Serce i cały układ krążenia to jeden z najważniejszych mechanizmów napędzających organizm człowieka. Niestety wraz z wiekiem rośnie ryzyko rozwoju różnego rodzaju schorzeń kardiologicznych i zaburzeń pracy serca. Żeby im zapobiec lub wykryć na jak najwcześniejszym etapie, niezbędna jest profilaktyka. Jej elementami są m.in. badania laboratoryjne oraz elektrokardiografia (EKG) i echokardiografia, powszechnie określana jako „echo serca”.
Echo serca to nieinwazyjne badanie obrazowe, które pozwala na ocenę struktur serca oraz jego pracy. Dzięki ultradźwiękom lekarz może dokładnie przyjrzeć się komorom, przedsionkom, zastawkom oraz przepływowi krwi. To jedna z najważniejszych i niezbędnych procedur w diagnostyce chorób serca, takich jak wady wrodzone, niewydolność serca czy choroba wieńcowa. Sprawdź, jak wygląda badanie USG serca, jakie nieprawidłowości wykrywa oraz jakie są wskazania do jego wykonania. Podpowiadamy także, jak się do niego przygotować.
Z artykułu dowiesz się:
- Na czym polega echo serca?
- Jakie są rodzaje echokardiografii?
- Jakie są wskazania do wykonania USG serca?
- Jak się przygotować do echokardiografii?
- Jak wygląda badanie echokardiograficzne?
- Czy echo serca można wykonywać także u dzieci?
Co to jest echo serca?
Echo serca, czyli echokardiografia to nieinwazyjne badanie ultrasonograficzne. Stanowi ważny element diagnostyki oraz profilaktyki chorób serca i układu krążenia. Można wykonywać je zarówno u dorosłych, jak i u dzieci, w tym także płodu rozwijającego się w łonie matki.
To badanie obrazowe umożliwia analizę i ocenę pracy mięśnia sercowego. Specjalne urządzenie (ultrasonograf) wytwarza fale ultradźwiękowe, które mają zdolność przenikania przez skórę. Jeśli na ich drodze pojawi się bariera w postaci tkanek, odbijają się, generując na monitorze obraz serca oraz przyległych struktur.
Echo serca pozwala ocenić anatomiczną budowę mięśnia sercowego i naczyń krwionośnych. W ten sposób można wykryć wiele zaburzeń w tym zakresie – zarówno wrodzone wady serca, jak i nabyte, a także sprawdzić funkcjonowanie zastawek serca. Za sprawą echokardiografii możliwa jest także ocena przepływu krwi przez przedsionki, komory serca, duże naczynia oraz naczynia wieńcowe.
Echo serca – rodzaje badania
Istnieje kilka rodzajów echokardiografii. To, który sposób zostanie wykorzystany podczas badania zależy od wielu czynników, takich jak wiek, stan zdrowia pacjenta czy kierunek diagnostyczny. Najczęściej wykonuje się:
- echo serca przezklatkowe (TTE) – to podstawowa i najczęściej wykonywana forma echokardiografii. Sonda ultrasonograficzna przykładana jest do klatki piersiowej pacjenta, a fale ultradźwiękowe przechodzą przez jej ścianę, odbijając się od struktur serca. To bezbolesna i nieinwazyjna metoda, stosowana najczęściej w diagnostyce przewlekłych chorób serca (np. choroba wieńcowa czy zaburzenia rytmu serca) i nagłych stanach kardiologicznych, np. przy podejrzeniu zawału.
- echo serca przezprzełykowe (TEE) – pozwala na uzyskanie bardziej precyzyjnego obrazu serca, zwłaszcza jego tylnych struktur, takich jak przedsionki i zastawki. Przez przełyk pacjenta wprowadza się specjalną sondę echokardiograficzną, również emitującą fale ultradźwiękowe. To pozwala ominąć przeszkody, takie jak żebra czy płuca, które mogą ograniczać jakość obrazu w badaniu przezklatkowym. Przezprzełykowe echo serca wykonuje się zazwyczaj jako uzupełnienie echokardiografii przezklatkowej.
Wskazania do wykonania echokardiografii
Obrazowanie struktur serca metodą echokardiografii przeprowadza się głównie w przypadku podejrzenia zaburzeń funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego lub kontroli już zdiagnozowanych chorób.
Podczas badania echo serca oceniane są najważniejsze parametry związane z pracą mięśnia sercowego i okolicznych struktur. Często jest więc ono elementem diagnostyki nadciśnienia tętniczego – pozwala skontrolować czy w przebiegu choroby nie doszło do przerostu lewej komory.
Regularnie przeprowadzana echokardiografia umożliwia monitorowanie kondycji serca w przypadku niewydolności, choroby niedokrwiennej serca oraz po przebytym zawale. Wykonuje się ją także po kardiologicznych zabiegach chirurgicznych, np. po wszczepieniu protez zastawkowych lub bypassów.
Lekarze jednak coraz częściej mówią o tym, by raz w roku przeprowadzać takie badanie w ramach profilaktyki u osób po 50. roku życia. Jeśli odczuwasz dolegliwości takie jak zadyszka przy wykonywaniu codziennych czynności (np. wchodzeniu po schodach), ucisk w klatce piersiowej, obrzęk nóg czy zawroty głowy oraz duszności niezależne od wysiłku fizycznego, koniecznie zgłoś się do lekarza.
Przygotowanie do badania echa serca
Echokardiografia przezklatkowa nie wymaga żadnego specjalnego przygotowania. Pacjent nie musi przestrzegać diety ani być na czczo. Znaczenia nie ma również pora dnia w jakiej wykonuje się badanie. Wystarczy stawić się w przychodni kilka minut przed umówioną godziną, żeby wypełnić niezbędne dokumenty. Należy również wziąć ze sobą wyniki poprzednich badań kardiologicznych.
Nieco inaczej wygląda jednak przygotowanie do echa serca przezprzełykowego. W tym przypadku pacjent musi być na czczo – powinien powstrzymać się od spożywania pokarmów przynajmniej na 6 godzin przed badaniem. W ciągu doby poprzedzającej echo serca nie należy również pić alkoholu.
Echo serca – jak wygląda badanie?
Echo serca nie jest bolesnym ani długim badaniem – przezklatkowe trwa ok. 15-30 minut, a przezprzełykowe 10-15 minut. W tym pierwszym przypadku pacjent kładzie się na leżance rozebrany od pasa w górę, a lekarz nakłada na ciało specjalny żel i przesuwa głowicę po skórze, obserwując serce na monitorze.
Przy przezprzełykowym USG serca pacjent otrzymuje wcześniej znieczulenie miejscowe – tylną ścianę gardła spryskuje się specjalnym sprayem. Jeśli jest to konieczne, podaje się także leki uspokajające. Następnie do przełyku wprowadzana jest cienka sonda, za pomocą której lekarz przeprowadza badanie. Po jego zakończeniu pacjent powinien powstrzymać się od jedzenie i picia do czasu ustąpienia działania znieczulenia.
Echo serca – normy
W czasie echokardiografii ocenia się m.in. frakcję wyrzutową (EF). Parametr ten jest źródłem cennych informacji o funkcjonowaniu mięśnia sercowego oraz ilości krwi (w %), jaką wypompowuje w czasie pojedynczego skurczu. Norma dla osoby dorosłej to 55-70% objętości końcoworozkurczowej. Niższy wynik może wskazywać na zaburzenia pracy serca i układu krążenia. Najczęstsze z nich to niewydolność, zwał czy nadciśnienie tętnicze.
