Choroby cywilizacyjne Polaków. Jak z nimi walczyć?
Cukrzyca, otyłość, nadciśnienie tętnicze oraz inne choroby układu krążenia to tylko kilka schorzeń, które medycyna nazywa „cywilizacyjnymi". Dolegliwości te związane są bowiem z rozwojem społeczeństwa i w XXI w. bardzo często dotykają pacjentów, szczególnie w krajach wysoko rozwiniętych.
Najczęstsze przyczyny chorób cywilizacyjnych to niezdrowy styl życia, przewlekły stres, brak aktywności fizycznej oraz mało zbilansowana dieta, uboga w świeże warzywa i owoce, za to bogata w tłuszcze trans oraz cukier w różnych postaciach. Sprawdź, jakie choroby cywilizacyjne codziennie diagnozują u pacjentów lekarze w Polsce i dowiedz się, jak przeciwdziałać rozwojowi schorzeń tego typu.
Z artykułu dowiesz się:
Choroby cywilizacyjne – co to takiego?
Każdego roku z powodu chorób cywilizacyjnych umiera bardzo wiele osób. Organizm człowieka nie nadąża za gwałtownymi zmianami, związanymi z szybkim rozwojem cywilizacji. Choć proces ten jest w dużej mierze korzystny dla społeczeństw, to niestety towarzyszy mu wysoki stopień zanieczyszczenia środowiska, hałas, pośpiech, a co za tym idzie, również pogorszenie ogólnego stanu zdrowia człowieka.
Choroby cywilizacyjne to grupa schorzeń niezakaźnych, które najczęściej dolegają mieszkańcom krajów wysoko rozwiniętych. Do ich rozwoju przyczynia się głównie zła dieta, siedzący tryb życia i przewlekły stres. Co ciekawe, obecnie choroby cywilizacyjne odpowiadają za 80% wszystkich zgonów na świecie, głównie wśród dorosłych. Medycyna nazywa je również chorobami XXI wieku.
Nie można także pominąć wpływu używek, takich jak papierosy, alkohol oraz inne substancje psychoaktywne, które również wpływają na zdrowie fizyczne i psychiczne człowieka. Częste sięganie po tego rodzaju produkty, prowadzi do uzależnień, które przyczyniają się do rozwoju chorób krążenia, schorzeń układu pokarmowego, a także zaburzeń psychicznych.
Choroby cywilizacyjne – co najczęściej dolega Polakom?
W Polsce choroby cywilizacyjne również stanowią przyczynę wielu zgonów wśród dorosłych – samym schorzeniom układu sercowo-naczyniowego przypisuje się aż 40% wszystkich przypadków. Wiadomo także, że ta grupa dolegliwości diagnozowana jest najczęściej z całego katalogu chorób cywilizacyjnych. Zaburzenia krążenia oraz pracy mięśnia sercowego dotyczą głównie mężczyzn po ukończeniu 45. roku życia.
Choroby układu krążenia – przyczyny, objawy, diagnoza
Faktem jest, że choć medycyna doskonale radzi sobie z leczeniem (również chirurgicznym) wielu dolegliwości kardiologicznych, to jednak każdego roku, z powodu chorób układu krążenia umierają setki tysięcy pacjentów. Najwyższą śmiertelność w tej grupie odnotowuje się z powodu schorzeń, takich jak:
- choroba niedokrwienna serca,
- niewydolność mięśnia sercowego,
- zawał serca,
- miażdżyca,
- inne choroby serca oraz naczyń mózgowych.
Ciężko wskazać jednoznaczną przyczynę rozwoju chorób serca i układu krążenia. Lekarze jednak są pewni, że na pojawienie się zaburzeń wpływa przewlekły stres, wysoko przetworzona żywność w codziennej diecie, czego efektem jest wysoki poziom cholesterolu i trójglicerydów, sięganie po używki, otyłość oraz nadciśnienie tętnicze. Brak odpowiedniej profilaktyki w postaci badań diagnostycznych uniemożliwia wykrycie wielu czynników ryzyka na wczesnym etapie. To prowadzi do rozwoju chorób cywilizacyjnych, a w dłuższej perspektywie, jeśli nie zostanie podjęte odpowiednie leczenie, do zgonu pacjenta.
Choroby metaboliczne
Zaburzenia metabolizmu uaktywniają wiele poważnych schorzeń, które zwiększają ryzyko pojawienia się innych chorób – serca, naczyń krwionośnych, czy nerek. Do tej grupy zalicza się cukrzycę, otyłość, dyslipidemię i wszelkie przypadłości o negatywnym wpływie na metabolizm oraz naturalną równowagę organizmu. Otyłość i cukrzyca mogą znacznie pogorszyć jakość życia, dlatego nie należy bagatelizować problemu nadmiernej masy ciała, czy podwyższonego poziomu cukru we krwi.
Choroby układu oddechowego groźniejsze, niż infekcje wirusowe
Wysoki poziom zanieczyszczenia powietrza wpływa również na zaburzenia w funkcjonowaniu układu oddechowego. Gdy wdychane powietrze zawiera zbyt dużo toksyn, narządy nie radzą sobie z jego oczyszczaniem. W wyniku oddziaływania szkodliwych czynników, u coraz młodszych osób rozwijają się schorzenia takie jak astma oskrzelowa, czy różnego rodzaju alergie wziewne.
