ALT, czyli aminotransferaza alaninowa, to enzym wytwarzany głównie w wątrobie, odgrywający ważną rolę w metabolizmie aminokwasów. Jego poziom w surowicy krwi to jeden ze wskaźników stanu zdrowia wątroby. Podwyższony wynik ALT może świadczyć o jej uszkodzeniu, np. w wyniku chorób takich jak zapalenie wątroby, stłuszczenie czy toksyczne działanie leków.
Regularne badanie poziomu ALT pozwala wcześnie wykryć ewentualne problemy z wątrobą oraz monitorować jej pracę w trakcie leczenia. Nieprawidłowe wyniki ALT mogą sygnalizować nie tylko problemy z wątrobą, ale także inne schorzenia (m.in. trzustki). Dowiedz się, kiedy zgłosić się na badanie i jak właściwie interpretować jego wyniki, by zadbać o zdrowie. Podpowiadamy, jak wygląda badanie ALT i jak się do niego przygotować.
Z artykułu dowiesz się:
- Czym jest badanie aminotransferazy alaninowej (ALT)?
- W jakich sytuacjach wskazane jest wykonanie badania ALT?
- Jak należy przygotować się do badania ALT?
- Jakie są normy ALT i jak interpretować otrzymany wynik?
Co to jest badanie ALT?
ALT, czyli aminotransferaza alaninowa to enzym, który naturalnie występuje w komórkach wątroby, a także w mniejszych ilościach w innych tkankach – mięśniach szkieletowych, nerkach, płucach czy sercu. Jego główną rolą jest uczestnictwo w procesach metabolicznych, zwłaszcza w przemianie aminokwasów niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Kiedy komórki zawierające enzym ulegają uszkodzeniu, ALT uwalnia się do krwiobiegu, co prowadzi do wzrostu jego stężenia w badaniu laboratoryjnym.
W przypadku chorób wątroby stężenie ALT w hepatocytach wzrasta. Jeśli ulegną one uszkodzeniu w wyniku postępowania schorzenia, dojdzie do gwałtownego zwiększenia poziomu aminotransferazy alaninowej we krwi. Z tego względu badanie ALT (określane również jako ALT lub GPT) jest jednym z najważniejszych elementów laboratoryjnej diagnostyki wątroby. Razem z AST (oznaczeniem poziomu aminotransferazy asparaginianowej) i GGTP (oznaczeniem aktywności gamma-glutamylotranspeptydazy) tworzą one grupę badań, tzw. próby wątrobowe. Są niezwykle ważnym i cennym narzędziem, które pozwala ocenić funkcjonowanie i kondycję tego narządu.
Oznaczenie ALT to również jedno z narzędzi monitorowania stanu zdrowia pacjentów z przewlekłymi chorobami wątroby. Regularne sprawdzanie poziomu tego enzymu pozwala ocenić, czy schorzenie postępuje, czy też stosowane do tej pory leczenie jest skuteczne.
ALT znajduje jednak zastosowanie nie tylko w diagnostyce schorzeń wątroby – jego podwyższony poziom może także wskazywać na inne problemy zdrowotne, takie jak uszkodzenie mięśni czy choroby serca. W takich przypadkach badanie ALT zwykle jest łączone z oznaczeniem innych enzymów oraz parametrów, co pozwala dokładniej określić przyczyny zaburzeń.
Kiedy wykonać badanie ALT? Wskazania
Badanie ALT często jest wykonywane w ramach rutynowych kontroli zdrowotnych, szczególnie u osób z czynnikami ryzyka chorób wątroby. Należą do nich nadużywanie alkoholu (powoduje alkoholowe uszkodzenie wątroby), stosowanie leków obciążających wątrobę np. niektórych antybiotyków, preparatów przeciwbólowych czy statyn (polekowe uszkodzenie wątroby), a także schorzenia metaboliczne, takie jak cukrzyca typu II, otyłość czy zespół metaboliczny. Podwyższone ryzyko chorób wątroby występuje również u osób z rodzinną historią zachorowań, dlatego badanie ALT bywa zlecane jako część profilaktyki zdrowotnej.
Równie ważnym wskazaniem do wykonania badania ALT jest podejrzenie infekcji, takiej jak ostre wirusowe zapalenie wątroby typu A, B lub C. W takich przypadkach wskaźnik ALT ocenia się zarówno w celu potwierdzenia diagnozy, jak i monitorowania przebiegu choroby. Podwyższony poziom enzymu bywa jednym z pierwszych sygnałów, że doszło do uszkodzenia hepatocytów w wyniku działania wirusa. Oznaczenie ALT jest również przydatne w ocenie efektywności leczenia wirusowego zapalenia wątroby, ponieważ pozwala ocenić stopień regeneracji wątroby i zmniejszenia stanu zapalnego.
Podobnie jak w przypadku WZW, badanie ALT pozwala kontrolować postęp choroby i skuteczność leczenia w przypadku schorzeń, takich jak marskość wątroby, alkoholowe i niealkoholowe stłuszczenie wątroby. U pacjentów z przewlekłymi chorobami wątroby zmniejszenie poziomu ALT w trakcie terapii jest często traktowane jako pozytywny sygnał, który świadczy o poprawie stanu wątroby.
Inne wskazania do monitorowania wartości ALT to także:
- nadmierne spożywanie alkoholu,
- nadwaga i otyłość,
- przyjmowanie doustnych środków antykoncepcyjnych.
Warto wiedzieć, że lekarz w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia może wystawić pacjentowi skierowanie na refundowane badanie ALT.
Przygotowanie do badania ALT
Badanie ALT wykonuje się na próbce krwi żylnej pobranej od pacjenta. Do laboratorium należy zgłosić się na czczo (ostatni posiłek należy spożyć ok. godziny 18.00 poprzedniego dnia) w godzinach porannych, najlepiej między 7.00 a 10.00. Pacjent powinien powstrzymać się od spożywania alkoholu na ok. 24 godziny przed badaniem.
Przed pobraniem krwi można pić wodę – to ułatwi pobranie próbki i pomoże utrzymać dobre samopoczucie. Nie powinno się jednak sięgać po żadne inne napoje i powstrzymać się od aktywności fizycznej, ponieważ może to wpłynąć na wynik badania.
