Choroby zakaźne wywoływane są przez drobnoustroje, pasożyty lub inne czynniki, które ze względu na swój inwazyjny rozwój są szkodliwe dla ludzkiego zdrowia i życia. Istnieją różne drogi zakażania – zarazić można się drogą kropelkową, płciową, przez użycie zakażonych akcesoriów i sprzętu medycznego lub ukąszenia owadów przenoszących chorobę. Jedną z bardziej niebezpiecznych chorób zakaźnych jest tyfus plamisty.
Tyfus plamisty europejski (dur plamisty, dur wysypkowy) to odzwierzęca choroba zakaźna, tzw. zoonoza. Wywołują ją bakterie Rickettsia prowazekii przenoszone przez wszy i pchły. Obecnie w Europie bardzo rzadko obserwuje się przypadki zachorowań na dur plamisty, jednak ryzyko wciąż stanowią egzotyczne podróże. Sprawdź, czym objawia się tyfus plamisty europejski, jak uchronić się przed riketsjami roznoszonymi przez chore insekty i jak wygląda leczenie tyfusu plamistego.
Z artykułu dowiesz się:
- Czym jest tyfus plamisty i jak dochodzi do zakażenia?
- Jakie są objawy i odmiany tyfusu plamistego?
- Czy jest możliwe i jak wygląda leczenie tyfusu plamistego?
Tyfus plamisty – jak dochodzi do zakażenia tyfusem?
Choć dawniej tyfus plamisty (inaczej dur plamisty) był chorobą o szerokim zasięgu, współcześnie rzadko obserwuje się jego występowanie. Niemniej w biedniejszych państwach, gdzie panują bardzo złe warunki sanitarne, nadal pojawiają się zachorowania – nawet do kilku tysięcy przypadków rocznie. Schorzenie rozwija się u osób w każdym wieku, niezależnie od płci.
Dur plamisty a dur brzuszny – czy to ta sama choroba zakaźna?
Tyfus plamisty, nazywany również durem plamistym, to zupełnie inna choroba niż dur brzuszny, wywoływany przez pałeczki duru brzusznego – Gram-ujemne bakterie jelitowe Salmonella typhi. Dur plamisty to zakażenie spowodowane przez riketsje, czyli bakterie Rickettsia prowazekii. Przenoszony jest głównie przez pchły i wszy ludzkie. Z kolei dur brzuszny rozprzestrzenia się drogą pokarmową, poprzez spożycie skażonej wody lub żywności.
Gdzie występuje dur plamisty?
W Polsce bardzo rzadko diagnozuje się dur plamisty europejski – są to wyłącznie przypadki powiązane z podróżami do krajów, gdzie tyfus plamisty jest powszechną chorobą. Największe ryzyko zachorowania niosą wyjazdy do: Ameryki Południowej (głównie Peru), Azji Południowej (Indonezji, Nepalu) oraz północnych i zachodnich obszarów Afryki.
Jak dochodzi do zakażenia tyfusem plamistym?
Skutkiem rozwoju riketsji w organizmie są zmiany patologiczne w naczyniach krwionośnych, układzie nerwowym, a także sercu. U zarażonych riketsjami wszy i pcheł, ściany przewodu pokarmowego stają się porowate, co przyspiesza ich śmierć. Zanim jednak do niej dojdzie, chore insekty wydalają bakterie wraz z wymiotami i kałem. Wydaliny zalegają na skórze zarażonego pasożytami człowieka, który drapiąc się, uszkadza naskórek, umożliwiając w ten sposób przeniknięcie bakterii do krwiobiegu.
Warto jednak wiedzieć, że zakażone wszy przekazują człowiekowi bakterie również w momencie pożywiania się jego krwią, co dodatkowo przyspiesza rozwój infekcji. Okres inkubacji tej choroby zakaźnej wynosi od 10 do 14 dni, następnie u chorego zaczynają pojawiać się pierwsze objawy tyfusu plamistego.
Tyfus plamisty – objawy zakażenia
W przebiegu tyfusu plamistego dochodzi do uszkodzenia ścian mniejszych tętnic oraz naczyń włosowatych, co bywa bezpośrednią przyczyną urazów ośrodkowego układu nerwowego, nerek oraz serca. Po okresie inkubacji (1-2 tygodnie), pojawiają się pierwsze objawy tyfusu plamistego, takie jak:
- trudna do zbicia wysoka gorączka,
- dreszcze,
- zaburzenia świadomości,
- silny ból głowy,
- początkowa euforia,
- uczucie rozbicia i wyczerpania,
- opuchlizna i zaczerwienienie twarzy,
- wzmożone pragnienie,
- przekrwienie spojówek,
- światłowstręt (zazwyczaj w przebiegu tyfusu epidemicznego).
W 5-6 dniu od wystąpienia pierwszych objawów na błonach śluzowych i skórze pojawia się wysypka. Można też wyraźnie wyczuć powiększenie wątroby oraz śledziony w jamie brzusznej. Kolejny etap obejmuje przekształcenie się czerwonych grudek (wysypki plamistej) w krwawe wybroczyny (wysypkę krwotoczną). Zmiany pojawiają się głównie na brzuchu, na bokach klatki piersiowej oraz w zgięciach łokci. U pacjenta występują także problemy ze snem oraz halucynacje.
W miarę nasilania dolegliwości schorzenia masa ciała chorego ulega zmniejszeniu. Wiąże się to ze zwiększonym wydatkowaniem energii oraz nasiloną diurezą, a także rozpadem zgromadzonych zapasów tłuszczowych.
Po 6 dniach uporczywe bóle głowy łagodnieją, a w kolejnych, choć obniża się gorączka, to samopoczucie pacjenta wyraźnie się pogarsza. Wciąż może on majaczyć, tracić przytomność i czuć silne osłabienie. Zaobserwować można także opadanie żuchwy lub niedowład języka.
W drugim tygodniu choroby bardzo mocno spada ciśnienie krwi, a prawa strona serca powiększa się. W wynikach badań laboratoryjnych (morfologii krwi) zauważa się dużą ilość białych krwinek, tzw. leukocytozę. Pacjent cały czas jest senny i osłabiony. Dopiero po ok. 3-4 tygodniach następuje poprawa i stopniowe ustępowanie zaburzeń układu nerwowego.
W przypadku pojawienia się jakichkolwiek symptomów, które mogłyby wskazywać na zakażenie tyfusem plamistym, należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem. Dur plamisty może być przyczyną wielu powikłań pojawiających się w przebiegu choroby. Najczęściej są to: zgorzele i odleżyny, zakrzepowe zapalenie naczyń, zapalenie płuc, zapalenie nerek, zapalenie opon mózgowych i mózgu.
