pierwszej kolejności sięga po patyczki higieniczne, to jednak warto wiedzieć, że ich niewłaściwe użycie może prowadzić do podrażnień, uszkodzenia przewodu słuchowego, a nawet do powstawania czopów woskowinowych.
Czop woskowinowy to nagromadzona w uchu masa złożona z woskowiny, naskórka i zanieczyszczeń. Jeśli powstanie w przewodzie słuchowym, może spowodować duży dyskomfort, szumy uszne, a nawet problemy ze słuchem. Jak rozpoznać, że problemem zaburzeń jest czop woskowinowy i jakie metody są najskuteczniejsze w jego usuwaniu? Sprawdź, jak zadbać o higienę uszu bez ryzyka uszkodzenia słuchu.
Z artykułu dowiesz się:
- Skąd się bierze woskowina w uchu?
- Jak rozpoznać czop woskowinowy?
- Jakie dolegliwości powoduje zalegający czop woskowinowy?
- Jak oczyścić zatkane ucho?
- Jak dbać o higienę uszu, żeby nie dopuścić do wytworzenia czopa woskowinowego?
Woskowina w uchu – skąd się bierze?
Woskowina wielu osobom jawi się jako substancja zanieczyszczająca przewód słuchowy i małżowinę uszną. Z tego względu wkładają dużo wysiłku w jej dokładne usuwanie. Sięgają po patyczki higieniczne, specjalne spirale do czyszczenia uszu czy preparaty rozpuszczające woskowinę. Warto jednak wiedzieć, że nie ma konieczności włączania tego rodzaju zabiegów do codziennej rutyny.
Wosk uszny to naturalna wydzielina produkowana przez gruczoły woskowinowe zlokalizowane w przewodzie słuchowym zewnętrznym. Składa się z tłuszczów, wydzielin gruczołów potowych i łojowych, złuszczonego naskórka oraz zanieczyszczeń, takich jak drobinki kurzu czy drobnoustroje. Jej zadaniem jest ochrona wnętrza ucha przed czynnikami zewnętrznymi. Woskowina działa jak naturalna bariera, zatrzymując kurz, pył i bakterie, które mogłyby uszkodzić delikatne elementy aparatu słuchowego. Co ciekawe, woskowina ma właściwości antybakteryjne i chroni skórę przewodu słuchowego przed nadmiernym przesuszaniem.
Woskowina wytwarzana jest w uchu przez cały czas, a organizm samodzielnie reguluje jej ilość. W ten sposób przewód słuchowy może się naturalnie oczyszczać – ruchy żuchwy przy mówieniu czy przeżuwaniu pokarmu pomagają w usuwaniu nadmiaru wosku. Wydzielina przesuwa się w kierunku ujścia kanału słuchowego, gdzie wypływa i wysycha.
Czasami jednak zaburzenia anatomii ucha, takie jak wąski lub kręty przewód słuchowy czy nadprodukcja woskowiny mogą prowadzić do jej nadmiernego gromadzenia się i powstawania czopów. Częstym błędem, który pogłębia problem, jest stosowanie patyczków higienicznych. Zamiast usuwać woskowinę, wpychają ją głębiej, co utrudnia jej naturalne wypływanie.
Nadmiernemu gromadzeniu się woskowiny sprzyja także używanie zatyczek do uszu, częste korzystanie ze słuchawek dousznych i aparatu słuchowego.
Czop woskowinowy – jak wygląda?
Czop woskowinowy może być miękki i lepki lub twardy oraz suchy, w zależności od składu i wilgotności w uchu. Kolor czopu najczęściej waha się od jasnożółtego do ciemnobrązowego, przy czym ciemniejszy odcień może wskazywać na dłuższy czas zalegania wewnątrz kanału słuchowego.
Wielkość czopu też bywa różna – od małych grudek po większe masy całkowicie blokujące przewód słuchowy. W przypadku takiego zatoru mogą wystąpić objawy, takie jak uczucie zatkanego ucha, pogorszenie słuchu, szumy uszne, a czasem nawet ból ucha czy zawroty głowy.
Czop woskowinowy zauważyć można podczas badania otoskopowego, które pozwala lekarzowi ocenić położenie, wielkość korka oraz stopień zablokowania kanału słuchowego.
Czop woskowinowy – objawy
Najczęstszą przyczyną zalegania złogów woskowiny i tworzenia się czopów jest nieprawidłowe czyszczenie uszu. Wpychanie wydzieliny w głąb przewodu słuchowego powoduje wytworzenie się twardego korka. To właśnie jego obecność w tym wąskim kanale generuje podstawowy objaw – uczucie zatkanego ucha. Zazwyczaj towarzyszą mu jeszcze inne dolegliwości. Wśród nich wymienia się zwłaszcza:
- szumy uszne – dzwonienie, szmery lub buczenie spowodowane uciskiem czopu na delikatne struktury ucha,
- ból ucha – czop może powodować ucisk lub podrażnienie skóry przewodu słuchowego,
- zawroty głowy – mogą się pojawić, jeśli czop woskowinowy naciska na błędnik,
- pogorszenie słuchu – zalegająca woskowina ogranicza przepływ dźwięku do błony bębenkowej.