Oprócz funkcjonowania w zanieczyszczonym środowisku częstą przyczyną chorób układu oddechowego jest palenie papierosów. Konsekwencją może być nie tylko rak płuc, którego obawia się większość palaczy, ale także przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP). Szacuje się, że tylko w Polsce cierpi z jej powodu nawet 2 mln osób.
Wielu specjalistów uważa, że współczesnym społeczeństwom coraz mniej zagrażają infekcje wirusowe układu oddechowego, którym medycyna w dużej mierze potrafi zapobiegać i leczyć. Znacznie poważniejsze skutki niosą choroby cywilizacyjne, czym spędzają sen z powiek lekarzom oraz świadomym pacjentom.
Choroby psychiczne i neurodegeneracyjne
Niezdrowy styl życia wpływa również na kondycję mózgu – zarówno w kwestii fizycznej, jak i od strony psychiki. Warto wiedzieć, że dobrostan całego organizmu zależy w ogromnym stopniu od zdrowia psychicznego. Niestety przewlekły stres, namnażające się nerwowe sytuacje i codzienny pośpiech, wpływają na nie negatywnie. Współcześnie zaburzenia psychiczne utrudniają prawidłowe funkcjonowanie zarówno dorosłym, jak i młodzieży oraz dzieciom. Depresja, nerwica, zaburzenia lękowe – choć wciąż przez wiele osób bagatelizowane – przyczyniają się do pogorszenia kondycji całego organizmu i nieleczone, mogą prowadzić do zgonu.
Inną grupę schorzeń cywilizacyjnych stanowią choroby neurodegeneracyjne, np. choroba Alzheimera, czy Parkinsona. Powodują stopniową śmierć neuronów, co bardzo utrudnia pacjentom codzienne funkcjonowanie, a w pewnym momencie wręcz uniemożliwia samodzielne życie.
Choroby nowotworowe – cywilizacyjny wpływ na zmiany w organizmie
Nowotwory stanowią najczęstszą przyczynę zgonów na całej kuli ziemskiej. Proces nowotworzenia nierozerwalnie związany jest z postępem cywilizacyjnym, a co za tym idzie, także stresem, sięganiem po używki oraz dietą. Niezdrowy styl życia w dużej mierze wpływa na niekontrolowany rozrost komórek i zwiększa ryzyko rozwoju nowotworu o charakterze złośliwym.
Choroby cywilizacyjne – jak z nimi walczyć?
W przeciwdziałaniu chorobom cywilizacyjnym najważniejsza jest profilaktyka. Zalicza się do niej zarówno zmianę diety na zdrowszą, regularną aktywność fizyczną oraz rezygnację z używek, jak i badania okresowe. Przynajmniej raz w roku należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu, by wykonał badanie ogólne i skierował na podstawową diagnostykę laboratoryjną. W ten sposób można szybko wykryć wszelkie zaburzenia i nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizmu, a następnie podjąć odpowiednie kroki, by zahamować ich rozwój. Im wcześniejsza diagnoza, tym skuteczniejsze leczenie i większe szanse na powrót do pełni zdrowia.
Podsumowanie
Choć schorzenia cywilizacyjne mają inny przebieg, niż choroby zakaźne, to w wielu przypadkach, są znacznie bardziej niebezpieczne dla zdrowia. Żeby zapobiec ich rozwojowi, należy dbać o siebie, poprzez dostarczanie organizmowi składników odżywczych w codziennej diecie oraz odpowiedniej porcji ruchu – mogą to być zarówno ćwiczenia gimnastyczne, pływanie, spacery, jak i wiele innych aktywności. Należy pamiętać także o regularnych badaniach, które mają kluczowe znaczenie w diagnozowaniu chorób cywilizacyjnych.
Źródła:
- W. Kitajewska, W. Szeląg, Z. Kopański i in., Choroby cywilizacyjne i ich prewencja, „Journal of Clinical Healthcare”, 2014, nr 1, s. 3-7.
- Ministerstwo Zdrowia, Filary zdrowia – ruch i zdrowe odżywianie, https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/filary-zdrowia-ruch-i-zdrowe-odzywianie (dostęp 11.07.2023 r.).
- Warmińsko-Mazurski Urząd Wojewódzki w Olsztynie, Choroby cywilizacyjne – Środa z Profilaktyką, https://www.gov.pl/web/uw-warminsko-mazurski/choroby-cywilizacyjne---sroda-z-profilaktyka (dostęp 11.07.2023 r.).
- Nawyki zdrowotne Polaków – RAPORT 2023, https://e-recepta.net/blog/nawyki-zdrowotne-polakow-raport-2023/ (dostęp 11.07.2023 r.).
- Warszawski Uniwersytet Medyczny, POChP Choroba cywilizacyjna XXI wieku, https://pneumonologia.wum.edu.pl/sites/pneumonologia.wum.edu.pl/files/pochp.pdf (dostęp 11.07.2023 r.).
Autorka
Aleksandra Chojnowska – absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego, magister filologii polskiej, copywriterka. Od lat zgłębia wiedzę na tematy związane ze zdrowiem oraz urodą i z pasją pisze o tym, jak każdego dnia dbać zarówno o siebie, jak i o bliskich. Prywatnie doświadczona mama.
Powiązane kategorie
Ostatnia aktualizacja [19.03.2024]