Rwa kulszowa powstaje w wyniku ucisku lub podrażnienia nerwu kulszowego. Głównym objawem jest ból rozchodzący się w okolicy lędźwiowo-krzyżowej grzbietu i promieniujący do pośladka oraz nogi – jednej, czasami obu. Jakie jeszcze są objawy rwy kulszowej, jak ją leczyć i jakie są domowe sposoby na złagodzenie bólu?
Rwa kulszowa – objawy i przyczyny
Za epizody rwy kulszowej odpowiada podrażnienie nerwu kulszowego lub korzeni nerwowych, wynikające z ucisku struktur kręgosłupa na nerw kulszowy. Na ten nerw składa się połączenie pięciu korzeni nerwowych, przechodzących przez kanał kręgowy, brzeg mięśnia gruszkowatego i pośladkowego oraz przez tylną część uda. Jest to największy nerw w ludzkim ciele. Gdy z jakiegoś powodu zostanie podrażniony, pojawiają się dolegliwości bólowo-czuciowe. To właśnie rwa kulszowa. Objawy:
- Bóle pleców w okolicy lędźwiowo-krzyżowej. Początkowo tępe, występujące po wysiłku lub nagłym ruchu, z biegiem czasu ulegają nasileniu. Mogą mieć charakter przewlekły i nawracający lub ostry i napadowy.
- Ból promieniujący w dół pleców przez pośladek i tylną część uda aż po stopę. Zazwyczaj promieniuje jednostronnie, ale zdarzają się przypadki obustronne.
- Drętwienia kończyn dolnych, osłabienie siły mięśni, zaburzenia czucia.
- Duże problemy z poruszaniem się, utrzymywaniem wyprostowanej pozycji ciała i podnoszeniem się z pozycji leżącej.
Ratunku, bolą mnie plecy! Ale właściwie dlaczego?
Przyczyną rwy kulszowej jest najczęściej ucisk na korzenie nerwowe wywierany przez krążek międzykręgowy lub przez elementy zwężonego kanału kręgowego. Do rzadszych czynników można zaliczyć: guzy w kanale kręgowym, złamania i urazy kręgosłupa, guzy obwodowe i krwiaki uciskające na nerwy.
Wyróżnia się ostrą rwę kulszową, która charakteryzuje się silnym epizodem bólowym, drętwieniem kończyn, wykrzywieniem tułowia i problemami z poruszaniem się. Drugim rodzajem jest przewlekła rwa kulszowa, w której przebiegu dochodzi do przykurczów, zaniku mięśni, utrwalenia nieprawidłowej postawy oraz zmian w psychice spowodowanych długotrwałymi dolegliwościami. Dlatego niezwykle ważne jest leczenie rwy kulszowej, nawet jeżeli dolegliwości nie są na tyle nasilone, by uniemożliwiły codzienne funkcjonowanie.
Rwa kulszowa – leczenie i zalecenia. Praktyczne wskazówki
Ostry epizod wymaga przede wszystkim złagodzenia bólu, a ćwiczenia i masaże mogą być wykonywane dopiero po ustaniu ostrych dolegliwości. Zaleca się odpoczynek przez 1-2 dni w łóżku w pozycji leżącej. Najlepiej ułożyć się na boku z ugiętymi nogami lub na plecach z poduszką pod kolanami.
W łagodzeniu bólu przydatne są maści, żele i okłady o działaniu miejscowo znieczulającym, zawierające składniki przeciwzapalne i przeciwbólowe. Do leków bez recepty przydatnych w zmniejszeniu bólu można zaliczyć paracetamol, ibuprofen, metamizol, diklofenak. Ulgę przynoszą również leki rozluźniające mięśnie dostępne na receptę.
Jeżeli ból nie ustępuje po maksymalnie 3-4 dniach, konieczna jest wizyta u lekarza. W niektórych przypadkach podaje się silne opioidowe leki przeciwbólowe oraz leki uspokajające i przeciwdepresyjne, a w określonych sytuacjach wykonuje się zabieg operacyjnego odbarczania ucisku na korzenie nerwowe. Operacja jest konieczna u ok. 2-10% pacjentów z rwą kulszową.
Leczenie farmakologiczne ma duże znaczenie w łagodzeniu dolegliwości, ale dla osiągnięcia najlepszych efektów, warto wykorzystać również niefarmakologiczne leczenie rwy kulszowej: ćwiczenia, rehabilitację, zmianę stylu życia, psychoterapię, redukcję nadwagi oraz aktywności wzmacniające mięśnie grzbietu.
Ćwiczenia i domowe sposoby na rwę kulszową
Rehabilitacja i treningi są bardzo ważnym elementem powrotu do zdrowia oraz profilaktyki, jednak te można stosować, dopiero gdy minie ostra faza rwy, czyli ta najbardziej bolesna. Zestaw ćwiczeń na rwę kulszową do wykonania samodzielnie w domu to przede wszystkim pozycje odbarczające odcinek lędźwiowo-krzyżowy oraz ćwiczenia na rwę kulszową metodą McKenziego.
Przykłady ćwiczeń:
- W pozycji leżącej na brzuchu i podparciu na przedramionach – unoszenie głowy równolegle do podłoża i utrzymywanie pozycji przez 5 sekund.
- W pozycji leżącej na brzuchu z szeroko rozstawionymi rękami, zgiętymi w łokciach, oparty-mi o podłogę i ustawionymi przed linią barków. Ćwiczenie polega na unoszeniu powoli głowy oraz klatki piersiowej prostując ręce. Wzrok należy kierować przed siebie.
- W pozycji stojącej bokiem do ściany. Opierając się barkiem o ścianę, należy dotknąć biodrem ściany i wykonać 10-15 powtórzeń.
Powyższe ćwiczenia to tzw. domowe sposoby na rwę kulszową. Warto jednak umówić się na profesjonalną rehabilitację obejmującą zabiegi fizykoterapeutyczne, spośród których szczególnie polecane są: przezskórna elektrostymulacja (TENS), ultradźwięki i krioterapia. Zestaw aktywności musi być dobierany indywidualnie, a rehabilitacja powinna obywać się pod kontrolą fizjoterapeuty do momentu, w którym pacjent będzie w stanie samodzielnie wykonywać ćwiczenia w domu.
Zacznij wzmacniać mięśnie pleców już dziś
Rwa kulszowa niestety ma tendencję do nawracania, dlatego niezwykle ważne jest podjęcie regularnych treningów, mających na celu wzmocnienie mięśni grzbietu i stabilizację sylwetki, co pozwoli uniknąć kolejnych epizodów. Warto zainteresować się tematem na poważnie, ponieważ nieleczona rwa może prowadzić do zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa i częściowej niepełnosprawności.
Źródła:
- lek. med. Wojciech Pietraszko, Rwa kulszowa, portal internetowy mp.pl dla pacjentów
- Stanisław Żelazny, Zespoły bólowe neurologiczne kręgosłupa i rdzenia jako problem społeczny, Borgis – „Medycyna Rodzinna” 1/2001, s. 10-11.
- Domżała, T. M., Neurologiczne zespoły bólowe wieku podeszłego, „Ból” 1 (2000): 12-16.
Autor:
Jerzy A. Kozłowski – lic. ratownik medyczny, absolwent Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Ratownik medyczny z wieloletnią praktyką, copywriter, autor artykułów na tematy związane z medycyną, zdrowiem i zdrowym stylem życia. Prywatnie amator biegania, miło-śnik gór, astronomii i literatury SF.