Jak usunąć czop woskowinowy z ucha?
Jeśli czujesz, że w jednym z Twoich przewodów słuchowych zalega czop woskowinowy, pod żadnym pozorem nie próbuj usunąć go przy pomocy patyczków higienicznych! W ten sposób jedynie wepchniesz twardy korek głębiej i pogorszysz sytuację – możesz doprowadzić nawet do perforacji błony bębenkowej. Najlepiej skonsultować się z lekarzem, a jeśli nie ma takiej możliwości, sięgnąć po preparaty do czyszczenia uszu (dostępne w aptece bez recepty). Rozpuszczają one woskowinę i ułatwiają jej wypłynięcie. Należy jednak pamiętać, że nie powinno się używać ich do rutynowej higieny uszu (chyba że lekarz zaleci inaczej).
Niewskazane jest także samodzielne płukanie ucha, ponieważ niesie ryzyko uszkodzenia błony bębenkowej, a nawet słuchu. Tego rodzaju zabieg powinien przeprowadzić przeszkolony personel medyczny lub przeszkolić pacjenta jak należy robić to przy pomocy specjalnego irygatora. Przeciwwskazaniami do takiej procedury są: przebyte zabiegi chirurgiczne ucha, perforacja błony bębenkowej oraz radioterapia przyległego obszaru głowy.
Nie ma również wystarczających dowodów naukowych na to, że dobrą metodą oczyszczania przewodu słuchowego jest tzw. świecowanie uszu. W czasie zabiegu do kanału słuchowego wprowadza się cienką świecę, która płonąc, wytwarza podciśnienie – to właśnie jego siła ma usunąć czop woskowinowy. Lekarze laryngolodzy nie są jednak zwolennikami tej techniki i zalecają swoim pacjentom ostrożność.
W przypadku zatkanego ucha najlepiej udać się do specjalisty. Laryngolog po badaniu oceni czy w kanale słuchowym faktycznie zalega czop woskowinowy, czy przyczyną jest np. zapalenie ucha środkowego.
Higiena uszu – jak uniknąć korka woskowinowego?
Aby zapobiec powstawaniu czopa woskowinowego, dbaj o prawidłową higienę uszu:
- nie używaj patyczków higienicznych, ponieważ mogą one wepchnąć woskowinę głębiej i przyczynić się do powstania korka lub uszkodzić błonę bębenkową,
- czyść jedynie zewnętrzne części ucha (małżowinę),
- chroń uszy przed wodą – podczas kąpieli lub pływania stosuj specjalne zatyczki, aby zapobiec gromadzeniu się wody (rozmiękcza złogi i sprawia, że czop woskowinowy puchnie, zwiększając swoją objętość),
- unikaj nadmiernego hałasu – częste używanie słuchawek dousznych lub przebywanie w głośnym środowisku może zwiększać wydzielanie woskowiny jako mechanizmu obronnego,
- zgłaszaj się na regularne kontrole u laryngologa, szczególnie jeśli masz skłonność do gromadzenia woskowiny, aby profilaktycznie usunąć jej nadmiar w profesjonalny sposób.
Podsumowanie
Czop woskowinowy powoduje dyskomfort, szereg nieprzyjemnych dolegliwości oraz pogorszenie słuchu. Jeśli dokucza Ci uczucie zatkanego ucha, rozpieranie wewnątrz przewodu słuchowego lub szum i docierają do Ciebie przytłumione dźwięki, koniecznie skonsultuj się z lekarzem.
Źródła:
- D. Kurpas, A. Mastalerz-Migas, Czopy woskowinowe w praktyce lekarza rodzinnego – postępowanie i prewencja, „Świat Medycyny i Farmacji” 2021, s. 62-65.
- A. Asgari, H.R. Asgari, M. Ghorbanlou i in., Cerumenolytic Effects of Carbamide Peroxide in Patients with Ear Wax Obstruction, „Iranian Journal of Otorhinolaryngology” 2024, vol. 32, nr 2, s. 415-420.
- K.J. Munro, T.C. Giles, C. Smith-Howell i in., Ear wax management in primary care: what the busy GP needs to know, „British Journal of General Practice” 2023, vol. 73, nr 727, s. 90-92.
- J. Rafferty, A. Tsikoudas, B.C. Davis, Ear candling: should general practitioners recommend it?, „Canadian family physician” 2007, vol. 53, nr 12, s. 2121-2122
Autorka
Aleksandra Chojnowska – absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego, magister filologii polskiej, copywriterka. Od lat zgłębia wiedzę na tematy związane ze zdrowiem oraz urodą i z pasją pisze o tym, jak każdego dnia dbać zarówno o siebie, jak i o bliskich. Prywatnie doświadczona mama.
Powiązane kategorie
Ostatnia aktualizacja [08.01.2025]