Atak paniki jest objawem lękowym. Można doświadczyć go w wielu sytuacjach. Pojawia się nagle, szybko się nasila i nie jest możliwe jego przewidzenie. W jego trakcie pojawiają się objawy psychiczne i somatyczne. Zobacz, jak poradzić sobie z atakami paniki.
Każda osoba przynajmniej raz w życiu doświadczyła uczucia lęku. Jest to bardzo nieprzyjemny stan emocjonalny. Jego wystąpienie jest związane z przewidywaniem i wyobrażeniem nadchodzącego niebezpieczeństwa, a nie realnym zagrożeniem. Bodziec ten może być zewnętrzny lub wewnętrzny. Osoba doświadczająca lęku odczuwa niepokój i napięcie. Pojawia się też chęć ucieczki. Lęk występujący sporadycznie nie jest niczym złym. Problemem jest, gdy zaczyna dominować, a tym samym utrudnia codzienne funkcjonowanie. Wówczas rozpoznawane są zaburzenia lękowe, które mogą objawiać się jako napady paniki.
Czym jest atak paniki?
Atak paniki jest nagłym stanem zaliczanym do objawów lękowych. Jego wystąpienie nie jest związane ze stanem realnego zagrożenia, chociaż są sytuacje, które mogą doprowadzić do jego wystąpienia. Osoba, która go doświadcza, odczuwa lęk o bardzo dużym natężeniu. Szacuje się, że ataków paniki doświadcza około 9% społeczeństwa. Częściej występują u kobiet i osób młodych (między 20. a 45. rokiem życia).
Ataki paniki pojawiają się nieoczekiwanie. Epizod trwa zwykle kilkanaście minut. Maksymalne natężenie osiąga między 2. a 10. minutą od wystąpienia pierwszych objawów. Zdarza się, że nagłe napady lęku pojawiają się w nocy. Zwykle mają cięższy przebieg.
Objawy ataku paniki
Ataki paniki charakteryzują się jednoczesnym występowaniem objawów:
- psychicznych,
- somatycznych.
Psychiczne objawy ataku paniki to przede wszystkim silny lęk, niepokój i dyskomfort. Osoba, która go doświadcza, boi się o swoje życie. Pojawia się też strach przed utratą kontroli nad sobą. Często towarzyszy mu depersonalizacja, czyli poczucie nierealności i obcości samego siebie, a także derealizacja – uczucie, że cała sytuacja nie dzieje się naprawdę. Ograniczona może być zdolność do kontaktowania się z otoczeniem.
Objawy somatyczne ataku paniki to:
- zawroty głowy,
- kołatanie serca,
- ból w klatce piersiowej,
- uczucie duszności i trudności w złapaniu oddechu,
- przyspieszony oddech,
- uczucie dławienia się,
- wzmożone pocenie się,
- uderzenia gorąca,
- drżenie kończyn lub całego ciała,
- mrowienie kończyn,
- nudności,
- bóle brzucha,
- suchość w ustach,
- zawroty głowy.
W trakcie ataku paniki może dojść do zasłabnięcia. Przypadłość ta występuje z różną częstotliwością. Napad pojawia się raz na jakiś czas, ale też można doświadczać go częściej – nawet kilka razy w tygodniu.
Przyczyny ataku paniki
Napad lęku najczęściej jest objawem zaburzenia psychicznego lub choroby ogólnoustrojowej. Zdarza się, że atak paniki występuje tylko raz w życiu.
Przyczyn ataków paniki jest kilka. Zalicza się do nich zaburzenia psychiczne, takie jak:
- zaburzenia lękowe uogólnione,
- zespół lęku napadowego,
- zespoły otępienne,
- zaburzenia afektywne,
- fobie,
- zaburzenia psychotyczne.
Z napadami paniki może zmagać się osoba, która choruje na choroby somatyczne:
- padaczkę,
- nadczynność tarczycy,
- tężyczkę,
- hipoglikemię napadową,
- chorobę niedokrwienną serca.
Napad paniki może wystąpić także u osób, które żyją w ciągłym stresie.
Jak poradzić sobie z atakiem paniki?
W momencie napadu paniki należy starać się zachować spokój. Dobrze jest poinformować osobę postronną, co się dzieje. Konieczne jest rozluźnienie mięśni i spokojne oddychanie. Jeżeli jest to kolejny epizod, a lekarz przepisał leki, trzeba je zażyć.
Pojawienie się kolejnych ataków paniki jest wskazaniem do wizyty u lekarza. Specjalista może zalecić leczenie farmakologiczne oraz psychoterapię. Konieczne jest wykonanie badań, które pozwolą znaleźć przyczynę występowania napadów lęku (są to np. testy laboratoryjne w kierunku chorób somatycznych).
Podjęcie się terapii jest bardzo ważne. Nieleczone ataki paniki mogą prowadzić do rozwoju kolejnych zaburzeń. Często rozwija się agorafobia, czyli lęk przed wyjściem z domu i przebywaniem w otwartej przestrzeni. Osoba chora obawia się, że doświadczy kolejnego napadu wśród obcych ludzi.
Dobrze jest wiedzieć, jak wygląda atak paniki, aby udzielić pomocy osobie, która go doświadcza. Przede wszystkim trzeba zapewnić jej poczucie bezpieczeństwa. Trzeba mówić do niej spokojnie i zapewnić, że nie dzieje się nic złego. Można poprosić, aby oddychała spokojnie, powoli i głęboko – w takim samym tempie, jak druga osoba. Warto też policzyć razem z nią do 10. Konieczne jest pozostanie z osobą doświadczającą napadu paniki do momentu jego ustąpienia.
Podsumowanie
Napady paniki pojawiają się nagle i są bardzo nasilone. Ustępują w ciągu kilku minut, a w ich trakcie obecne są objawy psychiczne i somatyczne. Osoba doświadcza silnego lęku, który nie ma konkretnej przyczyny. Każdy powinien zdawać sobie sprawę z tego, jak wyglądają ataki paniki, aby udzielić pierwszej pomocy poszkodowanemu oraz rozpocząć odpowiednie leczenie, gdy problem dotyczy go samego.
Źródła:
- K. Małyszczak, Napady paniki - jak przerwać błędne koło?, “Psychiatria po Dyplomie” 2013 https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/016/001/original/30-35.pdf?1472560110 (dostęp 03.12.2021).
- A. Bilikiewicz, Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006.
Autorka
Angelika Janowicz – absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku pielęgniarstwo. Pisze o zdrowiu, ponieważ wie, jak ważna jest edukacja pacjenta. Wielbicielka podróży i kuchni greckiej.
